Wat mag u van uw huisarts verwachten?

Zelf een vraag stellen?
Dit artikel is tot stand gekomen met medewerking van Jettie Bont, huisarts te Hilversum en algemeen bestuurslid van de Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV). Wilt u haar een vraag stellen over wat wel en niet kan bij de huisarts? Tot 15 november kunt u haar mailen. Klik hier om een mail te versturen.

1. Mag ik zelf bepalen welke huisarts ik kies?
Patiënten hebben de vrijheid om zelf een huisarts te kiezen. Er zit echter één maar aan: huisartsen hebben onderling afgesproken dat ze hun patiënten in geval van nood binnen vijftien minuten moeten kunnen bereiken. Kiest u een huisarts ver bij u vandaan, dan kan hij niet aan die afspraak voldoen. Vandaar dat Nederland is opgedeeld in verschillende werkgebieden. Woont u binnen het werkgebied van de arts van uw voorkeur, dan kunt u daar (mits er plaats is in de praktijk) terecht. Woont u daarbuiten, dan zal hij u waarschijnlijk doorverwijzen naar een arts dichter in de buurt.

2. Als ik ontevreden ben over mijn huisarts, kan ik dan zonder problemen van huisarts wisselen?
Ja, zolang u een arts bij u in de buurt kiest (zie het antwoord op vraag 1). Het kan echter zijn dat de praktijk van uw voorkeur vol zit en een patiëntenstop heeft ingevoerd. In dat geval moet u op zoek naar een andere praktijk.
Werken er meerdere artsen in een praktijk en hebt u voorkeur voor een van hen (bijvoorbeeld een arts van hetzelfde geslacht), spreek dat dan vooral uit. Als het mogelijk is, zal men altijd proberen aan uw voorkeur te voldoen. [PAGEBREAK]3. Een paar jaar geleden had iedereen het over het dreigende huisartsentekort. Is dat doemscenario waarheid geworden?
Gelukkig niet. Landelijk gezien zijn er op dit moment voldoende huisartsen. Wel zijn sommige regio’s beter voorzien dan andere, maar nergens is het aantal zo laag dat mensen geen huisarts in de buurt kunnen vinden. Ook voor de toekomst verwacht de overheid geen structureel tekort. De komende jaren gaan weliswaar veel huisartsen met pensioen, maar er worden voldoende nieuwe artsen opgeleid om dat gat te vullen.

4. Mag ik bij een praktijk met meerdere huisartsen verwachten dat ik altijd door dezelfde arts te woord word gestaan?
In een praktijk met meerdere huisartsen wordt u in principe bij een van hen ingeschreven. Dat is prettig voor u als patiënt, maar óók voor uw huisarts. Het is immers belangrijk dat hij een vertrouwensrelatie met u kan opbouwen en uw medische geschiedenis goed leert kennen. In principe zal de assistent altijd proberen een afspraak bij uw eigen arts te regelen. Lang niet alle huisartsen werken echter fulltime. Op dagen dat uw eigen arts niet aanwezig is of bij grote drukte in de praktijk, kan dat betekenen dat u bij een andere arts terechtkomt.

5. Mijn huisarts gaat met pensioen. Hoe vind ik een andere?
Als een huisarts met pensioen gaat, wordt zijn praktijk in de meeste gevallen overgenomen door een opvolger. Wordt de praktijk opgeheven, dan zal uw oude huisarts u adviseren over waar u in het vervolg terechtkunt.

[PAGEBREAK]6. Sinds kort werkt er een huisarts-in-opleiding in de praktijk. Ik vind het geen prettig idee om door zo’n onervaren arts geholpen te worden. Mag ik om een ander vragen?
Een arts-in-opleiding is een volledig bevoegde arts, die bezig is met zijn specialisatie tot huisarts. Hij wordt in zijn werk in de praktijk begeleid door een (van de) huisarts(en), die dagelijks alle dossiers met hem doorspreekt. Er is dus geen reden te veronderstellen dat de kwaliteit van zorg die een arts in opleiding biedt, minder is. Voelt u zich daar desondanks onprettig bij, laat dat dan weten aan de assistent met wie u de afspraak maakt. U bent niet verplicht een consult met een arts-in-opleiding te accepteren.

7. In mijn huisartsenpraktijk werken een assistent en een praktijkondersteuner. Wat is het verschil tussen de twee?
Alle huisartsenpraktijken hebben een assistent, maar niet alle praktijken hebben een ondersteuner. Een assistent handelt alle telefonische zaken af. Daarnaast voert hij meestal een aantal medische taken uit, zoals het beantwoorden van ‘zorgvragen’ (bijvoorbeeld over alledaagse medische problemen als verkoudheden of splinters in handen), het meten van de bloeddruk, het verwijderen van hechtingen, het maken van uitstrijkjes of het testen van urine of bloed. Een praktijkondersteuner is speciaal opgeleid om een zelfstandig spreekuur in de praktijk te kunnen voeren. Hij begeleidt veelal patiënten met een chronische aandoening (zoals suikerziekte, hart- en vaatziektes en COPD), die regelmatig hun gezondheid moeten laten controleren. Zowel de assistent als de ondersteuner werkt onder eindverantwoordelijkheid van de huisarts.

[PAGEBREAK]8. Ik heb een chronische ziekte. Hoe vind ik een huisarts die ervaring heeft met de begeleiding daarvan?
Van veelvoorkomende chronische ziektes, zoals suikerziekte, hart- en vaatziektes en COPD, weten huisartsen meer dan genoeg om u goed te kunnen begeleiden. Lijdt u aan een meer zeldzame chronische ziekte, dan zal uw huisarts zich in de verschillende aspecten daarvan verdiepen. Kortom: een chronische ziekte hoeft geen reden te zijn om van huisarts te wisselen. Wilt u toch graag een huisarts met gespecialiseerde kennis, informeer dan bij uw specialist of patiëntenvereniging.

9. Mijn huisarts heeft plotseling het inloopspreekuur afgeschaft. Nu ben ik gedwongen om een afspraak te maken. Waarom is dat?
Iedere huisarts bepaalt zelf of hij wel of niet een inloopspreekuur organiseert. Dat hangt onder andere af van het aantal mensen dat er gebruik van maakt. Verder heeft een arts tijdens een druk inloopspreekuur vaak minder tijd voor een patiënt dan tijdens een afspraak. Om de frustratie die dat kan opleveren te voorkomen, kiezen sommige artsen ervoor liever geen inloopspreekuur te houden.

10. Mijn huisarts is telefonisch alleen bereikbaar tussen acht en tien uur ’s ochtends. Maar als ik dan bel, krijg ik continu een gesprektoon. Wat nu?
Huisartsen erkennen dat de telefonische bereikbaarheid een groot probleem is. Van de Inspectie voor de Gezondheidszorg hebben zij een jaar de tijd gekregen – tot september 2009 – om de bereikbaarheid te verbeteren (zie het kader rechts: Best tevreden, maar het kan beter). Hebt u problemen met de bereikbaarheid van uw huisarts, kaart dat dan eens aan bij de assistent, zodat bekeken kan worden op welke momenten het wat rustiger is en u wel contact krijgt.

[PAGEBREAK]11. Als ik voor een afspraak bel, kan ik vaak pas de volgende dag terecht. Mag ik dezelfde dag nog een afspraak eisen?
Nee, tenzij het om een acuut probleem gaat. Bij een niet-acute klacht geldt dat u binnen twee werkdagen voor een afspraak bij uw huisarts moet terechtkunnen. Overigens is het vaak wel mogelijk dezelfde dag telefonisch een arts uit de praktijk te spreken.

12. Kan ik ’s avonds of in het weekend direct naar de eerste hulp met mijn klachten?
Zowel de eerste hulp als de huisartsenpost biedt acute zorg aan patiënten. Het is daarom verstandig eerst de huisartsenpost te bellen. Die is vaak dichterbij en de wachttijd is er over het algemeen een stuk korter. Bovendien kost een bezoek aan de huisartsenpost u niets. Gaat u naar de eerste hulp, dan tellen de kosten daarvan mee voor uw eigen risico van €150. Als het nodig is, zal de arts van de huisartsenpost u alsnog naar het ziekenhuis doorverwijzen. Is er sprake van een levensbedreigende situatie, dan kunt het beste direct 112 bellen.

13. Toen ik laatst met een ingewikkelde klacht naar mijn huisarts ging, had hij maar tien minuten voor me. Hoe regel ik meer tijd?
Een standaard consult bij de huisarts duurt tien minuten. Dat blijkt meestal voldoende om het probleem te bespreken. Is dat niet het geval, dan kan een vervolgafspraak worden gemaakt. Hebt u meerdere klachten of wilt u veel met uw huisarts bespreken, geef dan bij de assistent aan dat u graag een dubbele afspraak wilt.

14. Ik ben slecht ter been en woon alleen. Mag ik verwachten dat mijn huisarts op huisbezoek komt?
Ja, indien u niet in staat bent zelf naar de praktijk te komen, mag u verwachten dat uw huisarts naar u toekomt.

[PAGEBREAK]15. Nadat ik uit het ziekenhuis was ontslagen, heb ik niets meer van mijn huisarts gehoord. Is dat normaal?
Uw huisarts zal na een ziekenhuisopname over het algemeen alleen contact opnemen als hij verwacht dat u nog medische begeleiding nodig hebt. Overigens kan het soms lang duren voor het ziekenhuis uw huisarts van de opname op de hoogte stelt. Daarom is het verstandig na een ziekenhuisopname altijd zelf uw huisarts te informeren over wat er is gebeurd.

16. Mijn partner is ernstig ziek. Kan ik bij mijn huisarts terecht met vragen over hoe ik daar het beste mee kan omgaan?
Absoluut. Ook als u zelf niet ziek bent, is uw huisarts er voor u om uw vragen en zorgen met u te bespreken. Hebt u het gevoel dat u – praktisch of geestelijk – hulp nodig hebt, dan kunt u daar te allen tijde om vragen.

17. Wat is een e-consult?
Standaard is het zeker nog niet, maar er zijn steeds meer artsen die e-mail gebruiken om met hun patiënten te communiceren. Bijvoorbeeld voor administratieve handelingen zoals het maken van afspraken of het versturen van uitslagen, maar ook voor een consult. Dat laatste wordt een e-consult genoemd. Omdat de meeste artsen het belangrijk vinden hun patiënten persoonlijk te zien, komen e-consulten (nog) niet veel voor.

18. Ik wil graag worden doorverwezen naar een specialist, maar mijn huisarts vindt dat niet nodig. Wat kan ik doen?
Leg goed aan uw huisarts uit waarom u het – ondanks dat hij het afraadt – toch belangrijk vindt om te worden doorverwezen. Maakt u zich zorgen naar aanleiding van verhalen uit uw omgeving? Hebt u het gevoel dat hij u niet serieus neemt? Als u duidelijk maakt wat u dwarszit, kan uw huisarts uw zorgen wegnemen of u alsnog doorsturen naar een specialist. Komt u er samen echt niet uit, dan kunt u een second opinion aan een andere huisarts (binnen of buiten de praktijk) vragen.

[PAGEBREAK]19. Ik wil graag worden doorverwezen naar een alternatieve behandelaar, maar mijn huisarts gelooft daar niet in. Wat kan ik doen?
Voor een bezoek aan een alternatieve behandelaar hebt u geen verwijzing nodig van uw huisarts, ook niet als de behandeling door de zorgverzekeraar wordt vergoed. Het is wel belangrijk aan uw huisarts te melden welke aanvullende therapie u volgt, zodat hij daar rekening mee kan houden.

20. Mijn apotheek geeft me een ander merk medicijnen dan mijn huisarts heeft voorgeschreven. Moet ik mijn huisarts daarover inlichten?
Nee, dat is niet nodig. Het merk zegt niets over de inhoud. Het medicijn dat de apotheek u meegeeft, zal dezelfde werkzame stoffen bevatten als het merk dat uw huisarts heeft voorgeschreven. Hebt u het idee dat het effect anders is of dat u andere bijwerkingen ervaart, meldt dat dan aan zowel uw huisarts als uw apotheek.

21. Wat is het verschil tussen een huisartsenpraktijk, een huisartsenpost en een gezondheidscentrum?
Een huisartsenpraktijk is een praktijk van een of meer huisartsen. Een gezondheidscentrum is een praktijk waarin behalve meerdere huisartsen ook andere zorgverleners zijn gevestigd, zoals psychologen, fysiotherapeuten en maatschappelijk werkers. Binnen werkuren gaat u voor zorg naar uw huisartsenpraktijk of gezondheidscentrum.’s Avonds, ’s nachts en in het weekend kunt u met acute problemen terecht bij een huisartsenpost, waarin verschillende huisartsen samenwerken.

22. Moet ik een eigen bijdrage betalen voor mijn bezoek aan de huisarts?
Nee, dat hoeft niet. Het verplichte eigen risico in de zorgverzekering geldt niet voor huisartsenzorg.

[PAGEBREAK]23. Mag mijn huisarts informatie over mijn medisch dossier aan mijn partner geven?
Nee. Uit privacyoverwegingen mag een huisarts medische informatie alleen met de patiënt bespreken. Vandaar dat u bijvoorbeeld altijd zelf naar de praktijk moet bellen over onderzoeksuitslagen.

Best tevreden, maar het kan beter
Wie de verhalen op verjaardagsfeestjes over de huisarts hoort, zou het niet zeggen, maar Nederlanders zijn best tevreden over hun huisarts. Gemiddeld geven we ongeveer een 8, zo blijkt uit verschillende onderzoeken. Hoe vaker mensen hun huisarts zien, hoe meer ze hem waarderen. Of de huisarts in de stad of op het platteland woont, maakt niks uit.

Valt er dan niks te klagen? “Zeker wel”, zegt Frederik Vogelzang van de Nederlandse Patiënten Consumenten Federatie (NPCF). “We krijgen jaarlijks 250 klachten binnen over de huisarts.” Met stip op 1: de ‘vrije artsenkeuze’. “Het valt niet altijd mee om een andere huisarts te vinden, zelfs niet binnen het eigen postcodegebied”, zegt Vogelzang. “En ook al zijn Nederlanders gemiddeld tevreden over de communicatie en bejegening, het gaat nog weleens mis. Op de tweede plaats staan klachten die hiermee te maken hebben, bijvoorbeeld een onduidelijke diagnose. Verder zijn patiënten soms ontevreden als ze van hun huisarts geen verwijsbrief of medische verklaring krijgen, en ook krijgen we meldingen binnen over de slechte telefonische bereikbaarheid van de huisartspraktijk.”

De Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) noemt in een recent verschenen rapport de bereikbaarheid van huisartsen zelfs “onacceptabel slecht”. Meer dan een kwart van de mensen die het speciale spoednummer van de praktijk bellen, krijgt niemand te pakken. En 40 procent van de mensen die het reguliere nummer bellen, wacht langer dan tien minuten.
[PAGEBREAK]De IGZ vindt dat huisartspraktijken tijdens kantooruren voor spoed binnen dertig seconden bereikbaar moeten zijn. Voor gewone oproepen moeten praktijken binnen twee minuten bereikbaar zijn. Verder moeten spoednummers geen antwoordapparaat hebben, maar direct beantwoord worden of worden doorgeschakeld naar een vervanger. Daarnaast dienen antwoordapparaten zo min mogelijk voor de gewone bereikbaarheid te worden ingezet. De inspectie geeft huisartsen tot september 2009 de tijd om deze normen over te nemen. Gebeurt dat niet, dan volgen er strenge maatregelen van de overheid.

Nog een pijnpunt: de privacy van patiënten in huisartsenpraktijken. Daaraan valt nog veel te verbeteren, concludeert de Consumentenbond op basis van een enquête onder ruim vierhonderd huisartsbezoekers. Ruim twee derde van de deelnemers gaf aan dat ze de gesprekken aan de balie vanuit de wachtruimte konden zien; een kwart kon ze ook verstaan. Eén op de drie mensen kon bovendien vanuit de wachtkamer de telefoongesprekken van de assistent volgen.

Tip: De NPCF heeft een Meldpunt Consument en de Zorg, waar u met uw klachten over de (huisartsen)-zorg terechtkunt: 030-291 67 77 of www.consumentendezorg.nl. De verzamelde klachten worden gebruikt om problemen aan de kaak te stellen bij de politiek en artsenorganisaties.
De Inspectie voor de Gezondheidszorg heeft huisartsen gesommeerd de bereikbaarheid te verbeteren.
Voor een bezoek aan een alternatieve behandelaar hebt u geen verwijzing nodig van uw huisarts.
Bij een niet-acute klacht moet u binnen twee werkdagen voor een afspraak bij uw huisarts terechtkunnen.