De erfenis van Lady Di

Lady Diana gedroeg zich op veel fronten tegendraads ­ binnen de koninklijke familie. Ze wilde haar zonen William en Harry een gewone jeugd meegeven en ging met hen naar pretparken, hamburgertenten en de bioscoop. Ze omhelsde hen stevig in het openbaar. Dat was in de koninklijke familie nog nooit vertoond. Berucht zijn oude beelden van koningin Elizabeth uit de tijd dat Charles een peuter was en zij na lange afwezigheid uit de koninklijke trein stapte. Charles rende op haar af, roepend: ‘Mummy!’ Elizabeth gaf hem een handje en vervolgde haar weg.

Gevoelsmens

De openheid van Diana was, op zijn zachts gezegd, ongebruikelijk in de ­koninklijke familie. Never complain, never explain (Nooit klagen, nooit iets uitleggen) was de lijfspreuk van de Europese royals, koningin Elizabeth voorop. Diana kon niet tegen die afstandelijkheid. Ze was een gevoelsmens, dat haar emoties wilde delen. Ook met het grote publiek.

Vanaf eind jaren 80 legde Diana bezoeken af aan patiënten met psychische ziektes – in tegenstelling tot haar schoonfamilie, die geesteszieken links liet liggen. Ook fysiek zieken bezocht Diana, maar niet op de manier waarop de familie Windsor dat deed: als verplichting die weinig aandacht trok in de media. Diana wekte de indruk zich met hart en ziel betrokken te voelen. Ze was beschermvrouwe van minstens honderd goede doelen. Ze bracht een revolutie teweeg door de mensen die ze bezocht aan te raken en te knuffelen – zelfs aidspatiënten. Het idee dat konin­gin Elizabeth een willekeurige patiënt ook maar zou aanraken was ondenk­baar, laat staan een aids­patiënt. Maar Diana had haar huiswerk gedaan: “Deze mensen zijn niet gevaarlijk, je kunt ze ­gewoon omhelzen. God weet dat ze dat ­nodig hebben.”

In het jaar voor haar dood trok ­Diana de aandacht van de wereld­pers door een opzienbarende actie tegen het gebruik van landmijnen in Angola: ze maakte een wandeling door een mijnenveld in Huambo. Een paar maanden later werd een internationale ban op landmijnen afgesproken, die door 164 landen zou worden getekend. Diana’s bereidheid om zich midden in een echt mijnenveld te begeven was een geweldige stimulans voor die strijd tegen landmijnen.

Getty Images

Nieuwe stijl

Meteen na Diana’s dood keerde de afstandelijkheid terug in de relatie tussen publiek en koninklijk huis. Charles huwde Camilla. Hij en zijn ouders gingen voort met onschuldige koninklijke verplichtingen: tentoonstellingen openen, de ­koninklijke paardenraces in Ascot inwijden, bejaardentehuizen en ziekenhuizen bezoeken. Maar toen werden William en Harry volwassen. Het werd al snel duidelijk dat zij een nieuwe, meer open stijl van het koningschap beoogden in de stijl van hun moeder.

William en Harry bezochten niet alleen ‘gewone’ zieken in ziekenhuizen, maar ook, zoals Diana, mensen die met geestelijke problemen kampen, zoals daklozen, drugsverslaafden en psychiatrische patiënten. En dat deden ze met zichtbare emotionele betrokkenheid. Dat hield onder andere in dat ze mensen aanraakten. De belangrijkste biograaf van Diana, Andrew Morton: “Ik zie constant Diana in hen. William knielt bij een ziek ­persoon. Kan je het je voorstellen? Leden van de koninklijke familie die knielen voor hun onderdanen? Op oude foto’s ben ik dat niet ­eerder tegengekomen.” Volgens Morton kunnen de broers zich beter inleven in gewone mensen dan de stoïcijnse koningin, en zijn ze warmer dan hun vader en grootmoeder.

Net als Diana zijn de broers open over hun geestelijke problemen. Harry vertelde in de media dat hij vier jaar in therapie was ­geweest om zijn moeders dood te verwerken. Dat sloeg in als een bom. De broers richtten in 2017 vereniging Heads together op, die zich inzet voor mensen met ­depressies en fobieën. Ze brengen Diana’s boodschap over dat geestelijke ­gezondheid net zo ­serieus moet worden genomen als fysieke gezondheid. William: “Ik hoop dat mijn kinderen opgroeien in een wereld waar openlijk wordt gesproken over mentale gezondheidsproblemen.”

Vorig jaar gaf Harry met zijn vrouw Meghan in hun nieuwe thuisland Amerika een interview aan Oprah Winfrey, waarin hij net zo open was als zijn moeder destijds in haar interview met Martin Bashir.

Gewone jeugd

William en Kate willen hun kinderen ook een gewone jeugd geven en regelen dat op hun eigen manier. Hun wapen is: de markt voor de paparazzi verzadigen door zelf intieme foto’s te maken van hun gezin en die aan te bieden aan de media. Toen William en Kate ­vorig jaar tien jaar getrouwd waren, namen ze zelfs een video op voor het publiek. Deze was opgenomen in hun tuin bij Anmer Hall en in de duinen. Het publiek zag geen verlegen kijkend kroost op een ­bordes, maar spontane kinderen die hun ouders knuffelden, met elkaar stoeiden en marshmallows roosterden, terwijl hun ouders verliefd keken naar hen en naar elkaar. Op deze manier kunnen de drie koningskinderen een zo ­gewoon mogelijke jeugd hebben.

Ook in familiekring lijkt Diana postuum invloed uit te oefenen op haar kinderen. In Engelse upperclass-gezinnen is het gebruikelijk dat kinderen vanaf hun 8ste naar kostschool worden gestuurd. Diana had zich daar indertijd hevig tegen verzet, maar Charles won de strijd, gesteund door zijn ouders. William en Kate lijken het met Diana eens te zijn. Toen George, hun oudste, vorig jaar 8 werd, speurden de ­media naarstig naar welke kostschool hij zou gaan, tot een paleismedewerker liet weten dat daar geen sprake van was: George blijft voorlopig nog lekker thuis.

Koningin Elizabeth blijft ondertussen een achterhoedegevecht in ­ongenaakbaarheid voeren. Maar ooit bestijgt Willliam de troon en hij zal de geest van Diana binnen­laten. Hij wordt een koning die knielt voor zijn onderdanen. Daarmee wint Diana, dwars over de grenzen van het dodenrijk.

In de Netflix-serie The Crown komt Diana uitgebreid in beeld: https://www.plusonline.nl/kunst-en-cultuur/plus-kijktip-seizoen-4-van-the-crown