Vraag en antwoord: glutenintolerantie

Wat is glutenintolerantie?

Bij deze ziekte – ook coeliakie genoemd of inheems spruw – is de binnenbekleding van de darm (de darmvlokken) beschadigd door gluten. Gluten is een eiwit dat voorkomt in verschillende granen, zoals haver, rogge, gerst en tarwe. Alledaags eten zoals brood, koek(jes) en pasta bevat dus gluten. De beschadigde darm is slecht in staat om voedsel op te nemen.

Wat zijn de klachten?

Vooral buikklachten, een opgeblazen gevoel in de buikstreek bijvoorbeeld. Een patiënt kan diarree hebben, maar ook obstipatie. De ontlasting kan olieachtig zijn. Klachten treden op na het eten van voedsel waar gluten in zit.

Zijn er ook andere klachten?

Ja. Doordat de opname van voedsel zo slecht is, kan de patiënt vermageren. Ook mineralen en vitaminen kunnen slechter worden opgenomen in het lichaam. Een gebrek aan ijzer of foliumzuur leidt via bloedarmoede tot vermoeidheid. Door een gebrek aan calcium ontstaat botontkalking. Er zijn patiënten die nauwelijks buikklachten hebben, maar wel deze andere symptomen.

Op welke leeftijd treden klachten op?

Bij een aantal patiënten wordt al op jonge leeftijd, zo vanaf twee jaar, duidelijk dat ze niet tegen gluten kunnen. Die kinderen hebben dunne armpjes en bolle buikjes. Maar bij veel mensen wordt de ziekte pas op latere leeftijd geconstateerd. Dat kan zijn omdat hun darmvlokken pas later gevoelig zijn geworden voor gluten, of omdat de afbraak van de darmvlokken bij hen niet zo snel gaat. Zij hoeven er dan lange tijd niet ziek van te worden, omdat de last die glutenintolerantie veroorzaakt niet ernstig genoeg is. Bij hen wordt pas later duidelijk dat de buikklachten van gluten komen. Vroeger dacht men dat vrijwel alle gevallen van glutenintolerantie voor het zevende levensjaar werden ontdekt. Tegenwoordig zijn we erachter dat tweederde van de nieuwe patiënten volwassen is. Twintig procent van de nieuwe patiënten is zelfs ouder dan 60 jaar.

Bij wie komt glutenintolerantie vaak voor?

Bij vrouwen komt glutenintolerantie twee tot drie keer zo vaak voor als bij mannen. Bij mensen van wie een eerste- of tweedegraads familielid glutenintolerant is, komt het vaker voor dan gemiddeld, evenals bij mensen met suikerziekte.

Hoe wordt de diagnose gesteld?

Als een bloedtest van de huisarts op glutenintolerantie wijst, wordt de patiënt doorgestuurd naar een specialist. Die kan bloedonderzoek doen. Maar de diagnose kan alleen maar met zekerheid worden gesteld door een stukje uit de darm weg te snijden (darmbiopt) en dat te onderzoeken op beschadiging van de darmvlokken.

Hoeveel mensen hebben glutenintolerantie?

In 2004 bleek uit onderzoek dat 1 op de 6000 volwassen Nederlanders van zichzelf wist glutenintolerant te zijn. Onderzoekers stelden echter bij maar liefst één op de 300 volwassenen vast dat ze slecht tegen gluten kunnen. De reden dat veel mensen dat zelf niet weten, kan zijn dat de klachten niet zo ernstig zijn dat ze ermee naar de dokter gaan. Andere onderzoekers schatten het aantal glutenintoleranten zelfs op één op de 100 à 200 Nederlanders.

Wat is eraan te doen?

Beschadigde darmvlokken herstellen zich zodra de patiënt geen gluten meer eet. Zelden zijn de beschadigingen blijvend. Na herstel van de darm blijven patiënten gezond zolang ze geen gluten binnenkrijgen. Dat is niet altijd eenvoudig, want het glutenvrije dieet vergt veel discipline. Glutenvrije varianten van brood, koekjes of pasta zijn duur. Een diëtist kan helpen om alternatieven zoals rijst, aardappels, maïs en gierst in het dieet op te nemen.

Informatie: Nederlandse Coeliakie Vereniging, www.glutenvrij.nl,
tel. 033-247 10 40. Voedingscentrum, tel. 070-306 88 88, heeft brochures over glutenvrij dieet en glutenvrije merkartikelen; zie ook www.voedingscentrum.nl.