Jaarlijks drinkt u gemiddeld zo’n 148 liter koffie. Dacht u misschien dat die vijf koppen per dag niet gezond zijn? Dan hebben we nu goed nieuws voor u.
Nederlanders zijn echte koffieleuten. Met jaarlijks gemiddeld 148 liter koffie per persoon staan we in de top tien van koffiedrinkende landen in Europa. Alleen Scandinaviërs, Oostenrijkers en Zwitsers drinken nog meer. Bijna alle Nederlandse 50-plussers (op 2 procent na) drinken dagelijks ‘een bakkie’, gemiddeld vijf keer.
Grote kans dat u dit leest onder het genot van een kopje koffie. Maar wat krijgt u daarmee eigenlijk allemaal binnen? Heel wat. Uit tal van onderzoeken blijkt dat er meer dan achthonderd verschillende stoffen in koffie zitten, die samen de smaak en de geur bepalen. Van een aantal van die stoffen is bekend dat ze invloed hebben op lichaam en geest. We zetten de belangrijkste op een rij.
1. Cafeïne: pept u op
Cafeïne is het meest actieve bestanddeel van koffie. Het wordt razendsnel opgenomen in uw bloed. Al drie tot vier minuten nadat u de koffie hebt doorgeslikt, zit de helft van de cafeïne in uw bloedbaan. Tenminste als u ’m zwart drinkt, want melk en suiker vertragen de opname.
Toch duurt het nog tweeënhalf uur voordat het oppeppende effect van cafeïne zijn hoogtepunt bereikt. Cafeïne werkt stimulerend op uw hersenen. Het verdrijft vermoeidheid en verbetert het reactievermogen (en het geheugen ook een beetje). Ook het maagdarmkanaal reageert op cafeïne. Menigeen zweert bij een kopje koffie op de nuchtere maag voor een goede stoelgang.
Te veel ‘pep’ kan problemen geven met inslapen, en last van rusteloosheid, beven, duizeligheid, suizende oren en zelfs hartkloppingen tot gevolg hebben. Vanaf welke hoeveelheid dit optreedt, verschilt van mens tot mens. Bij iemand die heel gevoelig is voor cafeïne, kan één kopje koffie laat op de avond het inslapen al bemoeilijken.
2. Kahweol & cafestol minimaal effect op het cholesterol
Koffiebonen glimmen. Dat komt doordat ze een beetje olie bevatten. In die olie zitten de vetoplosbare stoffen kahweol en cafestol. Deze stoffen kunnen het cholesterolgehalte licht verhogen. Kahweol en cafestol blijven op het filter of in de koffiepad achter; alleen bij ongefilterde koffie komen ze in de koffie zelf terecht.
Ongefilterde koffie is bijvoorbeeld koffie gezet in een cafetière of percolator, of kookkoffie zoals in Griekenland, Turkije en Scandinavië gebruikelijk is. Ook bij het zetten van espresso en bij bepaalde koffieautomaten (‘fresh brew’) komt er een beetje kahweol en cafestol in de koffie terecht.
Het cholesterolverhogende effect is maar klein. Bent u een espressoliefhebber en wilt u vanwege uw cholesterolgehalte overschakelen naar filterkoffie? Bij een dagelijkse consumptie van vijf kopjes zal uw cholesterolgehalte dan naar verwachting met slechts 2 procent dalen.
3. Antioxidanten: beschermen tegen ziekten
Verbazingwekkend: koffie is een grote bron van antioxidanten, groter nog dan thee. Antioxidanten beschermen het lichaam tegen vrije radicalen die schade aanrichten in lichaamscellen en daardoor ziekten kunnen veroorzaken.
De stoffen koffiezuur en chlorogeenzuur, die in koffie voorkomen, behoren tot de polyfenolen, een grote groep van antioxidanten. Deze stoffen helpen de lichaamscellen beschermen tegen de schadelijke effecten van roken, zonlicht en veroudering.
4. Mineralen en vitamine B3: om vitaal te blijven
Wist u dat u met het drinken van koffie ook verschillende mineralen en vitamine B3 binnenkrijgt? TNO heeft geanalyseerd hoeveel een dagelijkse portie van vijf kopjes koffie bijdraagt aan de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid (ADH):
- Kalium: 26 procent van de ADH (gunstig voor de bloeddruk)Vi
- tamine B3: 15 procent van de ADH (nodig om energie uit het eten te halen)
- Magnesium: 12 procent van de ADH (goed voor de spierfunctie)
- Mangaan: 10 procent van de ADH (nodig om energie uit het eten te halen)
- Koper: 8 procent van de ADH (voor een gezonde huid)
- Chroom: 6 procent van de ADH (nodig voor de werking van insuline)
5. Voedingsvezels: goed voor de stoelgang
Het klinkt haast te mooi om waar te zijn: in koffiebonen zitten – net als in graanproducten, groente en fruit – vezels. Deels komen die in gezette koffie terecht. Koffie bevat daardoor tussen de 0,5 en 0,8 gram vezels per 100 ml, zo blijkt uit Spaans onderzoek. Het hoogste gehalte is gemeten in instantkoffie en het laagste gehalte in filterkoffie.
Het vezelgehalte is niet erg hoog, maar bij een normale koffieconsumptie van vijf kopjes per dag komt dit toch neer op bijna 10 procent van de aanbevolen hoeveelheid vezels per dag (30 tot 40 gram). Omdat negen op de tien Nederlanders te weinig vezels binnenkrijgen, zijn alle beetjes welkom.
Vezels zijn goed voor de darmwerking en de stoelgang. Sommige vezels hebben een gunstig effect op de bloeddruk en het cholesterolgehalte, maar of dat ook geldt voor de vezels uit koffie is nog niet bekend.
6. Water: houdt het vochtgehalte op peil
Er zitten veel gezonde stoffen in het ‘zwarte goud’, maar een kopje koffie bevat natuurlijk vooral water. Om precies te zijn: 99 procent. En dat is ook gezond, want we hebben dagelijks 1,5 tot 2 liter vocht nodig om het vochtgehalte van ons lichaam – we bestaan voor 50 à 60 procent uit water – op peil te houden.
Dranken zonder calorieën hebben daarbij de voorkeur: water, koffie en thee zonder suiker en light-frisdranken. Dat koffie averechts zou werken omdat het vochtafdrijvend is, blijkt een hardnekkige fabel.
Cafeïne uit koffie zorgt er weliswaar voor dat u eerder moet plassen, maar de hoeveelheid urine per dag blijft gelijk. Uw lichaam verliest dus niet meer vocht door het drinken van koffie.
