Als je de loterij wint, kun je ineens reizen zoveel je wilt, een dikke auto kopen of de kleinkinderen hun rijbewijs schenken. De vraag is of je daar gelukkig van wordt.
Traditiegetrouw delen de loterijen miljoenen uit rond de jaarwisseling. We doen massaal mee, want iemand zal de gelukkige zijn en waarom ik dan niet? Dus wagen we een gokje en fantaseren we over wat we zouden doen met een miljoen. Grote kans dat je stopt met werken, je schulden aflost of op vakantie gaat. Mooie spullen en ervaringen zijn de tastbare kant van het winnen, maar maakt het nou ook echt gelukkiger, zóveel geld op de bankrekening?
“Nee, geld maakt niet per definitie gelukkig”, zegt Bea Post, die namens de Nationale Postcode Loterij prijswinnaars begeleidt. “Het geeft vrijheid en maakt het leven zorgelozer, omdat je niet hoeft te tobben over je oude dag en de hypotheek. Het is echter geen garantie voor geluk.”
Bea Post ziet onder meer dat het druk legt op relaties. “Als de relatie goed en stabiel is, zal dat wel zo blijven. Mensen maken bijvoorbeeld een mooie reis en genieten daar samen lekker van. Daarentegen zie ik ook dat mensen die al niet zo’n goede relatie hadden nog ongelukkiger worden met elkaar. Omdat ze allebei wat anders willen doen met het bedrag. Ik heb ook weleens meegemaakt dat een winnares verzuchtte dat ze nu eindelijk geld had om te scheiden.
Geluksprofessor
Of geld wel of niet gelukkig maakt, het maakt je in elk geval tevredener, constateerden Zweedse wetenschappers. Zij hielden enquêtes onder loterijwinnaars en -verliezers. Wie honderdduizenden euro’s kon bijschrijven, is het meest tevreden met zijn leven. Gevolgd door de groep winnaars van tienduizenden euro’s. De positieve effecten van de loterijwinst op de levenskwaliteit blijven zeker twintig jaar aanhouden.
Biologisch psycholoog Meike Bartels is hoogleraar Genetics and Wellbeing oftewel ‘geluksprofessor’ aan de VU in Amsterdam. Volgens haar bestaat op de vraag of geld gelukkig maakt geen eenduidig antwoord. “Soms wel en soms niet”, zegt ze. “De ene mens heeft meer geld nodig dan de andere om gelukkig te zijn. Dat heeft niet alleen te maken met waar je vandaan komt. Kijk maar naar gezinnen waarin het ene kind dol is op mooie spullen en zijn broertje er helemaal niets om geeft. Of geld gelukkig maakt, is heel persoonlijk. Het maakt het leven vaak wel gemakkelijker.”
Verbrassen
Een andere opvallende conclusie uit het Zweedse onderzoek is dat loterijwinnaars het gewonnen geld zelden verbrassen. De meesten kunnen er tientallen jaren op teren. Wel gaat de meerderheid minder werken en eerder met pensioen. Bea Post komt dit ook tegen. “Mensen gaan niet meteen verhuizen, maar zetten een nieuwe dakkapel op hun huis en kopen een ander bankstel. Uiteindelijk gaan ze meestal toch verhuizen. Dat geldt ook voor een auto. Ze kopen een nieuwe, maar later ruilen ze die in voor de dure die ze altijd hebben gewild. Het gaat stapsgewijs. Prima toch? Mijn advies aan winnaars is altijd: doe rustig aan en neem geen overhaaste beslissingen. Neem de tijd om te bedenken wat je met dat geld wilt doen.”
Volgens geluksprofessor Meike Bartels is niet te zeggen wat nu het gelukkigst maakt: investeren in materiële spullen of in mooie ervaringen als een lange reis. “De mate van geluk hangt niet af van wat je met het geld doet. Als je heel erg van koken houdt, heb je liever een nieuwe keuken dan een reis naar Indonesië. Als je altijd van een Porsche hebt gedroomd en je kunt die ein-de-lijk kopen, zal dat behoorlijk gelukkig maken.”
Volgens Bartels is het een misverstand dat een zinvolle bestemming per definitie gelukkiger maakt. “Er zijn onderzoeken die aantonen dat geld weggeven meer voldoening geeft dan zelf houden, maar in die groep weggevers zaten ook mensen die daar helemaal niet zo blij van werden. Ook dit is heel persoonlijk. Win je een mooi bedrag? Doe daar dan mee waar jij je goed bij voelt. Dat geeft de meeste kans op geluk.”
Volgens Bea Post is de impact van het winnen van een grote prijs een miljoen of meer vergelijkbaar met het verlies van een dierbare. “Ik ben er altijd bij als mensen het nieuws krijgen”, vertelt ze. “Ik zie hoe ze schrikken en het niet kunnen bevatten. Het duurt maanden voordat het doordringt. Daarom is het ook zo belangrijk dat zij hulp krijgen op fiscaal en psychisch gebied. Ik vind dat serieus een taak van de loterijen. Er gebeurt zoveel in het leven van deze mensen; je kunt ze niet zomaar in de steek laten.”
Brieven van wildvreemden
Als je wint, heb je vrienden. “Winnaars krijgen te maken met wildvreemden die voor ze willen werken en hun geldzaken willen doen”, aldus Bea Post. “Als ze boodschappen doen, kijken anderen wat ze in hun karretje hebben en maken opmerkingen over de aanbiedingen die ze kopen. Of dat ze hun bonuskaart gebruiken. Vrouwen die nog steeds hun eigen kleding maken, krijgen commentaar dat ze te kniezerig zijn om geld uit te geven. Terwijl het gewoon hun hobby is! Winnaars krijgen brieven van wildvreemden die om geld vragen. Mensen die beweren dat ze een doodziek kindje hebben dat zonder financiële steun doodgaat. Het is tergend en vaak ook niet waar.”
Bea Post komt bij elke winnaar dezelfde briefschrijvers tegen. “Ik zeg altijd dat ze die post niet open moeten maken, maar aan mij moeten geven. Opmerkingen van buitenstaanders kunnen ze het beste maar gewoon van zich af laten glijden. Ze moeten blijven doen wat ze graag doen, ondertussen genieten van het geld en zich geen zorgen maken over dit soort vervelend gedoe.”
Ondanks de vervelende reacties die winnaars kunnen krijgen, adviseert Bea niet om het stil te houden. “Dat is bij ons ook lastig, want je kunt op televisie komen en deelnemers spelen bij ons mee met hun postcode. Maar dan nog; praat erover met mensen om je heen. Deel je geluk, dat geeft een fijn gevoel. Voel je alleen niet verplicht om je naasten geld te geven, het geld is tenslotte van jou. En als je toch iets wilt doen, geef dan geen geld, maar koop iets voor de ander. Ga mee naar de winkel en reken iets af wat je je naaste graag geeft, bijvoorbeeld omdat hij of zij het zo goed kan gebruiken.”
Ondanks de impact die het winnen van een prijs heeft, heeft Bea Post nog nooit gehoord dat prijswinnaars achteraf spijt hadden dat ze meededen. “Ik hoor weleens dat mensen een rottijd achter de rug hebben omdat het geld veel overhoop haalde. Een vrouw die ernstig ziek werd, zei dat ze al dat geld liever had willen ruilen voor haar gezondheid. Toch beweren ze allemaal dat ze het niet hadden willen missen. Als ik op een begrafenis van een winnaar ben, wordt de loterij altijd genoemd. Ze hebben hun nabestaanden goed kunnen achterlaten. Het bracht veel teweeg, maar uiteindelijk gaf het rust.”
Getty Images
‘Als ik met vriendinnen naar de sauna ging, rekende ik af’
Tsjitske won tien jaar geleden €1,6 miljoen netto in de Nationale Postcode Loterij. Geld maakt niet gelukkig, maar maakt het leven wél aangenamer, vindt zij. Tsjitske is getrouwd, heeft twee kinderen, twee stiefkinderen en een kleindochter.
“De eerste weken lag ik de hele tijd te malen. Ik leefde in een roes en was blij, maar ook labiel. Wat was ons nou toch overkomen, 1,6 miljoen op onze bankrekening! Zomaar, zonder dat we er iets voor hoefden te doen. Behalve dan die twee loten kopen. Na een half jaar was ik geland, maar het was en bleef monopolygeld. Ik ben altijd gul geweest, maar nu helemaal. Ik voel het ook als een verantwoordelijkheid om er iets goeds mee te doen. Dus steunen we goede doelen en hielpen dierbaren die het financieel moeilijk hadden. Als ik met vriendinnen naar de sauna ging, rekende ik af.
We kochten een peperdure auto en nog een iets kleinere en lieten het huis verbouwen voor een ton. Het winnen van zoveel geld maakt het leven aangenamer; we kochten bijvoorbeeld mooie ervaringen door veel te reizen. En het geeft vrijheid. Mijn man en ik zijn gestopt met werken, waardoor we meer tijd hebben voor onze hobby’s en veel op onze kleindochter passen. Inmiddels weten we ook dat het wel om echt geld gaat. We zijn allang geen miljonair meer, maar dat hebben we ook niet nodig om gelukkig te zijn. Liefde en gezondheid zijn veel belangrijker.”
‘Ineens was ik in het dorp die vrouw van de €250.000’
Liesbeth won €250.000 in de Nationale Postcode Loterij. Na een mooie reis, nieuwe telefoons voor de kinderen en wat nieuwe dingen in en om het huis gaat haar leven gewoon verder. Liesbeth (die niet op de foto wil) is getrouwd en heeft drie kinderen.
“Een dagje naar het strand,’ antwoordde mijn man op de vraag van Gaston van de Nationale Postcode Loterij wat we met een geldprijs zouden doen. We hadden geen idee dat het zoveel zou zijn. Toen het getal ‘250.000’ uit de gouden envelop kwam, schrok ik wel. Wát een geld. Toch drong het niet tot me door. Het is heel raar, je hoeft er niets voor te doen en dan krijg je dat zomaar. Pas toen het op de rekening stond, was het echt. Ik had er meteen stress van. We hebben het snel overgeheveld naar de spaarrekening, daar stond het veilig. Ineens was ik in het dorp ‘die vrouw van de €250.000’. Dat vond ik vervelend, ik was en bleef gewoon Liesbeth. We hebben met de kinderen een heel mooie reis naar familie in Canada gemaakt, de kinderen hebben alle drie een nieuwe telefoon gekregen en we hebben de tuin laten doen, maar verder is het niet levensveranderend. Ik was al gelukkig, daar voegt dat geld niets aan toe. Het maakt het leven wél aangenamer, dat zeker. Het geeft een soort rust. Het geld voor de studie van de kinderen hebben we bij elkaar.”
- Plus Magazine
