Nieuws over diabetes

"Er komt een nieuw medicijn beschikbaar voor mensen met diabetes type 2. Het heet Forxiga (stofnaam dapagliflozine) en het is een eerste SGLT2-remmer. Over de registratie in Europa is een positief advies uitgebracht; ik verwacht dat het in 2013 wordt goedgekeurd. De Nederlandse vergoeding komt dan later.

SGLT2-remmers helpen de bloedsuikerwaarden verlagen. Ze zorgen ervoor dat suiker uit de nieren niet opnieuw wordt opgenomen in het lichaam, maar met de urine wordt afgevoerd. De meeste mensen vallen er ook mee af omdat suikerverlies via de urine ook calorieverlies betekent. Dat is gunstig, omdat patiënten daardoor gevoeliger worden voor insuline.

Voordeel voor de patiënt: Nieuwe manier om bloedsuikerwaarden te verlagen en insuline-gevoeligheid te verbeteren. Ongeveer 25 procent van de patiënten met diabetes type 2 reageert onvoldoende op bestaande medicijnen."

Stapje voor stapje vooruit
"De ontwikkelingen rondom diabetes gaan stapsgewijs. De grootste verbetering was de uitvinding van insuline in 1921. Een volgende mijlpaal was de ontwikkeling van de insulinepreparaten. En de laatste echte doorbraak was in de jaren tachtig: toen was het niet langer nodig insuline uit dieren te isoleren, maar konden patiënten behandeld worden met insuline van menselijke oorsprong.

Er wordt nu onderzoek gedaan naar de transplantatie van insulineproducerende bètacellen. Patiënten met diabetes type 1 kunnen geen insuline aanmaken omdat hun immuunsysteem deze bètacellen in de alvleesklier vernietigt. Transplantatie zou een doorbraak kunnen zijn. Op een groot congres in oktober bleek echter dat op dit gebied nog geen echt nieuwe stappen zijn gezet waarvan patiënten al kunnen profiteren. De behandeling van diabetes gaat wel vooruit, maar de verbeteringen zijn niet revolutionair. Daarvoor is meer tijd nodig.

Voordeel voor de patiënt: Transplantatie van bètacellen kan een doorbraak zijn voor patiënten met diabetes type 1."

Modernere medicijnen
"De kans is groot dat binnenkort medicijnen beschikbaar komen voor meer patiënten: de nieuwere GLP1-agonisten en de DPP-4-remmers. In 2012 zijn nieuwe richtlijnen voor de behandeling van diabetes type 2 verschenen van de European Association for the Study of Diabetes (EASD) en de American Diabetes Association (ADA). We benadrukken daarin het belang van een meer individuele behandeling.

Ook pleiten we voor de mogelijkheid om een tweede middel in te zetten als de behandeling met wat oudere middelen (zoals insuline en sulfonylureumderivaten) niet voldoet. Die oudere middelen kunnen te lage bloedsuikers (hypoglykemie) en gewichtstoename veroorzaken.
De kans is groot dat de aanbevelingen deels worden overgenomen in de nieuwe Nederlandse Huisartsenstandaard voor de behandeling van diabetes type 2. Die verschijnt waarschijnlijk komend voorjaar. Voordeel voor de patiënt: Meer vrijheid bij het kiezen van de beste behandeling."

Inzet van goede darmbacteriën
"Er zijn nieuwe diabetes type 2 geneesmiddelen beschikbaar die de glucosehuishouding reguleren via darmhormonen, de GLP-1-agonisten. Onze onderzoeksgroep heeft recent aangetoond dat als je hier een jaar mee wordt behandeld, de niveaus van bloedglucose en bloedvetten lager worden. Bovendien bleek ook het soort darmbacteriën van patiënten te veranderen.

Er lopen meerdere onderzoeken naar de rol van darmbacteriën bij diabetes type 2. Dikke muizen blijken een andere darmflora te hebben dan dunne. Als darmbacteriën van dunne muizen in dikke muizen worden overgebracht, vallen de dikke muizen af en verbetert hun gevoeligheid voor insuline.

Inmiddels is dit onderzoek verschoven naar mensen. De darmflora van slanke mensen blijkt ook een gunstig effect te hebben op de insulinegevoeligheid van dikke mensen. Doel is nu om bepaalde 'goede' bacteriestammen te identificeren die je als een soort probiotica-yoghurtje kunt aanbieden. Dit is toekomstmuziek en ik schat dat het zeker nog twee tot vijf jaar duurt, want het moet uiteraard veilig zijn. Mensen met diabetes type 2 kunnen hun insulinegevoeligheid overigens zelf ook verbeteren door regelmatig te bewegen. Voordeel voor de patiënt: Betere gevoeligheid voor insuline dankzij probiotica. Misschien hebben mensen daardoor minder medicijnen nodig."

Goed voornemen 2013
"Wie (klein)kinderen heeft, doet er goed aan op te letten dat zij niet te zwaar worden. Een vijfde van de Nederlandse kinderen is te dik. Frisdrank is een belangrijke boosdoener, blijkt uit onderzoek. Door de toename van het overgewicht hebben steeds meer kinderen diabetes type 2. Tien jaar geleden was dat nog 1 procent, nu 5 procent. Zorgelijk, want de medicijnen zijn alleen getest bij volwassenen."

Michaela Diamant is internist-endocrinoloog en hoogleraar diabetologie in het VU Medisch Centrum (VUMC) in Amsterdam. Zij is daar ook directeur van het Diabetescentrum.