Van zaadbal tot plasbuis
De penis en de ballen zijn waarschijnlijk de bekendste sterren uit het mannelijk voortplantingstelsel. Veel meer kun je van buiten natuurlijk ook niet zien. Er gebeurt echter nog behoorlijk wat in het mannelijk lichaam voordat zaadcellen uit de ballen via de penis het lichaam verlaten.
De belangrijkste mannelijke voortplantingsfuncties zijn de vorming van spermacellen, geslachtsgemeenschap en het behoud van seksueel functioneren via hormonen. Zowel inwendig als uitwendig zijn verschillende geslachtsorganen hierbij betrokken.
Getty Images
Penis
Voor de voortplanting speelt de penis twee belangrijke rollen. Allereerst maakt hij dankzij de zwellichamen geslachtsgemeenschap mogelijk. Daarnaast vervoert hij de zaadcellen via de urinebuis naar de vrouw. Naast de zwellichamen en de urinebuis, vormt de glanspenis, ook wel eikel, een belangrijk onderdeel. Over het algemeen komt deze bij een erectie bloot te liggen. Stimulering van de eikel kan leiden tot een orgasme en ejaculatie (zaadlozing).
De penis van een volwassen man is ontspannen gemiddeld 9,8 centimeter en in erectie gemiddeld 14,8 centimeter.
Zaadballen (testes)
De balzak, ook wel het scrotum, is een huidflap die tussen de penis, benen en anus hangt. De twee zaadballen bevinden zich in deze zakvormige huidplooi. Een zaadbal heeft een ovale vorm en is 4 tot 5 centimeter lang. Doordat de testes buiten het lichaam hangen, is de temperatuur wat lager. Dit komt de kwaliteit van sperma ten goede.
Iedere zaadbal bestaat uit ongeveer 200 tot 300 lobjes, die weer uit verschillende zaadbuisjes bestaan. In deze buisjes ontwikkelen zich zaadcellen en cellen die het mannelijke hormoon testosteron en kleine hoeveelheden oestrogenen produceren. Via een netwerk van kanaaltjes worden de rijpe zaadcellen naar de bijbal vervoert.
Bijballen (epididymis)
Achter elke zaadbal ligt een bijbal. Dit orgaan heeft de vorm van een komma en bestaat uit een volledig opgerolde buis van maar liefst 5 meter. In deze buis monden kanaaltjes van de zaadballen uit.
In de bijbal rijpen de zaadcellen verder. Zo ontwikkelen ze onder andere het vermogen om te zwemmen en om zich aan de vrouwelijke eicel te binden. Rijpe zaadcellen worden ongeveer 2 tot 3 weken in de bijballen opgeslagen. Wanneer er geen zaadlozing volgt, worden ze daarna afgebroken.
Zaadleider (ductus deferens)
Vanuit elke bijbal ontspringt een zaadleider, deze buis is zo'n 50 tot 60 centimeter lang. De zaadleider verbindt de bijbal met de plasbuis. Hiervoor gaat hij eerst via de lies en daarna met een grote bocht richting de prostaat. Achter de prostaat komen de zaadleiders samen met de afvoer van de zaadblaasjes. De twee zaadleiders vormen samen de ductus ejaculatorius. Deze buis loopt door de prostaat en mondt uit in de plasbuis.
Zaadblaasjes (vesiculae seminales)
De zaadblaasjes zijn klieren die spermavocht produceren. Ongeveer 70 procent van het sperma bestaat hieruit. Het dikke licht basische vocht bevat onder andere fructose, het hormoon prostaglandine en het eiwit fibrinogeen. Dankzij het basische vocht kan sperma in het zure milieu van de vagina overleven. De fructose vormt een energiebron en de prostaglandine verhoogt de beweeglijkheid. Fibrinogeen draagt bij aan de verdikking van het sperma na ejaculatie.
De zaadblaasjes zijn ongeveer 5 centimeter lang en hebben de vorm van een piramide. Beide zaadblaasjes monden vlak boven de prostaat uit in de zaadleiders.
Prostaat
De prostaat ligt vlak onder de blaasuitgang en om de plasbuis heen. Hij bestaat uit miljarden kleine buisjes die samen prostaatvocht aanmaken. Bij het klaarkomen worden de zaadcellen naar de prostaat gepompt. Daar worden ze vermengd met het prostaatvocht (ongeveer 25 procent van het sperma bestaat uit prostaatvocht). Bij de ejaculatie trekt de prostaat samen en wordt het sperma door de plasbuis naar buiten geperst. Tegelijkertijd wordt de blaas gesloten waardoor je zaadcellen niet in je blaas terecht kunnen komen.
Klieren van Cowper
Voordat de zaadcellen de plasbuis bereiken, scheiden de klieren van Cowper eerst voorvocht uit. Het slijm uit deze klieren neutraliseert de plasbuis. Achtergebleven urine kan namelijk de zaadcellen doden. Het voorvocht vormt daarnaast goedwerkend glijmiddel. De klieren van Cowper bevinden zich aan de wortel van de penis.