37 procent kan de clitoris niet vinden
Bij het vrouwelijk geslachtsorgaan denk je waarschijnlijk direct aan de vagina. En natuurlijk is dat correct, maar niet helemaal volledig. De vagina is enkel het inwendige deel. Het uitwendige gedeelte wordt namelijk de vulva genoemd.
De clitoris is pas sinds 2019 te vinden in biologieboeken op de middelbare school. En dat was hard nodig, want niet alleen mannen hebben moeite dit orgaan te vinden, ook vrouwen weten bar weinig van hun eigen geslachtsorganen af. Zo weten veel mensen niet dat een vrouw daaronder drie gaten heeft (urethra, vagina en anus) en denken ze dat de plasbuis hetzelfde is als de vagina. Sterker nog: toen Britse onderzoekers 171 vrouwen en 20 mannen - die algemene poli- of urogynaecologische klinieken bezochten - vroegen zeven onderdelen van een vulva-diagram te labelen, deed slechts 9 procent dit goed. 37 procent wist niet waar de clitoris zit en meer dan de helft kon de drie genoemde gaten niet benoemen. Tijd om de vagina en vulva beter te leren kennen.
De vagina verbindt de baarmoeder met de buitenkant van het lichaam. De opening van de vagina is onderdeel van de vulva. Ook de schaamlippen, clitoris en opening van de plasbuis vind je hier. De vagina en vulva spelen een rol bij voortplanting en seksualiteit. Daarnaast verlaat urine hier het lichaam.
Vagina (schede)
De diepte van de vagina is zo'n 8 tot 10 centimeter. Het is een elastisch kanaal dat wordt omgeven door spiertjes. Daaromheen zit bindweefsel met bloedvaten, zenuwen en bekkenbodemspieren. De binnenwand is slijmvlies en normaal gesproken roze van kleur. De wand is geplooid, waardoor hij zich meer of minder kan verwijden. In ontspannen toestand is de vagina gesloten en liggen de voor- en achterwand tegen elkaar aan.
Afscheiding is normaal
De vagina beschermt en reinigt zich zelf met behulp van afscheiding. De vloeistof die in de vagina aanwezig is, sijpelt erin via de vaginawanden. De wanden zijn bekleed met een witachtig laagje. Dat bestaat vooral uit afgeschilferde vaginale cellen en bacteriën die van nature in de vagina voorkomen. De voornaamste bewoners zijn zogenaamde lactobacillen, die ervoor zorgen dat het milieu in de vagina zuur blijft.
Tijdens geslachtsgemeenschap wordt de vagina gepenetreerd door de penis. Verhoogde slijmproductie als gevolg van seksuele opwinding zorgt ervoor dat dit gemakkelijk gaat. Bij een bevalling wordt de vagina tot wel 10 centimeter in de breedte opgerekt.
Als je nog geen seks hebt gehad, wordt de vagina omrand door het maagdenvlies (hymen). Dit is een randje weefsel rondom de opening van de vagina. Soms scheurt dit bij de eerste geslachtsgemeenschap, maar heel vaak is het weefsel soepel genoeg waardoor er helemaal geen bloedverlies optreedt.
Buitenste schaamlippen (labia majora)
De opening van de vagina wordt omgeven door de schaamlippen. De buitenste (grote) schaamlippen vormen de grens van de vulva. Ze bestaan uit huidplooien met talgklieren, zweetklieren en haarfollikels. Het haar dat op de grote schaamlippen groeit is stug. Het zogenaamde schaamhaar groeit niet alleen op de grote schaamlippen, maar ook op de venusheuvel.
Binnenste schaamlippen (labia minora)
De binnenste schaamlippen liggen tussen de buitenste schaamlippen en werden in het verleden ook vaak de kleine schaamlippen genoemd. Bij ongeveer 60 procent van de vrouwen zijn de binnenste schaamlippen na de puberteit echter groter dan de buitenste. Deze naam lijkt dus niet correct.
Net als de buitenste schaamlippen zijn ook de binnenste huidplooien en bevatten ze talgklieren. De opperhuidcellen zijn echter anders. Ook zijn ze onbehaard.
Aan de achterzijde komen de kleine schaamlippen samen in de fourchette. Dit is een plek waar bij bevallingen de vulva nog wel eens 'scheurt'. Aan de andere kant komen de binnenste schaamlippen samen bij de clitoris. Door een verhoogde bloedtoevoer onder invloed van seksuele prikkels kunnen de binnenste schaamlippen opzwellen.
Clitoris
De clitoris zit aan de bovenkant van de binnenste schaamlippen, precies op het punt waar ze samenkomen. Hij is groter dan het uitwendige knopje boven de vaginaopening. Het grootste deel van de clitoris ligt namelijk inwendig. Hij loopt net onder de huid onder de buitenste schaamlippen door. Daarom is het voor een vrouw vaak fijn als de hele vagina wordt gestimuleerd en niet alleen de clitoris zelf.
Bij de meeste vrouwen zit de clitoris verscholen onder het clitoriskapje. Dit kun je vergelijken met de voorhuid van de penis. Bij opwinding trekt de huid wat naar achter en zwelt de clitoris op. Het kleine orgaantje is met zo'n 8000 zenuwuiteinde ontzettend gevoelig. Bij veel vrouwen leidt (indirecte) stimulatie van de clitoris tot een orgasme.
Vaginaal vestibulum (voorhof van de vagina)
De opening van de plasbuis en vagina liggen alle twee tussen de kleine schaamlippen in het zogenaamde vaginaal vestibulum. Ook de uitgangen van de kliertjes van Skene en de klieren van Bartholin vind je hier. Deze klieren zorgen voor vocht bij seksuele opwinding. Het vocht uit de klieren van Bartholin is slijmachtig. De klieren van Skene kunnen voor een 'vrouwelijke ejaculatie' zorgen: als er veel vocht geproduceerd wordt, kan dit uit de openingen spuiten.
Problemen
Er bestaan verschillende aandoeningen van de vagina. Soa's bijvoorbeeld. En vaginale schimmelinfecties. Veel vrouwen hebben daarnaast last van pijn bij het vrijen door vaginale droogheid. Ook vaginisme geeft problemen bij geslachtsgemeenschap. Bij het MRK-syndroom zijn je baarmoeder en vagina niet of onvolledig aangelegd.
Rondom de vulva kunnen ook allerlei medische problemen ontstaan. Vulvitis (ontsteking van huid en slijmvlies), vulvodynie (pijn aan de vulva) en klieronstekingen komen regelmatig voor. Ook verschillende huidziekten zoals lichen sclerosus, eczeem en psoriasis kunnen zich in de vulva uiten. Evenals huidkanker. Tot slot hebben infecties als genitale herpes en genitale wratten ook een voorkeur voor het vulvagebied.