Erfenis? De belastingdienst pikt een flink graantje mee

De Belastingdienst is bij veel erfenissen een niet te ontwijken gast. Echtgenoten worden door de fiscus nog het meest ontzien, gevolgd door kinderen. Anderen moeten al gauw een flink deel van hun erfenis afstaan.

Vijf groepen

Naarmate de erfgenaam verder af staat van de overledene, is het successierecht hoger. En naarmate de erfgenaam een hoger bedrag erft, betaalt hij een hoger percentage successierecht.
Er zijn vijf groepen erfgenamen:

1. Echtgenoot en kinderen (ook adoptie-, pleeg- en stiefkinderen). Zij betalen 5 tot 27 procent.
2. Kleinkinderen betalen 8 tot 43 procent.
3. Ouders, broers, zussen, (over)grootouders. Zij betalen 26 tot 53 procent.
4. Anderen. Zij betalen 41 tot 68 procent.
5. Door de minister goedgekeurde goede doelen. Deze betalen geen successierecht.

Zonder fiscus

Vaak kunnen erfgenamen een deel van de erfenis in hun zak steken zonder dat de fiscus eraan te pas komt. Gehuwden hebben een vrijstelling van meer dan een half miljoen. Dat lijkt veel, maar bedenk dat ook de waarde van een eventueel nabestaandenpensioen meetelt. Voor samenwoners die minimaal vijf jaar hebben samengewoond, geldt een even hoge vrijstelling als voor gehuwden. Onder voorwaarden hebben ze dat al na zes maanden. Ze moeten dan in die periode op hetzelfde adres ingeschreven hebben gestaan, een notarieel samenlevingscontract hebben en gekozen hebben voor fiscaal partnerschap in hun aangifte inkomstenbelasting.
Wie niet aan deze voorwaarden voldoet, heeft na een samenwoning die korter heeft geduurd dan twee jaar geen recht op een vrijstelling. Duurde de samenwoning twee, drie of vier jaar, dan bedraagt de vrijstelling ongeveer € 50.000 per samengewoond jaar.
Volwassen kinderen (vanaf 23 jaar) kunnen € 10.000 belastingvrij erven, als de erfenis in totaal maar niet hoger is dan € 26.455. Jongere kinderen hebben ook minimaal een belastingvrij bedrag van € 10.000 dat oploopt naarmate ze jonger zijn. Voor hen geldt deze vrijstelling altijd, ongeacht het bedrag dat ze erven. Ook kleinkinderen en achterkleinkinderen mogen € 10.000 belastingvrij erven, maar als ze méér dan dit bedrag erven, is alles belast. Voor erfenissen die het belastingvrije bedrag maar een klein beetje overstijgen, geldt een speciale regeling.
Derden, zoals neven, nichten, tantes, ooms, buren en vrienden hebben een vrijstelling van € 1913 (bedragen in 2007). Erven ze meer, dan is alles belast. Ook hier geldt de milde regeling als de erfenis nét iets hoger is. U kunt het successierecht beperken door te schenken. Hier leest u elders in deze online pensioengids meer over.

Let op: langstlevende betaalt tóch successierecht!

Ook al heeft de huwelijkspartner nog zo’n hoge vrijstelling, soms moet hij of zij tóch successierecht betalen namens de kinderen. Dat is het geval als een vader of moeder overlijdt zonder testament (of met een testament op de langstlevende) en de vordering voor de kinderen hoger is dan hun vrijstelling. De kinderen hoeven zelf geen belasting te betalen, omdat zij nog niets in handen krijgen. Daarom houdt de wet de langstlevende verantwoordelijk voor het betalen van de verschuldigde belasting. Het successierecht wordt afgetrokken van het erfdeel dat de kinderen bij overlijden van de langstlevende krijgen uitgekeerd.

TIP

Krijgt u een erfenis van uw ouders die u niet nodig hebt en kunnen uw kinderen die goed gebruiken? Als u de erfenis verwerpt, treden de kinderen in uw plaats. Zij betalen wel meer successierechten, maar toch is deze constructie meestal gunstiger dan zelf erven en hen vervolgens het geld schenken.