Gezonde chocolade: bestaat dat?

Wij Nederlanders zijn dol op chocolade. Jaarlijks eten we er ongeveer 5 kilo van, bijna 100 gram per week. Behalve repen, chocolaatjes en candybars zijn ook paaseitjes favoriet. Daarvan eten we er algauw 47 per jaar, zo becijferde winkelketen Hema in 2016. Al dan niet met een schuldgevoel, want stiekem weten we best dat een appel gezonder is.

Fabrikanten spelen daar met hun aanbod slim op in: vegan, biologisch, suikervrij en rauw, verpakt in mooie wikkels – het is er ­tegenwoordig allemaal. Chocola zou goed zijn voor je concentratievermogen en ­humeur, en vol zitten met antioxidanten.

Ingeborg Brouwer, hoogleraar Voeding voor een Gezond Leven met speciale aandacht voor vetzuren bij de Vrije Universiteit Amsterdam, blijft er nuchter onder. Het klopt dat cacao antioxidanten bevat, en wel in de vorm van flavanolen: stoffen die beschadiging van cellen en weefsels, en daarmee ziektes als kanker en hart- en vaatziekten, helpen voorkomen. “Maar de hoeveelheid die erin zit, is meestal te laag voor een positief effect”, zegt ze.

Een dagelijkse inname van meer dan 200 milligram flavanolen uit cacao draagt bij aan de elasticiteit van onze bloedvaten, zo blijkt uit diverse studies. Dit komt neer op 10 gram pure chocolade of 2,5 gram cacaopoeder met een hoog gehalte aan flavanolen. “Dit zijn hoeveelheden die je alleen in speciale, online verkrijgbare chocolade tegenkomt, en niet in die uit de supermarkt”, zegt Brouwer. Wil je genoeg flavanolen binnenkrijgen, dan kun je beter groene groentes als broccoli en boerenkool en fruit met schil eten – appels, druiven en bessen bijvoorbeeld – en thee drinken.

Beter humeur

Naast flavanolen bevat chocolade nog andere interessante stoffen. Theobromine en cafeïne bijvoorbeeld, die je brein alert maken. En stoffen die bijdragen aan een beter humeur, zoals tryptofaan, beta-fenylethylamine en endo-cannabinoïden. Maar ook hierbij geldt: de hoeveelheden zijn te klein voor een meetbaar effect op de stemming. “Je hebt er meer aan om gezond te eten, met voldoende groente, fruit en volkoren producten. Want als je je fysiek goed voelt, voel je je mentaal vaak ook beter”, relativeert ­Brouwer. Ze deed er onderzoek naar in MooDFOOD, een project met studies in ­diverse Europese landen. Zij en haar ­collega’s publiceerden hun bevindingen in het vooraanstaande ­wetenschappelijke tijdschrift JAMA. Een van de studies was een interventiestudie met ruim duizend deelnemers naar de effecten van voeding bij het voorkomen van depressie. “De interventiestudie liet geen significante effecten zien, waarschijnlijk vooral omdat deelnemers minder vaak depressief werden dan voor de studie gedacht werd. En mensen die een voedingssupplement namen, hadden meer klachten dan mensen in de placebogroep. Een voedingssupplement slikken voor de mentale gezondheid raden we dus niet aan.”

Verzadigd vet en suiker

Chocolade bevat weliswaar flavanolen en andere interessante stofjes, maar daar staat tegenover dat er ook flink wat calorieën, verzadigd vet en suiker in zitten. Een reep van 75 gram bevat 400 tot 450 calorieën (kcal), net zoveel als twee boterhammen met pindakaas. En maar liefst 15 gram verzadigd vet, drie keer zoveel als een gevulde koek. Volgens de Gezondheidsraad zouden we maximaal 10 procent van onze dagelijkse energie-inname aan verzadigd vet moeten eten. Op een dagtotaal van 2000 kcal is dit 20 gram. Verzadigd vet verhoogt het gehalte aan LDL-cholesterol in je bloed en daarmee de kans op hart- en vaatziekten. Naast verzadigd vet bevat chocola ook veel suiker en die levert vooral veel loze calorieën. Daarbij maakt het niet uit of hij geraffineerd is of niet, zoals kokosbloesem- en palmsuiker. “Suiker is gewoon suiker”, aldus de hoogleraar. Melkchocolade bevat over het algemeen iets meer suiker dan pure chocolade. “Maar de verschillen zijn klein. Extra pure chocolade bevat vaak wat minder suiker, maar meer verzadigd vet.” Daarbij komt dat je van zo ongeveer alle soorten chocola gemakkelijk te veel eet.

Kokosvet

De meeste chocola wordt gemaakt met cacaoboter, een vrij dure grondstof. Fabrikanten verwerken daarom soms andere soorten vet in hun product, zoals palmolie of kokosvet. “Er mag maximaal 5 procent vervangen worden door andere tropische vetten. Ook die alternatieven bevatten veel verzadigde vetzuren; ze zijn niet beter of slechter voor je dan cacaoboter”, benadrukt Brouwer.

En die nieuwe mooie verpakkingen? Helaas, het maakt voor je gezondheid niet uit of je kiest voor rauwe, pure, vegan of andere chocolade. Rauwe chocolade (oftewel raw chocolate), is eigenlijk niets anders dan chocola gemaakt met rauwe cacao in plaats van cacaopoeder. De cacaobonen worden hierbij niet – zoals bij het maken van cacaopoeder – gebrand, maar gemalen. Vegan chocola is vrij van dierlijke ingrediënten als room en melk(poeder). Al die mooie kreten op de verpakking zijn dus helaas geen vrijbriefje om je onbeperkt te buiten te gaan aan chocola. “Ze bieden fabrikanten vooral een slim verkoopmodel”, aldus Brouwer.

Wil je bewust chocolade kopen, kijk dan liever naar hoe deze is geproduceerd. Brouwer: “Worden de cacaobonen op een duurzame wijze geteeld? Onder welke omstandigheden werken de arbeiders op de cacaoplantages? En krijgen de boeren een eerlijke prijs voor hun cacaobonen? Daarin kun je als consument een verschil maken.”

Desondanks kan chocola volgens haar passen in een gezond voedingspatroon. “Als je verder gezond eet, met genoeg groente, fruit en volkoren producten, dan is er niets mis met wat chocola op zijn tijd. Houd het wel bij een blokje, of rond Pasen een paaseitje per dag.”

Wist je dat…

• Chocolade een mengsel is van cacaopoeder of rauwe cacao, cacaoboter en suiker? De cacao is afkomstig uit cacaobonen.
• Pure chocolade meer cacao en minder suiker bevat dan melk of witte chocolade?
• De oude Maya’s, Inca’s en Azteken in Mexico en Latijns-Amerika al dol waren op cacao? Zij brouwden er een bittere drank van: chocolãtl.
• Pure chocolade ongeveer evenveel kilocalorieën bevat als melkchocolade? Om precies te zijn 37 kcal per blokje van 7 gram, en 44 kcal per paaseitje.
• Ons land internationaal qua chocoladeconsumptie op de dertiende plaats staat? Zwitserland voert de wereldranglijst aan met 11,4 kilo chocola per persoon per jaar – ruim twee keer zoveel als wat de gemiddelde Nederlander wegwerkt.

Dit artikel verscheen eerder in Plus Magazine april 2022. Abonnee worden van het blad? Dat doet u in een handomdraai!