Mijn vrouw en ik zijn inmiddels beiden net de 75 gepasseerd. We hebben twee volwassen kinderen en drie kleinkinderen. We bezitten een hypotheekvrij huis met een WOZ-waarde van €400.000,= en we hebben ongeveer €20.000 aan spaargeld. Als een van ons wegvalt, moet er dan over de nalatenschap direct erfbelasting betaald worden? En, als dat het geval is, hoeveel moeten we dan eventueel hiervoor reserveren?
Ik kan uit uw vraag niet opmaken of u wel of geen testament heeft. Het is in elk geval zo dat als u geen testament heeft of een testament met daarin alleen de wettelijke verdeling bij het eerste overlijden van een van u beiden de langstlevende partner en de kinderen alle drie de erfgenamen zijn. De langstlevende krijgt in dat geval de beschikking over de volledige nalatenschap en de kinderen verkrijgen hun erfdeel in de vorm van een niet-opeisbare vordering. Hoewel de kinderen dus feitelijk nog niets daadwerkelijk ontvangen, is er wel al erfbelasting verschuldigd over hun erfdeel. Deze erfbelasting moet worden betaald (voorgeschoten) door de langstlevende echtgenoot/-ote.
Ervan uitgaande dat u in gemeenschap van goederen bent getrouwd, bedraagt de nalatenschap bij een eerste overlijden € 210.000. In uw geval betekent dit dat de langstlevende echtgenoot/-ote en de twee kinderen iedere €70.000 erven. Als er geen testament is of als er volgens het testament geen rente over de niet-opeisbare vordering (ter grootte hun erfdeel) van de kinderen verschuldigd is, mag er voor de erfbelasting gerekend worden met het zogenoemd fictief vruchtgebruik. Volgens de fiscus is dit zo omdat de langstlevende gedurende de rest van zijn/haar leven de beschikking houdt over de erfdelen van de kinderen zonder daar een vergoeding (rente) voor te betalen. Fiscaal ontvangt de langstlevende daardoor een groter en de kinderen een kleiner erfdeel. Hoeveel groter/kleiner dit is, hangt met name af van de leeftijd van de langstlevende (levensverwachting).
In uw geval zou dit betekenen dat de kinderen ieder een fiscaal erfdeel ontvangen van 70% van €70.000 oftewel €49.000 en de langstlevende een fiscaal erfdeel ontvangt van €70.000 + 2 x €21.000 = €112.000. Vanwege de grote partnervrijstelling voor de erfbelasting (2023: €723.526) is over het erfdeel van de langstlevende partner geen erfbelasting verschuldigd. Kinderen hebben een aanzienlijk kleinere vrijstelling voor de erbelasting (2023: 22.918). Over de fiscale erfdelen van de kinderen zou - bij een eerste overlijden in 2023 - daardoor in totaal €5.216,40 verschuldigd zijn. Naarmate u beiden langer leeft, zal deze erfbelasting toenemen.
Gezien de hoogte van uw spaargeld kan ik me voorstellen dat dit voor u een behoorlijk bedrag is. Door een testament op te maken waarin bijvoorbeeld legaten voor de kleinkinderen of een opvul- of afvullegaat is opgenomen, is het mogelijk om deze erfbelasting bij het eerste overlijden te voorkomen.
N.B. Bedenk echter wel dat dan in de meeste gevallen bij het tweede overlijden meer erfbelasting verschuldigd zal zijn. En een (nieuw) testament kost natuurlijk ook geld. Maar zeker als er weinig vrij beschikbaar geld is, kan dit toch een goede oplossing zijn.
Mr. Nicole Goud is fiscalist en jurist. Zij is ruim 15 jaar als belastingadviseur werkzaam geweest, heeft daarna een aantal jaren gewerkt binnen de advocatuur en als auteur bij een opleidingsbedrijf voor financiële dienstverlening op het gebied van o.a. erfrecht, familierecht, en het fiscale recht (erf- en schenkbelasting, inkomstenbelasting, bedrijfsopvolging). Ook heeft zij ervaring in de notariële boedelpraktijk. Sinds 2015 is zij eigenaar van Akto, uw erfcoach en meer (www.akto.nu) en houdt zij zich vooral bezig met alle juridische, fiscale en financiële aspecten die zien op de voorbereiding en de afwikkeling van nalatenschappen. Sinds 21 maart 2019 is zij ook RegisterExecuteur.
