Burgers die patrouilleren voor de veiligheid in hun eigen wijk, dat is ondertussen heel normaal geworden. In bijna de helft van de Nederlandse gemeenten zijn in totaal zo’n 660 buurtpreventieteams actief. Koploper is Den Haag met 32 teams. En het einde is nog niet in zicht: de populariteit van buurtpreventie groeit.
De grootste winst van deze teams is de informatie die ze verzamelen voor de politie en andere instanties. Straatvuil wordt gemeld bij de gemeentereiniging, een kapot stoplicht bij de gemeente, iemand die met een babbeltruc rondloopt bij de politie, enzovoorts.
Grote zichtbaarheid van het team is daarvoor helemaal niet nodig. Integendeel. Vooral in achterstandsbuurten zie je dat wanneer de buurtwachten een alledaags, haast onbetekenend aanzien hebben, ze in staat zijn om informatie te vergaren die kan bijdragen aan het afnemen van criminaliteit. Het noteren van nummerborden van de auto’s voor een drugspand, bijvoorbeeld. Criminelen en overlastgevers zien de buurtwachten totaal niet als een bedreiging. En die onderschatting (of onwetendheid) is dé succesfactor van de buurtpreventieteams.
Hoe begin je een buurtpreventieteam?
Een paar buurtbewoners steken de koppen bij elkaar. Méér is er niet nodig. Ze regelen een app-groep of mailcontact, zoeken er nog een paar buren bij, melden hun plannen eventueel in de wijkkrant en… ze bellen de politie. Een direct lijntje met bijvoorbeeld de wijkagent en regelmatig overleg met de politie hoort erbij.
Een nieuw team wordt soms feestelijk ingeluid door de burgemeester en wethouders, want die zijn over het algemeen erg blij met het initiatief van burgers om zich in te zetten voor de veiligheid van de wijk. De politie kan het niet meer alleen, zo is de gedachte.
Hoe opereert het buurtpreventieteam?
Niet alle buurtpreventieteams gaan actief de straat op. Soms is het niet meer dan een netwerkje van bewoners dat elkaar via app-berichten op de hoogte houdt. Maar de meeste teams (62 procent) patrouilleren wél actief in de buurt. Zij gaan meerdere malen per week of zelfs dagelijks de straat op. Ondersteuning van officiële instanties is erg belangrijk voor een wijkteam. Het is demotiverend als instanties niet reageren op hun meldingen.
En wat levert dat op?
Harde cijfers ontbreken. Sinds er meer buurtpreventie komt, is het aantal vermogensdelicten (diefstal en inbraak) in Nederland afgenomen en voelen burgers zich veiliger. Maar of er een verband is tussen die twee, is niet aangetoond.
In het algemeen kun je zeggen dat buurtwachten een (subtiele) bijdrage leveren aan criminaliteitsbestrijding, zorgen voor extra alertheid onder bewoners en fungeren als verlengstuk voor politie en (hulp)diensten. Doordat er een buurtteam is, wordt de buurt collectief zelfredzamer.
Zitten er ook nadelen aan buurtpreventie?
Doorgeschoten sociale controle is een risico. Mensen die tot vervelens toe gemaand worden, om hun ladder binnen te zetten of de achterdeur op slot te doen. Stigmatisering is een ander risico. De jongen met de capuchon over zijn hoofd, zal wel te maken hebben met die inbraak. Het wordt natuurlijk echt link, als buurtbewoners voor eigen rechter gaan spelen, en zelf gaan meppen. En tot slot: wat is onveiligheid? Voor de één zijn de jongeren die rondhangen een groot probleem, voor de ander is er niet zoveel aan de hand.
Plus deed eerder onderzoek naar uw ervaringen met vrijwilligerswerk.
Bron: De burger op wacht; het fenomeen ‘buurtpreventie’ onderzocht. Deze studie werd geschreven door de socioloog Vasco Lub, in opdracht van de Kenniswerkplaats Leefbare Wijken. Op 3 maart werden de uitkomsten gepresenteerd.