Waarom heeft de een het altijd warm en de ander koud?

Hoe meer spierballen, hoe warmer

In principe heeft iedereen een ­lichaamstemperatuur tussen de 36,5 ºC en 37,5 ºC. Die temperatuur wordt bepaald door een regelcentrum in de hersenen: de hypothalamus. ’s Morgens is je temperatuur meestal 0,5 graad lager dan aan het eind van de middag of avond. Span je je in, dan stijgt hij richting de 38 ºC. Je spieren en ­organen ­creëren de lichaams­warmte. Hoe minder spiermassa, hoe minder warmte je kunt produceren. Mannen hebben meer spiermassa dan vrouwen en produceren dus van nature meer warmte. Ook hebben mannen een snellere stofwisse­ling. Dit zorgt voor een snellere bloedsomloop, waardoor het mannelijk lichaam sneller ­opwarmt.  Mannen hebben het hierdoor minder snel koud.

De hormonale kwestie

Terwijl het mannelijk hormoon testosteron ervoor zorgt dat mannen kou minder goed voelen, verhoogt het vrouwelijk hormoon oestrogeen de viscositeit van het bloed. Dat betekent dat het bloed iets ­stroperiger wordt. Gevolg: de doorbloeding vermindert en je krijgt het sneller koud. En dan gooit de overgang ook nog de hormoonhuishouding in de war. Oestrogeen speelt een belangrijke rol bij lichaams­processen. Na de overgang produceren de eierstokken geen oestrogeen meer. Het vetweefsel en de ­bijnieren nemen de oestrogeen­productie over, maar de hoeveelheid oestrogeen is lager dan eerst. En dat merk je. Je innerlijke thermostaat wordt ontregeld door de hormoonschommelingen. De ene vrouw heeft er weinig last van, bij de andere vrouw houdt dit aan tot wel tien jaar na de overgang.

Vrouwen hebben écht sneller last van koude voeten en handen

Vrouwen hebben meer vetweefsel dan mannen. Dat vet werkt als een isolatielaag: het zorgt ervoor dat de warmte die door de spieren en ­organen wordt geproduceerd, minder makkelijk via de bloedsomloop naar handen en voeten gaat. Vrouwenhanden zijn hierdoor vaak kouder dan mannenhanden. Onderzoekers aan de universiteit van Utah hebben ontdekt dat de temperatuur van mannenhanden gemiddeld 32,3 °C is en die van vrouwen 30,7 °C.

Je wordt gevoeliger voor hoge en lage temperaturen 

Het lichaam reageert minder efficiënt op temperatuurveranderingen naar­mate je ouder wordt. Dat komt doordat de bloed­vaten minder flexibel ­worden. Als het warm is, zetten de bloed­vaten uit en daardoor raak je warmte kwijt. Is het koud dan vernauwen de bloedvaten, ­zodat de ­lichaamstemperatuur op peil blijft. Bij minder flexibele bloedvaten werkt dit minder goed.

Vrouwen voelen kou beter aan dan mannen

Vrouwen voelen beter dan mannen of de temperatuur zakt: ze merken een temperatuurverschil van 0,2ºC al op, ­terwijl mannen pas een verschil van 0,4ºC opmerken. Het mannelijk hormoon testosteron zorgt ervoor dat mannen kou minder goed voelen.

Voldoende water drinken helpt je inwendige kachel 

Drink anderhalf tot twee liter vocht per dag, adviseert het Voedings­centrum. Dat is sowieso goed voor je gezondheid, maar het helpt ook bij het reguleren van de lichaamstemperatuur. Met ­genoeg vocht houdt het lichaam warmte ­beter vast, waardoor je het minder snel koud hebt. Heb je het te warm? Dan is vocht nodig om die warmte geleidelijk weer af te ­voeren.

Stress = kou

Stress is een ‘fight or flight’-reactie van het lichaam op gevaar. In stressvolle situaties wordt meer bloed naar je belangrijkste organen gepompt. Daardoor zullen vooral je handen en voeten kouder worden. Bovendien zijn bij stress je spieren gespannen, waardoor minder warmte geproduceerd wordt.

Als je moe bent, heb je het sneller koud

Wie vermoeid is heeft het vaak koud. Dat zit zo: als je slecht of te ­weinig slaapt, hebben de ­hersenen moeite de temperatuur te ­regelen. Ook is je stofwisseling ­lager als je niet uitgerust bent. Daardoor kan het ­lichaam niet goed op temperatuur komen. Veel mensen vallen op latere leeftijd minder ­makkelijk in slaap, worden vaker ­wakker of slapen minder diep. Ook ziekten, medicijnen, over­gewicht en een tekort aan lichaams­beweging kunnen vermoeidheid in de kaart spelen.

Ziekte van Raynaud

Heb je zelfs hartje zomer last van koude vingers? Dit kan het syndroom van Raynaud zijn. Hierbij heeft je lichaam moeite om de bloedsomloop tot in de kleinere ­vaten op gang te houden. Tenen, vingers, puntje van je neus en oren zijn koud, zelfs als het ­buiten warm is. Vermoed je dat je hier last van hebt, ga dan naar de huisarts. Het kan het symptoom zijn van een ­onderliggend probleem. Zo komt deze ziekte vaker voor bij mensen die lijden aan hart- en vaatziekten of aan een vorm van reuma.

Misschien is het medisch

Als je het áltijd koud hebt, kan dat ook door een medische aandoening ­komen. Denk aan schildklier­problemen, bloedarmoede, aderverkalking of een ijzertekort. Ook medicatie kan invloed hebben op je warmteregulatie. Zo kunnen hart- en bloeddrukmedicijnen als bijwerking een verminderde spier­activiteit hebben, waardoor je het kouder hebt. Andere medicijnen maken het juist lastiger om warmte af te voeren. Heb je het vaak heel warm of heel koud, maak dan een afspraak bij de huisarts en bespreek de klachten.

Een andere versie van dit artikel verscheen eerder in Plus Magazine juli/augustus 2024. Abonnee worden van het blad? Dat doe je in een handomdraai.