Het wetsvoorstel voor het nieuwe pensioenstelsel schiet op veel punten tekort, want het maakt pensioenen nóg ingewikkelder dan ze nu al zijn, er is niet genoeg gekeken naar alternatieven en de gevolgen voor de koopkracht van gepensioneerden blijven vaag.
Deze kritiek komt van het AdviesCollege Tegengaan Regeldruk (ATR). Volgens dit College mankeert er zoveel aan het wetsvoorstel dat het zoals het er nu ligt, beter niet ingediend kan worden.
Persoonlijke pensioenpot
De kern van het nieuwe pensioenstelsel is dat iedereen straks een 'eigen pensioenpot' krijgt. Daardoor verdwijnt het huidige systeem waarin werknemers premie betalen daar een pensioenbelofte voor terugkrijgen. Die belofte kunnen de pensioenfondsen nu nauwelijks waarmaken, onder meer door langere levensverwachting en een historisch lage rente. Pensioenfondsen moeten nu heel veel vermogen reserveren en rekenen ze zich naar eigen zeggen soms arm.
In het nieuwe stelsel wordt dat dus anders. De pensioenbelofte verdwijnt en daar krijg je een eigen pensioenpot voor terug, waarin je spaart voor je pensioen. Dat betekent meer risico voor de werknemer. Zit het mee, dan stijgt het pensioen. Zit het tegen, dan daalt het pensioen. Pensioenfondsen krijgen daardoor veel meer lucht en 'rekenruimte'. Met dit nieuwe stelsel in zicht, zijn pensioenkortingen al meerdere keren uitgesteld.
Niet transparant
Dit plan lijkt eenvoudig, maar er zitten veel haken en ogen aan. Ten eerste mist de ATR duidelijkheid over gevolgen voor werknemers en gepensioneerden. Want ze leveren een belofte in, maar wat krijgen ze daar dan voor terug? Wordt dat meer of juist minder? In het wetsvoorstel voor het nieuwe stelsel, hoort te staan of mensen recht hebben op compensatie vanwege die overgang. Juist die compensatieregeling blijft vaag. Dit 'invaren' van het oude pensioenrechten in het nieuwe stelsel is al jaren een heet hangijzer en volgens dit adviescollege is de uitwerking daarvan in het huidige voorstel onvoldoende.
Welke risico's er straks bij werknemers een gepensioneerden komen te liggen is ook niet duidelijk. Er komt wel een solidariteitsfonds om grote klappen op te vangen, maar hoe dat precies gaat werken is nog niet uitgewerkt.
Daarnaast zijn er allerlei opties die nog ingevuld moeten worden door de pensioenfondsen en werknemers, zoals een deel van je pensioen eerder opnemen of een flinke som ineens bij de start van je pensioen. Het College vraagt zich af of de deelnemers de gevolgen van deze maatregelen wel goed kunnen overzien. Dat geldt zowel voor werknemers als voor (kleine) ondernemers en de pensioenfonsen, omdat veel vragen in het wetsvoorstel onbeantwoord blijven.
Niet goed naar alternatieven gekeken
Daar houdt de kritiek niet op, want het College spreekt van een 'ingrijpende wijziging' die 'gepaard gaat met veel regeldruk en hoge aanpassingkosten'. Terwijl er niet wordt uitgelegd waarom er niet gekozen is voor eenvoudigere alternatieven om min of meer hetzelfde te bereiken. Zoals het aanpassen van de AOW of de belastingdruk van gepensioneerden. Het College mist een toelichting bij die keuze.
Het eindoordeel van het College is daarom om het wetsvoorstel zoals het er nu ligt, niet in te dienen, omdat 'de onderbouwing van het wetsvoorstel ernstige tekortkomingen kent die goed afgewogen besluitvorming bemoeilijken'.
Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid heeft nog niet gereageerd op het advies.