Cholesterolverlagers: nicotinezuur-derivaten

Artsen zijn tegenwoordig een stuk terughoudender dan vroeger bij het voorschrijven van cholesterolverlagers. Er wordt nu eerst gekeken naar de leefstijl van iemand met te hoog cholesterol, voor er medicijnen worden voorgeschreven. Wanneer dat wel gebeurt kunnen dat nicotinezuurderivaten zijn.

Nicotinezuurderivaten zijn niet de enige medicijnen die bij een verhoogd cholesterolgehalte worden voorgeschreven. Andere opties zijn:

• statines
• galzuurbindende harsen
• fibraten
• cholesterolabsorptieremmers

Een gezonde leefstijl, met gevarieerde voeding en voldoende beweging helpt om het cholesterol in balans te houden. Maar soms spelen andere factoren mee.

Om vast te stellen of een behandeling met medicijnen nodig is, is het niet genoeg om alleen het cholesterol te bepalen. Tegenwoordig wordt vooral gekeken naar de cholesterolratio; de verhouding van het totale cholesterolgehalte en het ‘goede cholesterol’.

Nicotinezuurderivaten worden voorgeschreven bij een afwijkend vetgehalte in het bloed; vooral bij de combinatie van een verhoogd LDL-cholesterol en triglyceridegehalte en een verlaagd HDL-cholesterol. Bekende stofnamen zijn acipimox en nicotinezuur. Die laatste kent redelijk wat bijwerkingen waardoor acipimox , een afgeleide van nicotinezuur met minder bijwerkingen, de voorkeur geniet.

Hoe werken nicotinezuurderivaten?

Nicotinezuurderivaten remmen de afbraak van vetten in het lichaam. Hierdoor krijgt de lever minder vetten om cholesterol en triglyceriden van te maken.  De nicotinezuurderivaten verhogen dus het HDL-cholesterol en verlagen het LDL-cholesterol.

Bijwerkingen van nicotinezuurderivaten

De belangrijkste bijwerkingen zijn opvliegers, hoofdpijn en misselijkheid. Deze bijwerkingen zijn vaak dosisafhankelijk en treden alleen aan het begin van de behandeling op en bij betrekkelijk weinig gebruikers. Soms helpt acetylsalicylzuur (aspirine) tegen de opvliegers.  Een enkele keer kan het urinezuurgehalte van het bloed stijgen. Ook kan de leverwerking worden beïnvloed. Daarom is regelmatig bloedonderzoek noodzakelijk. Bij mensen met jicht of een leverziekte dient tijdens het gebruik van acipimox het bloed regelmatig gecontroleerd te worden. Acipimox heeft bij mensen die aan suikerziekte lijden, een gering maar gunstig effect op de bloedglucosespiegel.

Wie mogen geen nicotinezuurderivaten?

Mensen die aan een ernstige nierziekte lijden of die een maagzweer hebben, kunnen beter geen nicotinezuurderivaten  gebruiken. Over het gebruik tijdens de zwangerschap en het geven van borstvoeding is te weinig bekend, om met zekerheid te zeggen dat dit veilig is.