Ja, het aantal dodelijke ongevallen onder oudere e-bikers neemt toe. Toch leven fietsers nog altijd langer en gezonder, en dat heeft alles te maken met het feit dat fietsen aandoeningen als ouderdomsdiabetes, sommige vormen van kanker, hart- en vaatziekten en depressies helpt tegengaan. Onderzoeker Hans Nijland van het PBL (Planbureau voor de Leefomgeving) zette de meest relevante feiten en cijfers over fietsen en gezondheid op een rij.
Al in 2010 becijferden de Universiteit Utrecht en het PBL de levensverwachting van mensen die voor hun korte dagelijkse ritjes de fiets in plaats van de auto nemen. In die berekeningen namen de onderzoekers ook de ‘nadelen’ van de fiets mee: de grotere kans op een verkeersongeval en het meer én dieper inademen van vervuilde lucht. Wat bleek: de levensverwachting van de fietser wordt door de grotere kans op een ongeval met 5 tot 9 dagen verkort. Het inademen van vervuilde lucht verkort de levensverwachting met nog eens 1 tot 40 dagen. Maar… de dagelijkse beweging op de fiets verlengt de levensverwachting dan weer, met maar liefst 3 tot 14 maanden.
Ongevallen met ouderen
Sinds 2006 neemt het aantal ernstig gewonden in het verkeer toe – momenteel gaat het jaarlijks om ruim 20.000 mensen, onder wie steeds meer fietsers. In vergelijking met tien jaar geleden vallen er onder oudere fietsers nu meer doden en gewonden.
Dat er juist onder oudere fietsers meer doden en gewonden te betreuren zijn, heeft alles te maken met de vergrijzing in combinatie met het feit dat de oudere van nu actiever is. Ouderen nemen dan ook meer deel aan het verkeer, maar zijn wel minder alert, minder zeker én kwetsbaarder bij een ongeval.
Ouderen: meer e-bikes
De populariteit van de e-bike neemt inmiddels ook onder jongere fietsers toe, maar nog altijd zijn het relatief veel ouderen die op de e-bike stappen. Onderzoekers vermoeden dat dit gegeven op zíjn minst een deel van het hogere percentage oudere fietsers onder verkeersslachtoffers verklaart.
Nog niet zo lang geleden deed een groep artsen van het Universitair Medisch Centrum Groningen onderzoek onder bijna 500 patiënten die na een fietsongeval op de eerste hulp van het ziekenhuis terechtkwam. Deze artsen concludeerden dat e-bikers vaker ernstig gewond raken bij een fietsongeval dan gewone fietsers.
Ouderen: vaker eenzijdige ongevallen
Al eerder – in 2013 – liet Fietsberaad een analyse los op de verschillende fietsongevallen. Toen bleek dat fietsongevallen onder ouderen er vaak anders uitzien dan het gemiddelde fietsongeval:
- Oudere fietsers zijn vaker slachtoffer van een enkelvoudig ongeval, oudere fietsers op een e-bike overkomt dat nóg vaker
- Oudere fietsslachtoffers verliezen vaker het evenwicht bij op- en afstappen, oudere fietsers op een e-bike overkomt dat nóg vaker. Uit nader onderzoek blijkt dat vooral afstappen risicovol is: de e-bike is zwaar en daardoor is balans houden moeilijker
- Oudere fietsers krijgen vaker een ongeval in de bocht, oudere fietsers op een e-bike overkomt dat nóg vaker
- Oudere fietsslachtoffers zijn vaker slachtoffer tijdens een recreatieve fietstocht, oudere fietsers op een e-bike overkomt dat nóg vaker
Cijfers laten zien dat het ongevalsrisico het grootst is bij oudere vrouwen vanaf de leeftijd van 75 jaar. Na die leeftijd loopt het risico op een dodelijk fietsongeval sterk op per verreden kilometer, en dan vooral bij vrouwen op de e-bike.
Hoe maken we het veiliger?
Het veiliger maken van fietsen kent verschillende aspecten:
- Infrastructuur: voldoende brede fietspaden, gescheiden van overig verkeer, overbodige paaltjes verwijderen, goed onderhoud, goed strooibeleid in de winter
- De fiets: als de e-bike minder weegt, wordt hij makkelijker te hanteren, ook voor ouderen
- Het overige verkeer: auto’s en vrachtauto’s uitrusten met een airbag voor fietsers en met intelligente snelheidsadaptatie (ISA) zodat de auto in bijvoorbeeld een 30-kilometerzones echt niet harder dan die 30 km/uur kan rijden
- De fietser: een app- of algeheel smartphoneverbod. Daarnaast valt te denken aan de helmplicht, waarbij wel goed moet worden gekeken in hoeverre de toegenomen veiligheid dan opweegt tegen het aantal mensen dat de fiets laat staan als de helmplicht wordt ingevoerd.
Bron: Planbureau voor de Leefomgeving
