Vraag en antwoord: jeuk

Wat is jeuk?

Als je jeuk hebt, worden jeuksensoren geprikkeld. Dit zijn speciale cellen die in de huid zitten. De belangrijkste stof waarvoor jeuksensoren gevoelig zijn is histamine, een aminozuurachtige stof die we zelf aanmaken. Als de jeuksensor is geprikkeld, wordt via een jeukzenuw een signaal naar de hersenen gestuurd. Mensen met bepaalde huidziekten kunnen erg veel last hebben van jeuk, terwijl ook bij ziekten die niets met de huid te maken hebben, jeuk kan optreden. En we kennen jeuk allemaal als een reactie op iets van buitenaf, zoals een muggenbeet of een wollen trui. Er zijn ook planten waarvan je na aanraking uitslag en jeuk kunt krijgen: bijvoorbeeld wijnruit, brandnetels, klimop of reuzenberenklauw.

Wat is de functie van jeuk?

Dat is niet duidelijk, het zou een alarmsignaal kunnen zijn, maar meestal is het onheil al gebeurd als je jeuk hebt. En beestjes als muggen, vlooien en teken hebben je bloed nodig als voedsel, dus die hebben er geen baat bij om je jeuk te bezorgen.

Waarom helpt krabben?

Krabben is nuttig als jeuk veroorzaakt wordt door beestjes die nog steeds bij jou te gast zijn, zoals hoofd- en schaamluizen. Zo kun je ze wegschrapen. Door het krabben onderdruk je bovendien voor korte tijd het transport van prikkels door de jeukzenuw. Je voelt wel pijn, maar de jeuk blijft even weg. Vervelend is dat door het krabben de huid kan irriteren, waardoor histamine vrijkomt en opnieuw jeuk ontstaat.

Wat kun je nog meer doen?

Je kunt de oorzaak wegnemen, zoals geen wol dragen, hoofd- of schaamluizen bestrijden, anti-muggenolie gebruiken. Het kan helpen om iets verkoelends of verdovends op de huid te smeren. Verkoelend zijn bijvoorbeeld koud water, water met wat azijn, mentholpoeder en bepaalde crèmes, bijvoorbeeld met kamfer of zink. Zalf met lidocaïne of pramocaïne verdooft de huid plaatselijk. Deze zalven zijn vrij verkrijgbaar bij drogist en apotheek. Smeer deze alleen op kleine plekjes die kort jeuken, zoals muggenbulten. Wanneer de huismiddeltjes binnen enkele
weken niet helpen, ga dan naar de huisarts. Het kan namelijk een andere oorzaak hebben, zoals een schimmelinfectie.

Wat kun je doen tegen jeuk door een droge huid?

Als je zomaar jeuk hebt, bijvoorbeeld over je hele gezicht of op je armen, dan kan je huid te droog zijn. Met het ouder worden komt een droge huid vaker voor. Jeuk door een droge huid kun je verlichten door er iets op te smeren. Dat mag een lotion, zalf of crème zijn, maar die moet wel vet bevatten.

Waarom hebben sommige chronisch zieken jeuk?

Dat is niet precies bekend. Bij huidziekten als psoriasis en eczeem zou de jeuk kunnen komen doordat de huid beschadigd is. Mensen met eczeem hebben bovendien vaak een droge huid. Als de huiduitslag weg is, verdwijnt de jeuk meestal ook. Sommige patiënten met nierziekten, kanker, een gestoorde galafvoer of suikerziekte hebben ook last van jeuk. Waarom is nog niet duidelijk.

Wat is er aan jeuk door ziekte te doen?

Soms wordt de jeuk minder als er iets aan de ziekte gedaan wordt. Er zijn wel diverse anti-jeukmedicijnen, maar die helpen lang niet altijd. In het Universitair Medisch Centrum Utrecht is een speciaal jeukspreekuur. Patiënten kunnen daar
terecht na verwijzing van hun huidarts. Een van de maatregelen is een training om minder te krabben.