Orthostatische tremor (OT): trillende lichaamsdelen

Wat is een orthostatische tremor?

Een orthostatische tremor is een aandoening, waarbij je trillingen hebt als je staat. Bij het zitten op lopen verdwijnen de trillingen. De neurologische aandoening is niet heel bekend in Nederland. Er zijn nog geen honderd geregistreerde gevallen bekend.

De aandoening heeft overigens wel meer bekendheid gekregen vanwege de symptomen die Angela Merkel op televisie vertoonde.

Vanwege de onbekendheid is de orthostatische tremor ook niet altijd snel te herkennen. De trillingen komen vooral vaak voor in de benen. Het komt echter ook voor dat je romp of armen gaan trillen. Het komt minder vaak voor dat je aangezichtsspieren gaan trillen of je handen. De snelle trillingen geven je een onzeker gevoel als je op je benen staat. Het lijkt alsof je aan het wankelen bent en dat ervaar je ook zo. De aandoening is niet gevaarlijk, maar wel vervelend.

Oorzaken van een orthostatische tremor

De onbekendheid van de orthostatische tremor maakt dat er weinig bekend is over het ontstaan ervan. Het is wel bekend dat het om een neurologische aandoening gaat. De oorzaak van het trillen bij stilstand bevindt zich in de hersenen.

Het vermoeden bestaat dat bij OT de terugkoppeling van informatie in het netwerk van de hersenen niet optimaal functioneert. Bij de orthostatische tremor heeft dat tot gevolg dat de spieren zich niet gelijkmatig aanspannen in specifieke situaties. Bijvoorbeeld tijdens het staan.

Een onderliggende oorzaak is in elk geval niet bekend behalve als het om bijvoorbeeld de ziekte van Parkinson gaat. Het is dus mogelijk dat orthostatische tremor in combinatie voorkomt met een andere aandoening. Dan is er sprake van een orthostatische tremor plus.

Symptomen

Trillen bij stilstand is het belangrijkste symptoom van de orthostatische tremor. De trillingen komen het meeste voor in de benen als je stilstaat. Dit symptoom doet zich direct voor nadat je opstaat of pas na enkele minuten.

De klachten zijn aanwezig zolang je rechtop staat. Naast trillende benen komt het ook voor dat andere lichaamsdelen trillen. Bijvoorbeeld je armen, romp, aangezichtsspieren of handen. Er ontstaat bij trillende benen al snel angst om te vallen.

De omschrijving van klachten uit zich doorgaans in het ervaren van een duizelig of een wiebelig gevoel. Naarmate de aandoening langer aanwezig is, neemt de ervaring van trillende benen toe. Er is ook een groep die pijn ervaart in de benen of een sombere stemming heeft.

Er is nog een typisch kenmerk van orthostatische tremor: een soort helikoptergeluid dat waarneembaar is bij het luisteren via een stethoscoop die je op de spieren plaatst.

• Trillende benen bij stilstand
• Trillende armen, romp, handen of aangezichtsspieren
• Wiebelig en duizelig gevoel
• Angst om te vallen
• Pijn in benen
• Sombere stemming

Diagnose

Heb je last van trillende benen tijdens het staan? Gaan de trillingen over als je gaat zitten? Dan is het aan te raden om contact op te nemen met je huisarts. De arts heeft de mogelijkheid om de diagnose orthostatische tremor te stellen.

De arts stelt de diagnose op basis van je klachtenpatroon. Ook is er neurologisch onderzoek mogelijk om de diagnose te bevestigen. Het gebruikmaken van een stethoscoop op de spieren maakt het mogelijk om het typische helikoptergeluid te horen.

Er vindt doorgaans een bevestiging van de diagnose OT plaats aan de hand van een spieronderzoek (EMG-tremor onderzoek). Tijdens het onderzoek krijg je plakkers op je benen. Op deze wijze is het mogelijk om de samentrekkingen van je spieren te meten.

Risicofactoren / -groepen

In principe heeft iedereen de mogelijkheid de aandoening orthostatische tremor te krijgen, van kinderen tot volwassenen. Er zijn wel groepen te benoemen die vaker met deze aandoening te maken krijgen.

De aandoening komt het meest voor bij volwassenen die ouder zijn dan 50 jaar. Bij kinderen doet de OT zich het meest voor in de tienerleeftijd. Verder geldt voor volwassenen dat vrouwen er twee keer zo vaak aan lijden als mannen.

Behandeling van orthostatische tremor

Er is geen behandeling van een orthostatische tremor die op genezing is gericht. De behandeling richt zich daarom ook vooral op het verminderen van de klachten. Bijvoorbeeld door in beweging te blijven. Of met het voorschrijven van medicijnen om trillingen te verminderen.

Het is bekend dat in beweging blijven de klachten van de orthostatische tremor vermindert. Er zijn verschillende bewegingsactiviteiten die uitkomst bieden. Bijvoorbeeld wandelen of fietsen, maar ook zwemmen of sporten in de sportschool.

Het is ook mogelijk om een behandeling bij een fysiotherapeut te volgen. Bijvoorbeeld om spierversterkende oefeningen uit te voeren. Ook balansoefeningen maken onderdeel uit van de therapie. Dit is onder meer gericht om de angst voor het vallen te verminderen.

Verder zijn er handige tips die bijdragen aan het verminderen van trillingen. Bijvoorbeeld door staande activiteiten zittend uit te voeren, zoals tandenpoetsen, aankleden en douchen. Er zijn ook nog hulpmiddelen beschikbaar, zoals een hoge kruk of een douchestoel. Of een uitklapbare wandelstok met zitje.

Prognose

Als de diagnose van orthostatische tremor is vastgesteld, is het belangrijk de aandacht te richten op behandeling. Genezing is niet mogelijk, maar het is wel mogelijk om ermee te leren leven.

De klachten van deze neurologische aandoening zijn wel sterk te verminderen. Is het niet met medicijnen dan wel door behandelingen bij de fysiotherapeut. Ook is er zelf rekening te houden met situaties waarin zich trillingen voordoen.

Dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan. Er doen zich nu eenmaal veel situaties voor waarin je staat. Bijvoorbeeld in de rij bij de kassa of in de keuken als je eten bereidt. Of om te wachten op de trein of op je werk bij een kopieerapparaat.

Het helpt als de omgeving op de hoogte is dat je een orthostatische tremor hebt. Dan hoef je niet uit te leggen dat je een stoel nodig hebt en is er meer begrip.