Duizeligheid: als de wereld draait

Over het algemeen verstaan we onder duizeligheid het gevoel dat je beleeft bij verstoring van de relatie met de ruimtelijke omgeving. Dat we rechtop kunnen staan en ons evenwicht niet verliezen komt door een samenspel van verschillende organen en systemen: 

• Het evenwichtsorgaan ligt in het rotsbeen en vormt samen met het binnenoor het slakkenhuis. Je hebt er twee: in elk oor een. Het evenwichtsorgaan is gevoelig voor de stand van het hoofd en voor veranderingen van de snelheid van het hoofd. 
• De ogen zijn belangrijk voor de oriëntatie in de ruimte. Met gesloten ogen is het moeilijker lopen of stilstaan. Je ogen spelen dus een grote rol bij het evenwicht. 
• Het diepe gevoel in de spieren en pezen geeft de hersenen informatie over de stand van het lichaam en van het hoofd ten opzichte van het lichaam. Vooral de signalen uit de benen en nek zijn van belang. 

De informatie uit deze drie systemen wordt verwerkt in de hersenstam en kleine hersenen. Van daaruit gaan signalen naar de spieren in het lichaam zodat je houding en evenwicht kunt aanpassen en bewaren. Er gaan ook signalen naar de grote hersenen: het bewustzijn. Als daar verkeerde informatie binnenkomt, ontstaat een gevoel van duizeligheid. 

 

Duizeligheid is een ervaring en kan net als pijn niet worden gemeten. Het grootste verschil met pijn is dat je bij duizeligheid vaak niet weet waar het vandaan komt. Dat maakt het zoeken naar de oorzaak vaak erg lastig.

Er wordt vaak een onderscheid gemaakt in drie vormen van duizeligheid. Bij draaiduizeligheid zie je de omgeving draaien. Soms voelt het ook alsof je zelf beweegt, valt of draait. Sommige mensen gaan zweten, worden bleek en misselijk of moeten overgeven. Het kan ook zijn dat je minder hoort of last krijgt van oorsuizen of een vol gevoel van het oor. 

 

Draaiduizeligheid heeft te maken met een verstoring van de evenwichtssystemen. Als het evenwichtsorgaan niet goed werkt, krijgen de grote hersenen de verkeerde informatie binnen, waardoor alles om je heen lijkt te draaien. Oorzaken van verminderd functioneren zijn bijvoorbeeld: 

• Benigne Paroxysmale Positie Duizelighed (BPPD, goedaardige vorm van duizeligheid)
• doorbloedingsstoornissen
• ontstekingen (griep, middenoorontsteking)
• vestibulaire migraine
• goedaardige tumor op de evenwichtszenuw
• ziekte van Ménière
• stofwisselingsstoornissen (laag bloedsuikergehalte)

Heel soms kunnen aandoeningen van het gezichtsvermogen of de oogspieren aanleiding geven tot duizeligheid. Ook het diepe gevoel kan verstoord raken bij aandoeningen van het zenuwstelsel in de benen. Duizeligheid kan ook ontstaan door een storing in de hersenstam en hersenen.

Een tweede vorm is een licht gevoel in het hoofd of het gevoel bijna flauw te vallen. Dit kan worden veroorzaakt door: 

• spanningen, angst, somberheid
• heftige emoties of vermoeidheid
• plotseling opstaan uit een stoel of bed
• bloedarmoede
• bepaalde medicijnen
• flinke inspanning
• hyperventileren

Het is niet duidelijk of nekklachten (gespannen nekspieren, whiplash) ook duizeligheid kunnen veroorzaken.

Vooral op oudere leeftijd kan duizeligheid ook ontstaan door een onvast gevoel in de benen. Bij zitten of liggen is deze vorm van duizeligheid, bewegingsonzekerheid, niet aanwezig. Vaak spelen verschillende factoren een rol zoals slecht zien, zwakke beenspieren, voetproblemen en bijwerkingen van medicijnen.

Wat je kunt doen aan duizeligheid hangt van de vorm af. Het is daarnaast goed om uit te zoeken waardoor de klachten worden uitgelokt. Op die manier kan een diagnose worden gesteld en kan een huisarts je eventueel doorverwijzen naar een KNO-arts of internist.