Na het verlies van een partner, op welke manier dan ook, ligt eenzaamheid op de loer. Twee Pluslezers vertellen hoe een nieuwe verliefdheid weer kleur gaf aan hun leven.
Je eenzaam voelen… wie kent het niét? Gevoelens van eenzaamheid – al dan niet tijdelijk – horen bij het leven. Ons leven is vooral draaglijk door onze verbondenheid met anderen. Dat is niet van vandaag of gisteren.
We zijn van oudsher jagers en verzamelaars. We leefden in kleine, sociale groepen, waar ¬samenwerken hard nodig was om te overleven. Wie zichzelf buiten de groep plaatste, had geen schijn van kans om het te redden. Deze geschiedenis zit nog altijd in onze genen verankerd. Sterker nog: wie zich buitengesloten of afgewezen voelt, ervaart echt pijn. Onderzoekers zien op MRI-scans dat eenzaamheid dezelfde hersengebieden activeert als fysieke pijn. Eenzaamheid komt in iedere levensfase voor, maar het risico op eenzaamheid wordt groter naarmate we ouder worden. En dat heeft alles te maken met de verliezen die zich onvermijdelijk aandienen in deze levensfase. Verlies van ¬vrienden, van gezondheid, van werk, van inkomen. Maar de grootste kans op eenzaamheid bij 55-plussers komt volgens het Sociaal en ¬Cultureel Planbureau door partnerverlies: -echtscheiding of overlijden.
Voelde je je eenzaam na het overlijden van je partner? Dan ben je niet de enige. Ruim 60 procent van de weduwen en weduwnaars noemt zichzelf eenzaam, aldus cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Zij missen vooral de intimiteit en verbondenheid die ze met hun partner hadden. Deskundigen noemen dit: emotionele eenzaamheid. En al zijn er nog zoveel trouwe vrienden, lieve familieleden of attente kinderen om je heen, dát gat kunnen ze niet vullen. Je mist de kleinste dingen. Samen boodschappen doen, samen wandelen, nog even een zoen voor het slapen gaan. Natuurlijk probeer je er in je eentje het beste van te maken met vrienden en kinderen en zet je je schouders eronder. Maar de kinderen komen niet elke dag langs. En met je vrienden kun je niet de herinneringen delen of elkaar aanraken zoals je dat met je partner deed.
Wie door echtscheiding alleen komt te staan, komt in heel ánder vaarwater terecht. 22 procent van de gescheiden mannen en vrouwen noemt zichzelf ‘sterk eenzaam’, aldus het CBS.
Daarmee overstijgen zij het aantal weduwen en weduwnaars dat zich sterk eenzaam voelt (17 procent). Het gaat na een echtscheiding niet alleen om emotionele eenzaamheid, maar ook om sociale eenzaamheid. Dat is het gemis van een rijk sociaal leven. Na een scheiding verlies je immers niet alleen je partner, maar vaak ook de gedeelde vrienden. Het netwerk om je heen kan snel uitdunnen. Er is ineens een gedoe rond etentjes en verjaardagen van vrienden waar je zo vanzelfsprekend samen naartoe ging. En hoe moet het met de feestdagen die je altijd samen met de (klein)kinderen vierde?
Het goede nieuws is dat de gemiddelde 55-plusser vandaag de dag minder eenzaam is dan leeftijdgenoten van twintig jaar geleden, aldus het Sociaal en Cultureel Planbureau. Er is in die twintig jaar veel veranderd. Ouderen van nu zijn niet meer de ouderen van toen. Ook 80-plussers hebben een robuuster netwerk van vrienden en kennissen dan de generatie voor hen. Vrienden hebben en mensen kennen, is de beste pleister op de wonde van de eenzaamheid. Er zijn tal van manieren om nieuwe mensen te ontmoeten, bijvoorbeeld via wijkactiviteiten, hobbyclubs en vrijwilligerswerk.
Een andere oplossing is misschien niet zo leuk, maar wel heel doeltreffend, zo blijkt keer op keer uit onderzoek: leer omgaan met eenzaamheid. Een periode van breekbaarheid en je verlaten voelen is volstrekt logisch na een echtscheiding of overlijden van een partner. Verdraag de eenzaamheid, maar kom ook in actie. En nog meer goed nieuws: het gaat meestal ook weer over. Linksom of rechtsom. Door vrijwilligerswerk, door hernieuwde vriendschappen, door je verwachtingen over het leven bij te stellen. Of… door een nieuwe liefde. Verschijnt die aan de horizon en slaat de vlam in de pan, dan kantelt alles. Het is niet voor iedereen weggelegd. Je kunt het nu eenmaal niet afdwingen en niet iedereen zit erop te wachten. Maar hoera, voor deze Pluslezers ging de zon dankzij Cupido’s bemoeienis weer schijnen. ▪
Ans Bekx (61) heeft een zoon (30) en een dochter (36). Ze woont samen met Gerard (61).
“In 2016 overleed mijn echtgenoot, met wie ik 38 jaar getrouwd was, op 59-jarige leeftijd. Na anderhalf jaar een oneerlijke strijd te hebben ¬gevoerd ¬tegen slokdarmkanker. Een periode van verdriet en rouw volgde, hoewel uiteindelijk de dood als verlossing kwam, puur door de pijn en alles daaromheen. Mijn kinderen kwamen bij me langs en deden hun best. Maar zij zijn volwassen, hebben hun eigen leven en konden natuurlijk niet elke avond hun moeders handje vasthouden – wat ik ook beslist niet wilde.
De winteravonden duurden lang en waren leeg, ook al deden familie en vrienden hun best. Maar toch, je gaat naar boven, je eet alleen... Ik houd niet van tv-kijken en had behoefte om met iemand te praten, mijn ei kwijt te kunnen. Uiteindelijk besloot ik om via internet een gesprekspartner te zoeken. Ik schreef me in en maakte een profiel met mijn interesses, en het duurde niet lang voor ik een mailtje kreeg: er was een match voor me gevonden! Dat was Gerard. Hij zat ook pas net een paar dagen op de site, en hij had precies hetzelfde verhaal als ik: ook zijn partner was anderhalf jaar ziek geweest en overleden in 2016. We begrepen elkaar helemaal.
De insteek van ons contact was aanvankelijk echt nog vriendschap. We kookten bijvoorbeeld samen, maar door de aandacht die wij voor elkaar hadden werd mijn leven eindelijk weer gezellig. We raakten niet uitgepraat en langzaam groeide er meer tussen ons. De avonden strekten zich niet meer voor me uit, maar waren weer gevuld met muziek, spelletjes en puzzelen. We gingen graag naar het theater en ook met mijn vrienden klikte het goed. Dit jaar, nadat we allebei ons huis verkocht hadden, zijn we in ‘ons’ nieuwe huis gaan wonen en hebben we een mooie nieuwe start gemaakt. Samen! We zijn supergelukkig met en bij elkaar. Het is geweldig om te zien hoe hij met mijn vier kleinkinderen omgaat: voetballen, spelletjes spelen. Gerard is echt een ¬cadeau voor ons allemaal. Mijn leven heeft weer zin gekregen, en we kijken uit naar nog veel mooie jaren, gevuld met liefde, warmte en gezelligheid.”
Lise van de Kamp (67) woont samen met Jelle (66).
“Toen ik na meer dan twintig jaar huwelijk scheidde, woonde ik in Breda. Als ik dan toch in mijn eentje verder moest, dacht ik, dan het liefst in Amsterdam, de leukste stad van het land. Ik besloot iets in het centrum te kopen, want dan voelde ik me niet alleen. Maar dat bleek een misvatting. Juist in de grote stad ben je alleen. De buren praten niet ¬vanzelfsprekend met je en in de winkel weet het personeel echt niet wie je bent. Ik had verdriet om de scheiding en voelde me vreselijk alleen. Vooral toen ik mijn baan verloor, werd het zwaar. Er waren dagen dat ik niet praatte. Dan deed ik boodschappen om met de caissière te praten en mijn eigen stem te horen. Het ergste miste ik om aangeraakt te worden. Elke week liet ik me masseren met de smoes dat ik pijn in mijn rug had. Totdat ik er genoeg van had. Ik zette een krantenadvertentie met een oproep voor
een eetclubje.
Ik zette meer clubjes op, een zwemclubje, een borrelclub. Ik leerde een heleboel mensen kennen, rende van hot naar her, maar bleef me alleen voelen. Met het daten lukte het niet. Op een gegeven moment hield ik op met zoeken. Ik moest het gewoon maar leuk voor mezelf gaan maken. Dat maakte het rustiger en minder eenzaam, maar echt leuk? Nee. Op een dag ontmoette ik Jelle in de kroeg. Het werkte in mijn voordeel dat ik niet op zoek was, want als ik aan hem was gaan trekken was het nooit wat geworden. Pas na drie jaar werd het serieus. Het gevoel van eenzaamheid verdween toen ik verliefd werd en ik voelde dat er nog een toekomst voor me was. We hebben pas samen een huis gekocht. Het fijnste is dat er iemand is. Vaak zit hij beneden muziek te maken en dan zie ik hem de hele dag niet, maar dat geeft niet. ’s Ochtends ligt hij naast me. Ik vind het leuk om dan naar hem te kijken, want hij slaapt zo lief. Zo word ik heel blij wakker.”
Meer lezen over dit onderwerp? Ga naar onze special 'Samen kom je verder, nooit meer eenzaam'.
