Nationale Week Zonder Vlees
Ieder jaar wordt de Nationale Week Zonder Vlees georganiseerd. Heel Nederland wordt door de organisatie achter dit initiatief aangemoedigd om vlees en vis even te laten staan. Maar heeft het milieu daar wel echt baat bij?
Experimenteren met vegetarisme en veganisme is momenteel een trend. De redenen om het vlees en/of vis te laten staan is voor veel mensen divers: zorgen over de eigen gezondheid, medelijden met dieren, en steeds vaker is het milieu/klimaat redden ook een belangrijke drijfveer. Er wordt stevig campagne gevoerd om het aantal deelnemers aan deze consumptiegewoonte flink uit te breiden.
Wie zit erachter?
De organisatie van stichting Nationale Week Zonder Vlees heeft verschillende partners aangetrokken, onder wie 50 foodbedrijven: Bolletje, Celavita, Triodos Bank, Albert Heijn, Coop, HAK, Bonduelle, en meer. De stichting is opgezet door Isabel Boerdam, een fervent vegetarier met een foodblog en een eigen boek: 'De hippe vegetarier'. Haar doel is om heel Nederland 'flexitarisch' te maken, dus niet per sé om vlees eten helemaal uit te bannen, maar wel dagen zonder vlees of vis in te bouwen in het eetpatroon. Naar haar mening is iedere dag vlees of vis eten 'niet meer van deze tijd'. Ook heersen er volgens Boerdam nog altijd veel taboes rond vegetarisme: het zou de naam hebben saai, smakeloos of ingewikkeld te zijn, terwijl het in haar ogen eigenlijk verrassend, smaakvol en helemaal niet moeilijk is.
Is leven zonder vlees eten gezond?
Nepgehakt en bonenschotels
De deelnemers van dit initiatief eten een week vooral eiwitrijke groente en kunstmatige vleesvervangers. Deze worden aangeboden door de sponsors: vleesvervangers zoals de nepgehaktballen of bonenmaaltijdverrassingen. In 2018 nam de verkoop van vleesvervangers in de vleesloze week dan ook flink toe.
Op dit moment wordt echter vooral de nadruk gelegd op CO2-vermindering door minder vlees te consumeren. Het is dan ook een fijne gedachte: we kunnen zogezegd onze eigen ondergang stoppen (of in ieder geval vertragen) door even met vlees eten te stoppen. Het geeft mensen tegelijkertijd het gevoel dat ze iets 'goeds' doen, en een zeker gevoel van controle.
De echte CO2 voetafdruk
Maar hoe zit het met de keiharde cijfers? Blonk Consultancy heeft in opdracht van de organisatie van de campagne de milieu-impact van de reductie van de consumptie van vlees in kaart gebracht. Bovendien heeft Blonk ook de CO2 voetafdruk van vleesvangers meegewogen om een realistischer beeld te schetsen. De uitkomst is een besparing van 10,2 kg CO2 per week per Nederlander ofwel 173,4 miljoen kg en omgerekend 0,1734 Mton.
Dat klinkt als een flink aantal. Nederland stootte in 2018 echter in totaal zo’n 163 Mton uit. Als 17 miljoen Nederlanders (jong en oud, ziek en gezond) aan de vleesloze week zouden deelnemen, vermindert de Nederlandse CO2 uitstoot met 0,106 procent per jaar. Dat is dus niet zo veel.
Opmerkelijk: Wereldwijd zijn slechts honderd bedrijven verantwoordelijk voor 71% van alle CO2-uitstoot sinds 1988.
Bijdrage relatief klein
De Nederlandse bijdrage van 0,163 Gton is slechts 0,0044 procent van de 37 Gton CO2 die de mensheid jaarlijks op wereldschaal uitstoot. De wereldwijde natuurlijke CO2 productie ligt jaarlijks rond de 770 Gton (exclusief de menselijke bijdrage), terwijl onze planeet 788 Gton CO2 opneemt.
Daarbij is er ongeveer 7 Gton CO2 nodig voor een verhoging van 1 ppm CO2 in de lucht, terwijl de totale hoeveelheid CO2 in de atmosfeer wordt geschat op ongeveer 400 ppm. En als de wetenschap, zoals recentelijk opnieuw werd aangehaald door het AD, nog steeds niet precies weet hoe groot de invloed van CO2 op de temperatuur is, dan is het sowieso lastig om te bepalen in welke mate wel of geen vlees eten effect heeft op het klimaat.
Daarnaast blijkt uit een onderzoek van Oxford University, gepubliceerd in Frontiers in Sustainable Food Systems, dat vleesvervangers ook niet de perfecte oplossing vormen. Omdat de productie van vleesvervangende producten meestal nog altijd aanzienlijke hoeveelheden energie vereist en dit niet of nauwelijks bijdraagt aan de daadwerkelijke vermindering van broeikasgassen. In de berekening van Blonk Consultancy wordt het vlees niet 100 procent vervangen door vleesvervangers uit de fabriek. Als ze dit wel hadden gedaan, was de milieuwinst waarschijnlijk nog kleiner geweest.
Heeft de Nationale Week Zonder Vlees zin?
Het is natuurlijk nooit slecht om je eigen consumptiepatroon eens door te lichten en te overwegen of het nog wel bij je past.
Het antwoord vanuit de veehouderij op de Week zonder Vlees zou kunnen zijn om te streven naar efficiëntere, milieuvriendelijkere en energie-neutrale productie van vlees. Zo kan de sector de maatschappij laten zien dat er verantwoord geproduceerd wordt. Op die manier kan vleesconsumptie op termijn wellicht een minder prominente plek innemen in het klimaatdebat.
Bron: