Vraag en antwoord: CT-scan

Hoe werkt een CT-scanner?

Een CT-scanner maakt via röntgenstralen een afbeelding van het lichaam. De patiënt gaat op een tafel liggen. Vervolgens schuift deze tafel met een rustig tempo door een meetring. Op de ronddraaiende meetring zit aan de ene kant een röntgenbuis, die vanuit alle kanten een röntgenbundel door het lichaam zendt. Aan de andere kant van de meetring worden röntgenstralen gemeten die het lichaam uitgaan. Stralen die door ‘luchtig’ weefsel gaan, zoals de long, zijn na het uittreden nog sterk. Daarentegen houdt een dicht weefsel, zoals bot, stralen tegen waardoor de uittredende stralen minder sterk zijn. En daardoor kun je op de röntgenfoto de verschillen zien.

Waarvoor is het geschikt?

Bij lichamelijke afwijkingen zoals botbreuken, nierstenen en tumoren laat een CT-scan heel duidelijk zien waar het mis is, hoe ernstig het is en welke behandeling het beste is.

Wat kan de CT-scan?

De computer verwerkt de metingen tot een beeld. Toen de CT-scan in 1976 zijn entree maakte in het ziekenhuis, kon hij alleen nog maar een dunne plak (dwarsdoorsnede) die uit het lichaam werd gesneden’ afbeelden. In die tijd werd de CT-scan vooral voor afbeeldingen van de hersenen gebruikt. Enkele jaren erna werd de MRI-scan geïntroduceerd, die betere plaatjes van hersenen en ruggenmerg geeft dan de CT-scan. Tegenwoordig kan de CT-scan een veel groter stuk van het lichaam in een tiental seconden in de computer zetten en dat driedimensionaal laten zien.

Wat zijn de voordelen ten opzichte van een röntgenfoto?

Een CT-scan geeft zeer gedetailleerde beelden, die bovendien driedimensionaal kunnen worden bekeken. Een CT-scan kan voor bijna elk deel van het lichaam gebruikt worden. Voor eenvoudige diagnoses, zoals het lokaliseren van een simpele breuk in een bot, is een röntgenfoto voldoende, maar voor een verbrijzelde knie is een CT-onderzoek aan te raden.
De laatste tijd worden ook de longen en nieren steeds vaker met de CT-scan onderzocht. Met een CT-scan zijn afwijkingen zoals nierstenen en longtumoren beter te ontdekken, waardoor beter, goedkoper en sneller duidelijk wordt welke behandeling effectief zal zijn. Bij een röntgenfoto is een contrastmiddel nodig om bloedvaten en organen zoals maag en darmen zichtbaar te maken. Ook bij een CT-scan is een contrastmiddel soms nodig, maar deze middelen zijn minder onplezierig voor de patiënt. Want voor het afbeelden van bloedvaten moet bij een röntgenfoto het contrastmiddel in een vat worden ingebracht via een dun slangetje (katheter), bij een CT-scan volstaat een injectie.

Wat zijn de nieuwste toepassingen?

Binnenkort zal men mogelijk bij mensen met suikerziekte en bij zware rokers door met een CT-scan de mate van verkalking van de hartkransvaten te bepalen, kunnen vaststellen of ze een verhoogde kans hebben op een hartaanval. En bij mensen met een verhoogd risico op dikke darmkanker kan men in de darm naar gezwellen zoeken. Dit is een vervanging voor een scopie, waarbij een buis door de darmen wordt geschoven.

Hoe veilig is het maken van een CT-scan?

Bij het maken van een CT-scan krijgt de patiënt een even grote dosis röntgenstralen als bij een gewoon röntgenonderzoek. Mensen staan hun hele leven bloot aan röntgenstraling uit de kosmos en de leefomgeving. Het maken van een CT-scan verhoogt de totale dosis in een mensen-leven enigszins, maar de positieve effecten van een CT-scan, zoals het sneller stellen van de juiste diagnose, wegen daar ruimschoots tegenop.
Vrouwen mogen in de eerste drie maanden van een zwangerschap geen CT-scan laten maken omdat dit een minimaal gevaar voor het ongeboren kind zou kunnen betekenen.