Cariës: gaatjes in de mond

Gaatjes en tandbederf ontstaan als er tandplak op de tanden aanwezig is. Als je je tanden enige uren niet hebt gepoetst, dan blijven er bacteriën op het oppervlak kleven. Dit kleverige laagje noemen we tandplak. Vaak is het witgelig en bevindt het zich op tanden, tandvlees en slijmvliezen. Vooral op plekken in de mond die lastig te reinigen zijn, ontstaat tandplak.

Glazuur

In eerste instantie merk je niets van het ontstaan van een gaatje. Van de koolhydraten (suiker en zetmeel) die je eet, maakt tandplak zuren. Deze zuren tasten het tandglazuur aan, waardoor een gaatje kan ontstaan. In eerste instantie gebeurt dit onder het oppervlak. Als er veel van het interne tandglazuur is verdwenen, bezwijkt ook het oppervlak.

Als dit proces zich doorzet wordt ook het dieper gelegen tandbeen (dentine) en uiteindelijk zelfs de tandzenuw aangetast. Dan krijg je vaak pijn bij koud en warm eten. Uiteindelijk kan een zenuwontsteking ontstaan.

Herkennen

Een verkleuring op je tanden of een groefje in een kies hoeven niet meteen een gaatje te zijn. Het kan echter wel. Soms duidt het op beginnende cariës. Pijn bij het eten of drinken van koude producten kan ook wijzen op tandbederf, net als pijn bij het eten van zure of zoute dingen.

Als een gaatje in een verder stadium is, kunnen tanden of kiezen continu pijn doen. Soms ontsteekt het tandvlees rondom de aangedane plek en krijg je last van een vieze smaak in je mond of een slechte adem.

Toch zie en merk je zelf meestal niet wanneer een gaatje ontstaat, omdat dit onder het oppervlak gebeurt. De tandarts wel. Daarom is het zo belangrijk om regelmatig een tandarts te bezoeken. Op die manier worden gaatjes in een vroeg stadium ontdekt en pijnklachten voorkomen.

En dan?

Beginnende gaatjes kun je door goed te poetsen met fluoridehoudende tandpasta herstellen. Ook kan de tandarts fluoride aanbrengen. Een meer gevorderd gaatje moet gevuld worden. De tandarts kan kiezen voor verschillende vulmaterialen zoals bijvoorbeeld composiet. Als je veel pijn hebt, kun je een pijnstiller nemen.

Voorkomen

Cariës ontstaat door een slechte mondhygiëne, vooral op plekken waar je gemakkelijk vergeet te poetsen. Het is dus belangrijk om twee keer per dag je tanden te poetsen met een fluoridetandpasta. Je kunt het beste kiezen voor een tandenborstel met een kleine borstelkop en zachte borstelharen. Een elektrische tandenborstel is effectiever bij het verwijderen van plak. Aanvullende middelen als stokers, floss en ragers zijn ook heel behulpzaam bij het tegengaan van tandplak.

Als je poetst met de hand is het belangrijk om zachtjes te poetsen en korte horizontale bewegingen te maken. Een elektrische tandenborstel hoef je alleen langzaam over de tanden en kiezen te schuiven. Houd een vaste volgorde aan, dan sla je geen plek over. Poets bij kinderen altijd na, als ze zelf hun tanden poetsen.

Aangezien tandplak gevoed wordt door koolhydraten is het van belang om het aantal eet- en drinkmomenten te beperken tot zeven keer per dag. Tussendoor kan het speeksel in de mond de zuuraanval herstellen. Suikervrije kauwgom kan dit proces helpen. Ook een regelmatige controle door de tandarts voorkomt gaatjes.