Vraag en antwoord: zwemwater

Waar mag je buiten zwemmen?

Natuurlijk in zwembaden. En daarbuiten mag je in Nederland in elk water zwemmen tenzij anders is aangegeven. De meeste provincies hebben enkele tientallen plekken als natuurzwemwater aangemerkt en controleren of deze plekken veilig zijn.

Waarom is zwemmen in buitenwater gevaarlijk?

Buitenwater kan onveilig zijn door stroming, scheepvaart, glasscherven en andere rommel op de bodem, slecht zicht onder water of kuilen in de bodem. Daarnaast kan het water verontreinigd zijn met chemische stoffen, bijvoorbeeld olie. En dan dreigt er ook nog gevaar van ziekmakende bacteriën.

Welke ziekten kun je ervan oplopen?

Aardig wat. Misselijkheid, braken en diarree zijn veel voorkomende klachten wanneer iemand water inslikt dat verontreinigd is met bacteriën uit de ontlasting van mensen (zoals colibacteriën en fecale streptokokken). Cyanobacteriën (blauwwieren) komen van nature vaak in buitenwater voor en kunnen maag-darmontstekingen, huidklachten en ernstige schade aan de lever veroorzaken. Niet heel schadelijk, maar wel veel voorkomend, is een bacterie die oorontstekingen veroorzaakt (pseudomonas aeruginosa).
De bacteriesoort leptospiren wordt overgebracht via urine van ratten en kan leptospirose (waaronder de ziekte van Weil, met als gevolg geelzucht, leverontsteking en soms hersenvliesontsteking) veroorzaken. Schistomosen (parasieten van poelslakken) geven jeuk aan de huid. Tot slot moet je oppassen voor botulisme. Boosdoener is een gevaarlijke bacterie (clostridium botulinum) die gifstoffen uitscheidt die de zenuwen aantasten. In Nederland moeten dode watervogels en vissen, waarin deze bacterie kan voorkomen, snel geruimd worden.

Waar moet ik in ieder geval níet zwemmen?

Mijd natuurwater dicht bij rioolwaterzuiveringen en bij plekken waar het riool overloopt bij hevige regenval. Of natuurwater waarin fabrieken warm koelwater hebben geloosd, want daarin kunnen amoeben (eencellige organismen) zitten die hersenontsteking veroorzaken. Houd je verre van water waarop laagjes drijven die op groenblauwe olie lijken, want dat kan cyanobacteriën bevatten. En waag je niet in water met dode eenden of vissen, want daarin kan de botulinebacterie gedijen.

Wie moeten er extra oppassen?

Iedereen die veel in natuurwater verblijft (zoals duikers en surfers), mensen die makkelijk water inslikken (kleine kinderen, patiënten met een slikstoornis), personen met een slechtere afweer (zoals zeer oude mensen) en mensen met open wondjes. Om de infectiekans te verlagen, is het voor iedereen aan te bevelen om je na het zwemmen met kraanwater af te spoelen en je goed af te drogen.

Wie controleert of het water in orde is?

In Nederland bekijkt de provincie op plekken met natuurzwemwater de algemene veiligheid, en ook wordt eens per twee weken gemeten hoeveel colibacteriën er in het water zitten. De provincie legt deze metingen naast de wettelijke normen en geeft een zwemadvies. Ook kan de provincie voor gevaarlijke plekken een negatief advies uitbrengen. Verder is er de Blue Flag voor schone stranden in Europa, uitgereikt door een onafhankelijke non-profit organisatie. Blue Flag en de ANWB zijn overigens strenger dan de provincies.

Waar vind ik informatie over natuurzwemwater?

Folders van de provincies over de kwaliteit van natuurzwemwater zijn verkrijgbaar bij bibliotheken, politiebureaus, ANWB- en VVV-kantoren. ’s Zomers staat actuele zwemwaterinformatie op Teletekstpagina 725 (NOS). Op www.waterland.net staan links naar de zwemwaterpagina’s van de provincies (kies Nederland Waterland en dan Water & Recreatie).
Zwemwatertelefoons zijn er in alle provincies, o.a. Noord-Holland (0800-998 67 34), Zuid-Holland (070-441 75 50), Noord-Brabant (073-680 80 58), Friesland (058-292 56 50). Over de grens: kijk op www.blueflag.org voor Europese stranden.