Alle genders op een rij

Wat is gender eigenlijk?

De meeste mensen worden geboren met twee X-chromosomen of één X-chromosoom en één Y-chromosoom. Mensen met twee X-chromosomen ontwikkelen vrouwelijke geslachtsorganen, zoals een baarmoeder en een vagina. Mensen met een X-chromosoom en een Y-chromosoom ontwikkelen weer andere organen, die worden gezien als mannelijke geslachtskenmerken. Die geslachtsorganen produceren hormonen: oestrogeen bij vrouwen en testosteron bij mannen.

Toch is het niet altijd even simpel als dat. Er worden namelijk ook mensen geboren met andere chromosoomcombinaties, zoals X, XXY, XYY en XXYY. Wanneer er een X-chromosoom helemaal of gedeeltelijk ontbreekt, zoals in het eerste geval, kan dat duiden op het syndroom van Turner. Mensen met dit syndroom ontwikkelen weer andere geslachtskenmerken, zoals de afwezigheid van eierstokken of baarmoeder, eierstokken die minder goed werken en een bredere borstkas.

Niet identificeren met hetzelfde geslacht

Wetenschappelijk gezien werkt gender op deze manier vrij abstract, maar dit betekent niet dat iemand zich ook identificeert met het benoemde geslacht. Gender omvat verwachtingen over hoe mannen en vrouwen zich voelen en horen te gedragen binnen de kaders van het man- en vrouwzijn: het is een sociaal construct. Zo was roze tot begin vorige eeuw echt een mannenkleur en was cheerleaden tot het begin van de twintigste eeuw echt een sport voor de man. In de 21e eeuw wordt dat als vrouwelijk gezien en denken we aan blauw bij mannen, niet roze.

Geslacht versus gender

Volgens schrijver van het boek Feminist Fataal Dorien van Linge is gender op te delen in drie elementen: biologische sekse of geslacht, genderexpressie en genderidentiteit. Bij sekse wordt het (zoals in de Westerse wereld ervaren) biologische geslacht en geslachtskenmerken bedoeld, zoals het hebben van een piemel of een vagina. Wanneer iemand zowel vrouwelijke als mannelijke of onduidelijke geslachtskenmerken heeft, wordt er gesproken van intersekse.

Genderexpressie verwijst naar de manier waarop iemand diens gender in de buitenwereld laat zien aan de hand van uiterlijke kenmerken. Dit zegt echter niets over iemands geaardheid of genderidentiteit: wanneer een jongen een rok draagt en zich ‘vrouwelijk’ kleedt, betekent dit niet dat hij zich vrouw voelt of homo is.

Alle genders op een rij

Genderidentiteit omvat de genderervaring, wat inhoudt dat iemand zichzelf als vrouwelijk, mannenlijk, allebei of geen van beide kan identificeren. De meest bekende genders zijn:

• Cisgender: Iemand van wie de genderidentiteit overeenkomt met het bij de geboorte toegewezen geslacht.
• Transgender: Een overkoepelende term voor mensen bij wie het toegewezen geboortegeslacht niet of niet helemaal overeen komt met hun genderidentiteit.
• Non-binair: Een persoon van wie de gender en/of genderexpressie buiten de hokjes ‘man’ of ‘vrouw’ valt. 
• Intergender: Intersekse mensen die geboren zijn met een lichaam dat niet voldoet aan de normatieve definitie van ‘man’ of ‘vrouw’, en die zowel mannelijke als vrouwelijke lichamelijke kenmerken vertonen.
• Agender: Iemand zonder genderidentiteit.

In andere culturen is het heel normaal om meerdere genderidentiteiten te hebben. Zo bestaan in Amerika de Two Spirited, die door sommige inheemse Noord-Amerikanen wordt gebruikt. In inheemse Hawaiiaanse en Tahitiaanse culturen worden mensen van het derde geslacht māhū genoemd, vergelijkbaar met Tongaanse fakaleiti en Samoaanse fa’afafine.

Omdat gender fluïde is, zien we steeds meer identiteiten ontstaan waarmee mensen zich kunnen identificeren. Het is daarom lastig om een volledig overzicht te geven. Volgens sommige experts bestaan er honderden genders. Op social mediaplatform Facebook is het momenteel mogelijk om uit 61 genders te kiezen. Dit zijn:

• Agender
• Androgyne
• Androgynous
• Bigender
• Cis
• Cis Female
• Cis Male
• Cis Man
• Cis Woman
• Cisgender
• Cisgender Female
• Cisgender Male
• Cisgender Man
• Cisgender Woman
• Female
• Female to Male
• FTM
• Gender Fluid
• Gender Identity
• Gender Nonconforming
• Gender Questioning
• Gender Variant
• Genderqueer
• Intersex
• Male
• Male to Female
• MTF
• Neither
• Neutrois
• Non-Binary
• Non-binary
• Not specified
• Other
• Pangender
• Trans
• Trans Female
• Trans Male
• Trans Man
• Trans Person
• Trans Woman
• Trans*
• Trans* Female
• Trans* Male
• Trans* Man
• Trans* Person
• Trans* Woman
• Transfeminine
• Transgender
• Transgender Female
• Transgender Male
• Transgender Man
• Transgender Person
• Transgender Woman
• Transmasculine
• Transsexual
• Transsexual Female
• Transsexual Male
• Transsexual Man
• Transsexual Person
• Transsexual Woman
• Two-Spirit

* Wat betekent een sterretje achter een genderidentiteit?

Een * achter een genderidentiteit betekent dat de term breed mag worden opgevat. De term trans* omvat in dit geval meer dan alle soorten identiteiten die niet cisgender zijn.

Genderidentiteit kan dus niet gemeten worden, ook niet door het meten van hormonen of chromosomen. Het is een spectrum, een complex systeem dat continu in beweging is, gevormd door onder andere cultuur, locatie, socialisatie, persoonlijke realiteit en het tijdperk waarin we leven.

Wil je meer weten of heb je vragen over genderidentiteit? Bekijk dan eens de website van Transvisie.