Heb ik een woekerpolis? En wat dan?

Tijdens de hoogtijdagen van de beurs in de jaren '90 deden verzekeraars goede zaken met beleggingsverzekeringen. Nederlandse consumenten kochten voor het astronomische bedrag van 60 miljard euro ongeveer 6,5 miljoen van zulke polissen.

Uit een onderzoek van de Autoriteit Financiële Markten (AFM) bleek echter dat de polissen vaak zeer ongunstig uitpakten. Verzekeraars rekenden torenhoge provisies en kosten, ook betaalden consumenten hoge premies voor aan de polis gekoppelde overlijdensrisicoverzekeringen. Veel consumenten gingen daardoor het schip in en leden verlies.

Over hoeveel verlies er is geleden, door wie precies, of daar schadevergoeding voor betaald moet worden en hoeveel dan, daar wordt nog steeds over door geruziet.

Heb ik een woekerpolis?

Woekerpolissen komen in vele vormen. Het gaat om tientallen producten van allerlei instellingen: lijfrenteverzekeringen, sommige kapitaalverzekeringen (spaarkasproducten) en beleggingsverzekeringen die zijn gekoppeld aan hypotheken. Ze dragen onder meer namen als ABC-Spaarplan, Spaarbeurs of Aandelenspaarplan.

Het betreft altijd polissen met beleggingen in combinatie met een levensverzekering. Het zijn beleggingsverzekeringen. Een complete lijst daarvan vindt u op http://www.kifid.nl/consumenten/lijst+beleggingsverzekeringen/.

De woekerpolissen zijn de beleggingsverzekeringen waarbij de verzekeraar dusdanig hoge kosten aftrekt van de inleg, dat de uiteindelijke opbrengst (veel) lager is dan beloofd, of lager dan de consument had mogen verwachten.

Het Centrum voor Verzekeringsstatistiek berekende dat de kosten gemiddeld 40% zijn. Alleen de resterende 60% werd belegd. Bij zulke kosten is het niet reëel dat u nog winst maakt op de beleggingen, wat de beurs ook doet.

Wat precies 'te hoog', is een twistpunt. De Ombudsman Financiële Dienstverlening, Jan Wolter Wabeke, stelde april 2008 voor dat 3,5 procent van de inleg het maximum zou zijn. Het betreft dan de administratiekosten van de verzekeraar. De kosten voor extra verzekeringen komen daar nog bovenop: die mogen niet hoger zijn dan de tarieven die gebruikelijk zijn in de branche, zegt de ombudsman.

Op basis hiervan adviseerde de ombudsman verzekeraars consumenten 2 miljard euro terug te laten betalen. Daartoe lijken de verzekeraars wel bereid. Maar de consumentenorganisaties zien het anders. Zij vinden het compromis van de ombudsman te slap. "Wij denken eerder aan 1,5 % dan 3,5 % als maximale inhouding op premie," zegt Anton Weenink namens de Stichting Woekerpolis Claim, een van de consumentenorganisaties.

Wat de kosten van uw eigen beleggingspolis zijn, hebt u als het goed is gehoord van uw verzekeraar in het jaaroverzicht 2007. Zo niet, dan kunt u zelf nog een brief sturen met een verzoek om informatie.

Waaruit bestaan de kosten?

Een belangrijk deel bestaat uit kosten voor verzekeringen. Deze kosten wat, maar leveren dekking op, bijvoorbeeld tegen overlijden. Het is dus geen weggegooid geld, maar wel is de vraag is of de kosten redelijk zijn. De verzekeringen mogen niet meer kosten dan een gewone marktconforme losse verzekering met dezelfde dekking.

Veel afgesloten is de overlijdensrisicoverzekering, evenals de verzekering tegen arbeidsongeschiktheid. Soms is er extra premie om de polis over te laten gaan op nabestaanden. Verder zijn er premies voor het verzekeren van een minimum eindbedrag, mochten de beleggingen niet goed gaan.

Daarnaast zijn er nog gewone kosten: administratiekosten, kosten voor klantinformatie, aan- en verkoopkosten van beleggingen, kosten voor het voldoen van provisie aan de tussenpersoon, beheerkosten van de beleggingsfondsen waar de verzekeraar in zit. Die mogen in totaal dus maximaal 3,5% zijn, volgens de ombudsman.

Een groot deel van de kosten wordt doorgaans in de eerste jaren waarin de polis loopt in rekening gebracht. Daarom is het extra nadelig om een beleggingspolis af te breken in het begin van de looptijd.

Moet ik meteen stoppen met mijn woekerpolis?

Kunt u uw maandelijkse premie missen, dan is het waarschijnlijk beter om door te gaan. Omdat de meeste kosten en provisies in de begin jaren worden ingehouden, houdt dan u relatief het meeste rendement over. Daarnaast ontloopt u afkoopkosten die vaak ook in rekening worden gebracht.

Stel dat u maandelijks 100 euro inlegt en de afgesproken twintig jaar volmaakt, dan heeft u tegen die tijd 24.000 euro ingelegd. Bij een aandelenrendement van vier procent maakt dat 30.000 euro. Dat is minder dan op een gewone spaarrekening zou hebben gestaan, maar het is meer dan de inleg. Dat geeft toch een beter gevoel. Stoppen als je de maandelijkse inleg kunt missen is dus niet verstandig.

Terwijl u doorgaat, kunt u natuurlijk wel andere stappen nemen.

Wat kan ik als gedupeerde zelf doen?

Om te beginnen moet u weten wat uw kosten zijn. Als het goed is hebt u begin 2008 een brief gehad van uw verzekeraar waarin staat hoeveel geld u in 2007 hebt jaar ingelegd, hoeveel kosten daarvan zijn afgetrokken, en hoeveel geld u per eind 2007 in uw spaarpot had. Zo niet, dan kunt u zelf nog een brief sturen met een verzoek om informatie.

Op basis van het jaaroverzicht weet u niet, hoeveel kosten er al zijn ingehouden in eerdere jaren. U weet ook niet wat er nog volgt. Op basis van wat er ingehouden is, kunt u echter wel een sterk vermoeden hebben over of de kosten redelijk zijn of niet.

Vermoedt u dat de verzekeraar onredelijk kosten inhoudt, dan moet u uw claim veiligstellen. Anders loopt u de kans dat uw zaak verjaart, zodat u niet meer kunt procederen. U kunt dit voorkomen door een zogenaamde stuitingsbrief naar de verzekeraar te sturen waarin u vraagt om meer inzicht in de kosten van uw polis, en waarin u aanspraak maakt op een schadevergoeding, mocht daar aanleiding toe zijn.

Vermoedelijk reageert uw verzekeraar met een standaardbriefje. Dan resteren er twee manieren om uw geld terug te krijgen.

Schikken...

Een schikking leek in april te komen van de Financiële Ombudsman Jan Wolter Wabeke. De verzekeraars hebben aangegeven dat ze op zich bereid zijn tot onderhandelen over een schikking op basis van het advies van de ombudsman. In dat geval zou alle kosten die de maximale redelijke 3,5 % ontstijgen terugbetaald worden.

De onderhandelingen over de schikking zijn echter vastgelopen, omdat de consumentenorganisaties het voorstel van de ombudsman niet ver genoeg vonden gaan. Of en wanneer het nu ooit tot een collectieve schikking komt, is onduidelijk.

... of naar de rechter.

U kunt ook naar de rechter.

De makkelijkste en verreweg de goedkoopste manier om dat te doen, is aansluiten bij een collectieve procedure. Die worden gevoerd door stichtingen, die een kleine bijdrage vragen van gedupeerden om hun juristen en advocaten te betalen. Ze voeren rechtzaken tegen specifieke polissen, maar de uitspraken kunnen gevolgen hebben voor grote groepen gedupeerden.

Voor de woekerpolissen zijn de bekendste organisaties de Stiching Verliespolis en de Stiching Woekerpolis Claim. De eerste is een initiatief van grote consumentenorganisaties zoals de Consumentenbond en de Vereniging van Effectenbezitters. Woekerpolis Claim hoort bij de kleine Vereniging Consument & Geldzaken en staat als militanter bekend dan Verliespolis.

Woekerpolis Claim voert rechtzaken tegen de Rabobank (Opmaathypotheek) en Nationale Nederlanden (Flexibel Verzekerd Beleggen) en bereidt ze voor tegen Amev / Fortis (Variabel Investerings Plan en het ABC Spaarplan). Verliespolis protesteert tegen Delta Life van Delta Lloyd, en bereidt zaken voor tegen Nationale Nederlanden en Amev / Fortis (dezelfde producten als waar Woekerpolis Claim tegen procedeert).

Het verst gevorderd is echter de Stiching Koersplan De Weg Kwijt. Die heeft een rechtzaak tegen Aegon Koersplan gevoerd, waar in juli dit jaar een vonnis verwacht wordt.

Zeker als u een van deze polissen hebt, is het lonend u aan te sluiten bij deze stichtingen. Houdt er wel rekening mee, dat de procedure jaren kan duren. Als u een andere woekerpolis hebt, draagt u door u aan te sluiten bij de stichtingen indirect bij aan een oplossing. Een gewonnen rechtzaak kan jurisprudentie opleveren die volgende rechtzaken tegen verzekeraars in een stroomversnelling brengt, en de onderhandelingspositie van consumentenorganisaties voor een schikking versterkt.

Als u zelf individueel wilt procederen, dan kunt u zich tot de rechter wenden. Dat gaat u echter niet redden zonder dure, gespecialiseerde advocaat. Dit is alleen interessant als u meent écht heel veel geld te hebben verloren.

Een klacht bij financiële klachtinstituut Kifid is goedkoper. Als u daar een klacht indient, bemiddelt eerst de ombudsman, die aan dit instituut verbonden is. Komt daar niets uit, dan oordeelt de Geschillencommissie Financiele Dienstverlening. Uitspraken zijn hier nog niet van geweest. Het is tot nu toe altijd bij bemiddeling gebleven. Aangezien de bemiddelende ombudsman dezelfde persoon is als die van de voorgestelde 3,5 % procent aan kosten, laat het zich raden in welke richting zijn bemiddelingsadvies zal gaan.

Ik wil nu gaan sparen voor de studie van de kinderen. Wat nu?

Een spaarrekening of desnoods beleggen in fondsen is een voor de hand liggender en transparanter manier van sparen dan een belegverzekering. Gaat u toch voor de laatste optie, verdiep u goed in het product dat u mogelijk gaat kopen. Vraag naar eventuele kosten, verwachte en gegarandeerde rendementen. Neem geen genoegen met vage antwoorden en stel de vraag opnieuw als u het niet snapt. Vraag ook eens een contra-expertise. De Vereniging Consument & Geldzaken geeft objectieve adviezen.

Adressen

KiFid. (Klachteninstituut Financiele Dienstverlening.). www.kifid.nl. Hier kunt u een klacht indienen over een polis. Het KiFid zal de kostennorm van ombudsman Financiele Dienstverlening J.W. Wabeke als uitgangspunt nemen bij de behandeling van uw klacht.

Stiching Verliespolis (initiatief Eigen Huis, VEB, Consumentenbond, Independer). www.verliespolis.nl.63.000 leden. Eenmalige bijdrage voor lidmaatschap 25, terug te krijgen bij rechtsbijstandverzekeraar.

Stichting Woekerpolis Claim. www.woekerpolisclaim.nl. 30.000 leden. Bijdrage lidmaatschap 29,95.