Dysmenorroe: heftige menstruatiepijn

Wat is menstruatiepijn?

Veel vrouwen in de vruchtbare leeftijd, zo tussen de 16 en 51 jaar oud, hebben last van menstruatiepijn (medische term: dysmenorroe). Deze wordt veroorzaakt door samentrekkingen van de baarmoeder, die bedoeld zijn om het opgebouwde slijmvlies af te stoten wanneer een eicel niet bevrucht is geraakt. Vaak leidt dit tot steken of krampen in je onderbuik of een doffe, zeurende pijn, die ook kan uitstralen naar je onderrug en benen. Bijkomende klachten zijn hoofdpijn, misselijkheid, prikkelbaarheid en een depressief gevoel.

Iedere vrouw ervaart haar menstruatie anders. Of er sprake is van menstruatiepijn en hoe hevig deze is, hangt af van allerlei verschillende factoren. Het hangt in ieder geval niet samen met de hoeveelheid bloed die je tijdens je menstruatie verliest. Je kunt veel pijn hebben en weinig bloed verliezen, maar ook andersom. Menstruatiepijn komt wat vaker voor bij jongere vrouwen, tussen de 15 en 24 jaar en iets minder bij vrouwen tussen de 25 en 44 jaar. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen primaire dysmenorroe en secundaire dysmenorroe. Bij de eerste vorm is er geen organische oorzaak te vinden voor de pijn, bij de tweede wel. Dan wordt de menstruatiepijn veroorzaakt door aandoeningen zoals endometriose, een infectie in het kleine bekken, een cyste aan de eierstok, of het dragen van een spiraaltje.

Menstruatiepijn is bij ongeveer een op de tien vrouwen zo hevig dat ze hun dagelijkse bezigheden niet meer goed kunnen uitvoeren. Bij andere vrouwen zijn de pijnklachten milder en er zijn ook vrouwen die geen pijn hebben tijdens hun menstruatie. Er zijn verschillende manieren om zelf de pijn te verlichten, zoals het nemen van pijnstillers, het gebruiken van een warme kruik op pijnlijke plekken en ontspanningsoefeningen. Deze helpen vooral bij primaire dysmenorroe. Eventueel kunnen de anticonceptiepil of een spiraaltje ook je klachten verminderen. Bij secundaire dysmenorroe heb je vaak niet allen tijdens je menstruatie pijnklachten, maar ook op andere momenten. Vaak heb je medische hulp nodig om er vanaf te komen.

Oorzaken van menstruatiepijn

Menstruatiepijn wordt veroorzaakt door het samentrekken van je baarmoeder. Waarom dat bij sommige vrouwen gepaard gaat met pijn en bij andere niet, weet men niet precies. Artsen vermoeden dat de lichaamseigen prostaglandines, die het samentrekken van de spieren mogelijk maken, hierbij een rol spelen. Vermoedelijk stapelen deze zich bij sommige vrouwen op in de baarmoeder, of zijn sommige vrouwen er meer gevoelig voor. Daardoor trekt de baarmoeder zich heviger samen, waardoor de bloedtoevoer naar het gebied afneemt en pijn ontstaat.

Symptomen menstruatiepijn

Menstruatiepijn voelt als steken of krampen in je onderbuik, of een zeurend en dof gevoel. Dit kan ook uitstralen naar je onderrug of benen en optreden voor of tijdens je maandelijkse bloedingen.

Andere veelvoorkomende klachten bij menstruatiepijn zijn ook:

• hoofdpijn
• misselijkheid
• pijnlijke borsten
• een opgeblazen gevoel
• een opgezette buik
• diarree
• moeheid
• duizeligheid
• prikkelbaarheid of een depressief gevoel voor of tijdens de menstruatie

Veel van deze klachten zijn vervelend, maar goed te verlichten met pijnstillers, ontspanningsoefeningen of een warme kruik of een warm bad. Andere gaan vanzelf over als je menstruatie weer voorbij is. Zijn je klachten zeer ernstig of heb je er ook last van als je niet menstrueert, neem dan contact op met je huisarts. Ook als je bloedingspatroon opeens drastisch verandert. Dan kan een andere medische aandoening de oorzaak zijn en heb je mogelijk medische hulp nodig.

Hoe wordt de diagnose menstruatiepijn gesteld?

Heb je last van hevige menstruatiepijn of pijn die ook voor en na je menstruatie aanhoudt, dan kun je het beste naar de huisarts gaan. Het helpt als je zelf alvast noteert wanneer je menstruatie plaatsvond, wanneer en waar je pijn had, wat eventueel verlichting bracht, of je ook pijn had voor en na je menstruatie en wanneer en wat je bijkomende klachten zijn, zoals hoofdpijn en misselijkheid. Als je ook pijn hebt bij bijvoorbeeld het vrijen, is het belangrijk om dat ook aan te geven. Je arts zal ook vragen stellen om je klachten in kaart te brengen. Als je huisarts denkt dat een andere aandoening de oorzaak is van je menstruatiepijn, kun je doorverwezen worden naar een specialist, zoals een gynaecoloog voor verder onderzoek.

Risicofactoren / -groepen

Risicofactoren en groepen voor menstruatiepijn zijn moeilijk vast te stellen. Vaak heeft het met aanleg te maken. Wel is het zo dat primaire dysmenorroe vaker voorkomt bij vrouwen tussen de 15 en 24 jaar oud en secundaire dysmenorroe juist vaker bij wat oudere vrouwen, boven de 24.

Behandeling van menstruatiepijn

Heb je last van primaire dysmenorroe, dan kun je de pijn zelf vaak verlichten door pijnstillers te nemen. Paracetamol heeft de minste bijwerkingen, maar bij veel vrouwen zijn NSAIDs (ontstekingsremmende pijnstillers zoals Ibuprofen, Diclofenac en Naproxen) effectiever. Deze kunnen echter leiden tot maag- en darmklachten en zijn ook niet aan te raden voor mensen met hartklachten of bijvoorbeeld astma. Overleg bij twijfel met je huisarts en lees en volg altijd de bijsluiter. Vaak is het verstandig om de eerste pijnstiller te nemen vlak voor je menstruatie echt begint, als je dit kunt voorspellen. Daarnaast helpt warmte om de pijn te verlichten. Gebruik bijvoorbeeld een kruik op je buik of rug, of neem een warm bad. Ontspanningsoefeningen kunnen ook verlichting geven. Heb je bijvoorbeeld rugpijn, ga dan op handen en knieën zitten en maak je rug afwisselend hol en bol.

Heb je ernstige klachten en ga je ermee naar de huisarts, dan kan deze eventueel met je kijken of bepaalde anticonceptiemiddelen een oplossing kunnen zijn, zoals de anticonceptiepil of een spiraaltje. Deze kunnen je menstruatiepijn verminderen, maar zijn natuurlijk geen geschikte keuze als je op korte termijn zwanger wilt worden.

Secundaire dysmenorroe kan op verschillende manieren verholpen worden, afhankelijk van de oorzaak. Dit kan een specialist met je bespreken.

Prognose

Menstruatiepijn kan behoorlijk hevig en vervelend zijn. Soms verstoort het je dagelijkse bezigheden. Toch zijn er diverse manieren om de pijn te verlichten en is de oorzaak meestal niets ernstigs. Alleen als je bloedingspatroon plotseling verandert en je ook bloed verliest en pijn hebt op de momenten dat je niet menstrueert, kan er sprake zijn van een andere aandoening, die misschien ernstiger is.