5 dingen die je nog niet wist over speeksel

95 procent van je speeksel bestaat uit water, maar je spuug bevat ook allerlei stoffen die je tanden beschermen, zoals calcium, fosfor en bicarbonaat. Daarnaast smeert speeksel de keel en speelt het een belangrijke rol in je spijsvertering. Best een belangrijke lichaamsvloeistof dus.

1. Je hebt drie verschillende soorten speeksel

Je hebt drie soorten speekselklieren, die ieder een ander type spuug produceren. Je oorspeekselklieren maken de waterigste variant, de soort die je aanmaakt als 'het water je in de mond loopt'. Dit speeksel helpt je eten makkelijk doorslikken en helpt het voedsel voorverteren. Ook neutraliseert het zuren en beschermt het je tandglazuur. Een tweede variant speeksel komt uit de onderkaakbeenspeekselklieren. Dit vocht is wat kleveriger en helpt bij de speekselproductie tijdens het eten. De ondertongspeekselklier en de kleine kliertjes in je mondslijmvlies tenslotte, produceren het dikste slijm. Ook dit vocht helpt tanden en kiezen beschermen en helpen voorkomen dat het mondslijmvlies uitdroogt.

2. Stress beïnvloedt je oorspeekselklier

Wanneer hij gestimuleerd wordt door bijvoorbeeld citroenzuur of kauwen, dan zorgt je oorspeekselklier voor maar liefst 75 procent van het mondslijm dat je produceert. Maar in je slaap ligt deze spier nagenoeg stil en is je speeksel extra slijmerig. De productiviteit van je oorspeekselklier neemt ook af bij stress. Hierdoor krijg je een droge mond. Dit komt door het 'vechten of vuchten-principe'. Omdat je lichaam zich daarop concentreert, wordt de spijsvertering - en dus je speekselproductie - stilgelegd.

3. Je produceert twee badkuipen speeksel per jaar

Je produceert normaliter tot 5 milliliter speeksel in 5 minuten. Dat is opgeteld driekwart tot anderhalve liter speeksel per dag. Dit is goed voor twee volle badkuipen per jaar!  Produceer je veel minder speeksel, minder dan 2 milliliter speeksel per 5 minuten, dan kan dat allerhande mondproblemen tot gevolg hebben. Denk aan cariës en tandvleesontsteking, maar ook aan een slechte adem.

4. Je hebt speeksel nodig om je eten te proeven

Zonder speeksel, proef je niet wat je eet. De smaakstoffen uit je voeding worden opgelost in je spuug. Pas daarna kunnen je smaakpapillen hun werk doen.

5. Je kunt speeksel lezen

Alcohol- en drugsgebruik is terug te vinden in je speeksel. Maar in je spuug zitten ook veel stoffen waarmee ziektes kunnen worden opgespoord. Zo kan het virusdeeltjes bevatten van allerlei ziektes, die je ook weer kunt doorgeven. Denk aan griep, verkoudheid, de ziekte van Pfeiffer (mononucleose, ook wel klierkoorts of kusziekte genoemd) en COVID-19. Overigens wordt het hiv-virus niet via speeksel overgedragen; het kan er wél in opgespoord worden door te kijken naar antistoffen tegen het virus.