Een herfstwandeling met de kleinkinderen wordt nog leuker als je met een mandje eten terugkomt. Zoals paddenstoelen! Waar in Nederland kun je die het best plukken?
De laagstaande zon zet een rij witte berkenstammen in vuur en vlam, een kring esdoorns vormt een koepel van goud. Het is herfst in het bos, uit de rottende bladerlaag stijgt een zware humuslucht op. Na een natte zomer steken honderden paddenstoelen hun hoedjes tussen de bladeren door.
In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, groeien paddenstoelen ook in het voorjaar en de zomer. Maar de herfst blijft hét paddenstoelenseizoen. De dalende temperatuur en toenemende luchtvochtigheid zetten het mycelium (het ondergrondse netwerk van schimmeldraden) aan tot het maken van veel vruchten: paddenstoelen. “Vergelijk het met een appelboom”, zegt paddenstoelenkenner Edwin Florès. “Het mycelium is de boom, de paddenstoelen zijn de appels.” Niets is mooier dan met een lege mand het bos in trekken en er met een volle weer uit komen, vindt Florès. Elke dag van het jaar scharrelt hij met zijn rieten mand buiten rond, op zoek naar kruiden, bessen en paddenstoelen. “Vrijwel niemand weet hoe makkelijk het is om zelf je kostje bij elkaar te zoeken, gewoon in de berm en onder de bomen.”
Lekker en gezond
Paddenstoelen groeien overal: in bos en wei, maar ook in de stad. Eldorado’s zijn de Utrechtse Heuvelrug, Nationaal Park Veluwezoom en Nationaal Park Drents-Friese Wold. Bospaddenstoelen zijn – behalve in het bos – te vinden in parken met monumentale bomen en oude eiken- en beukenlanen. In Nederland komen 4500 verschillende paddenstoelen voor. Ongeveer de helft is eetbaar, maar niet per definitie smakelijk. Er blijven er echter voldoende over die lekker zijn, én gezond. Want paddenstoelen bevatten koolhydraten, veel eiwitten, weinig vet en een breed scala aan vitamines en mineralen, zoals kalium, ijzer en seleen.
Lekker zijn cantharellen, de honingzwam, maar ook boleten zoals eekhoorntjesbrood en de kastanjeboleet. Prachtig is de eikhaas, die aan de voet van eikenbomen groeit. De reuzenzwam groeit op beuken en de sponszwam is te vinden in naaldbossen, vooral onder oude douglassparren. De weidekringzwam groeit vaak in groten getale in het gras, dikwijls in een heksenkring.
Hou je hoofd erbij
Paddenstoelen zijn niet eng, ze zijn lekker en gezond, is het motto van Edwin Florès. Maar bij het plukken moet je wel regels in acht nemen. “Ga nooit plukken zonder twee verschillende paddenstoelengidsen op zak. Veel paddenstoelen hebben twee of zelfs meer namen. Om een paddenstoel goed te kunnen determineren, moet je hem in twee gidsen afgebeeld zien met dezelfde Latijnse naam.” Pluk ook nooit exemplaren die nog niet goed open zijn, dan kun je ze onmogelijk goed determineren. En tot slot: wie paddenstoelen zoekt, moet z’n hoofd erbij houden. Maar kijk ook wat het bos verder te bieden heeft. Edwin Florès: “In de herfst stikt het van de bessen. En brandnetels groeien altijd en overal. Zou een brandnetelsoepje vooraf niet lekker zijn?”
Paddenstoelen weetjes:
- Paddenstoelen plukken is in Nederland niet verboden. Wel kunnen gemeenten een plukverbod opnemen in de AlgemenePlaatselijke Verordening.
- Al is het in een bepaaldegemeente niet verboden,plukken mag alleen als de eigenaar van het terrein (bijvoorbeeld Staatsbosbeheer) er geen bezwaar tegen heeft, anders wordt het beschouwd als diefstal.
- Verder mag er geen sprake zijn van commercieel plukken; wie betrapt wordt met grote hoeveelheden paddenstoelen, solliciteert naar een boete.
- Sommige eetbare paddenstoelen hebben een gevaarlijke dubbelganger die wél giftig is. Wees hierop bedacht.
- De in dit artikel genoemde paddenstoelen staan niet op de Rode Lijst van bedreigde dier- en plantensoorten.
- Als je een paddenstoel plukt, roei je de plant niet uit; je neemt alleen de vrucht mee. Het ondergrondse mycelium wordt niet aangetast en zal volgend jaar gewoon nieuwe paddenstoelen leveren.
