Gezond Gesprek met diëtist Lisanne Bosch
Is het gezond om glutenvrij te eten en zo ja, hoe doe je dat dan? Diëtist Lisanne Bosch weet er alles van. Ze noemt zichzelf 'De glutenvrije diëtist', omdat zij al jaren strikt glutenvrij eet. Kennis en ervaring dus: de perfecte gast voor deze podcast!
Toen Lisanne Bosch net was afgestudeerd als diëtist, werd bij haar de diagnose coeliakie (spreek uit: seuliaakie) gesteld. Dat is een auto-immuunziekte, waarbij het lichaam wordt geprikkeld door bepaalde eiwitten in de voeding: de gluten. Als iemand met coeliakie gluten eet, dan reageert het lichaam daar heftig op en raken de darmen beschadigd. Gluten komen voor in de granen tarwe, spelt, rogge, kamut, gerst en gort. Tot nu toe is de enige oplossing bij coeliakie, levenslang strikt glutenvrij eten. En daar weet Lisanne dus alles van!
Neem de diagnose serieus
Het stellen van de juiste diagnose is erg belangrijk, stelt Bosch: "Als je coeliakie hebt, dan is het belangrijk om levenslang het glutenvrije dieet te volgen, en ook om dat heel precies te doen. Het kleinste spoortje gluten kan namelijk al je immuunsysteem prikkelen en je darmen beschadigen. Dat is niet niks, het kan zorgen voor veel gezondheidsproblemen zoals diarree en ondervoeding. Daarom moet de diagnose heel zorgvuldig gebeuren. Dat begint met een bloedonderzoek. Als er antistoffen tegen gluten worden aangetroffen, volgt stap twee: een darmonderzoek. Blijkt dan dat de darm écht beschadigd is, is de diagnose zeker." Sommige mensen vinden zelf dat ze niet tegen gluten kunnen en gaan zelf al glutenvrij eten. "Dat is niet verstandig", zegt Bosch: "Een levenslang dieet volgen is een onnodige belasting, als het eigenlijk niet nodig is. Het is een ingewikkeld dieet, waarbij je ook gemakkelijk tekorten kunt oplopen. Het is ook niet slim om alvast glutenvrij te gaan eten voordat het bloed- en darmonderzoek is gedaan. Dan krijg je in het bloed- en darmonderzoek niet het juiste beeld te zien. Het is echt belangrijk om die diagnose met zekerheid te stellen. Dan word je daarna ook goed begeleid, met een verwijzing naar een diëtist en jaarlijkse controles van het bloed. Dat mis je als je het op eigen houtje doet."
Ongeveer 1 op de 100 mensen heeft coeliakie. Dat betekent dat er in Nederland ongeveer 170.000 mensen zijn met deze ziekte. "Maar de diagnose is nog maar bij 30.000 mensen gesteld", zegt Lisanne. "Dat betekent dat er veel mensen zijn, die zonder het te weten deze ziekte hebben."
Lastig dieet
Glutenvrij eten is heel lastig, zegt Bosch: "Dat komt vooral omdat glutenbevattende granen in veel producten worden gebruikt. Let maar eens op waar allemaal tarwe in zit! Dat zit niet alleen in brood, pasta, crackers en koekjes, maar wordt ook gebruikt als bindmiddel en vulmiddel in de voedingsmiddelenindustrie. Gluten komen daarom in de meest onverwachte producten voor, zelfs in geneesmiddelen. Je moet heel goed checken wat je eet. Daarnaast kan zelfs het kleinste spoortje gluten al schadelijk zijn voor je darmen. Zo zeer zelfs, dat je bijvoorbeeld niet je glutenvrije brood kunt smeren op een broodplank waar net een 'gewone' boterham heeft gelegen. En je moet ook leren om voor jezelf op te komen. Als je bij vrienden gaat eten of als je uit eten gaat: steeds moet je het belang van het dieet uitleggen en goed opletten dat men er heel precies mee om gaat. Als je het goed doet, is een glutenvrij dieet een heel volwaardig dieet en ook een gezond dieet. Je eet heel puur en vers, waardoor de kwaliteit van je voeding verbetert. Ikzelf ben beslist gezonder gaan eten sinds ik coeliakie heb. Maar als je dit dieet zonder begeleiding doet, kan het gemakkelijk zijn dat je te weinig vezels, ijzer of vitamines binnenkrijgt, of dat je ongemerkt dieetfoutjes maakt. Goed advies is echt belangrijk."
Van vermoeidheid tot diarree
Wat voor klachten zijn een teken dat je mogelijk coeliakie hebt? Bosch: "De klassieke klachten zijn vermagering, groeiachterstand bij jonge kinderen, diarree en een tekort aan ijzer of vitamines. Maar de klachten kunnen ook veel minder uitgesproken zijn. Vermoeidheid, hoofdpijn, wisselende buikklachten, alles kan een symptoom van coeliakie zijn. Het is lastig te duiden, omdat er veel andere gezondheidsproblemen zijn die dezelfde soort klachten geven. De prikkelbare darm bijvoorbeeld, of een voedselallergie. Dit soort klachten kunnen ook ontstaan door een onvolwaardige voeding met bijvoorbeeld te weinig vezels. En dan is er ook nog de glutenovergevoeligheid, een aandoening waarbij je gevoelig reageert op gluten, zonder dat het coeliakie is. Al met al is het een hele puzzel om erachter te komen of je werkelijk coeliakie hebt. Als diëtist voel ik me soms een soort Sherlock Holmes. Mijn doel is om precies te achterhalen wat de voedingsproblemen zijn, zonder mensen onnodig te beperken in hun dieet." Heb je vage buikklachten, ijzertekorten of onverklaarbare vermoeidheid? Ga dan eens naar de huisarts of een gespecialiseerde diëtist om dit goed te laten uitzoeken.
De podcast met Lisanne Bosch is hieronder te beluisteren.
Deze aflevering van Gezond Gesprek werd mogelijk gemaakt door Schär, het grootste en bekendste merk in glutenvrije voeding. Sinds 1922 maakt Schär met de beste ingrediënten de lekkerste glutenvrije producten. Schär wil dat iedereen kan genieten van lekker eten, ook als je glutenvrij, tarwevrij of FODMAP-arm moet eten. Op basis van jarenlange kennis, ervaring en passie garandeert Schär de hoogste kwaliteit en de lekkerste producten in glutenvrije- & FODMAP-arme voeding.