Wegwijzer voor het zorgdoolhof

Het begint vaak na een ziekenhuisopname of bij een langdurige ziekte thuis. Je hebt bijvoorbeeld een rolstoel nodig of een huishoudelijke hulp. Soms is die behoefte tijdelijk, soms blijvend. Waar kun je terecht?

HulpmiddelenEen looprek, een gehoorapparaat en een aangepast bed zijn hulpmiddelen waarvoor je een vergoeding kunt aanvragen. Veel hulpmiddelen zijn voor kortdurend gebruik bij de thuiszorginstelling te leen. Voor langdurig gebruik is de zorgverzekeraar de aangewezen instantie. Maar voor een rolstoel of aanpassingen thuis moet u weer bij de gemeente zijn.

Kortdurend gebruik: AWBZWie maximaal een half jaar een bepaald hulpmiddel nodig heeft, kan dit vaak lenen bij de regionale thuiszorgorganisatie. De Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ) vergoedt de kosten. Een eigen bijdrage is niet nodig. Hulpmiddelen die worden uitgeleend zijn: matrassen en andere voorzieningen tegen doorliggen; bad-, douche- en toiletstoelen, verhoogde toiletzittingen, ondersteken en badplanken; loophulpmiddelen zoals looprekken, rollators, rolstoelen, trippelstoelen en rolstoelaccessoires (denk aan een gipssteun bij een beenbreuk); bedden en bedtafels; tilliften en andere hulpmiddelen voor de verzorger.

Langdurig gebruik: via de zorgverzekeringAls een hulpmiddel na een half jaar nog steeds nodig is, is een nieuwe aanvraag nodig, maar dan bij de zorgverzekeraar of de gemeente. Hulpmiddelen die de zorgverzekeraar in 2012 vergoedt zijn onder andere:
 

• Gehoorapparaten. De maximale vergoeding ligt in 2012 tussen de 500 en 700 euro, afhankelijk van de gebruiksduur. Batterijen, accu’s en onderhoudsbeurten komen altijd voor eigen rekening. Vanaf 2013 komt er een eigen bijdrage van 25 procent van de aanschafwaarde.
• Hulpmiddelen voor het bewegingssysteem. Rollators verdwijnen in 2013 uit het pakket.
• Verzorgings- en verbandmiddelen.
• Visuele hulpmiddelen, behalve gewone brillen en contactlenzen.
• Woninginrichting, zoals een aangepaste tafel, bed of stoel of matrassen die doorliggen voorkomen.

Verder zijn voor mensen met een chronische ziekte of beperking allerlei specifieke hulpmiddelen mogelijk, zoals een geleidehond, pruiken en communicatiehulpmiddelen, zoals een speciale computer of persoonlijke alarmering. Vaak is een voorschrift of toelichting van de arts nodig, want de verzekeraar vergoedt een hulpmiddel alleen wanneer het medisch noodzakelijk is. Afhankelijk van de soort polis wijst de verzekeraar de leveranciers aan waar het hulpmiddel gekocht mag worden óf is er vrijheid van keuze voor een leverancier.

GemeenteVoor langdurig gebruik van een rolstoel moet u bij de gemeente zijn, net als voor een scootmobiel en voor grote en kleine woningaanpassingen. De Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) verplicht gemeenten om inwoners met een beperking te helpen, zodat zij vanuit de eigen woning maatschappelijk kunnen blijven functioneren. Daarbij gaat het minder om medische voorzieningen, maar eerder om mobiel en zelfredzaam blijven.

Gemeenten hebben veel vrijheid bij de invulling daarvan. Ze mogen bijvoorbeeld een inkomensafhankelijke eigen bijdrage in rekening brengen (maar niet voor rolstoelen). Inwoners moeten een voorziening altijd vooraf aanvragen om voor vergoeding in aanmerking te komen. Alvast een douchestoel aanschaffen en later declareren is zinloos.

Veranderingen in 2013Er zijn drie loketten om hulpmiddelen aan te vragen: dat van de thuiszorginstelling, de zorgverzekeraar en de gemeente. Volgens de plannen van het vorige kabinet verdwijnt in 2013 het loket van de thuiszorg. De zorgverzekeraar blijft de aanschaf van langdurig noodzakelijke hulpmiddelen vergoeden, de gemeente de kortdurende uitleen en de aanschaf van rolstoelen en de woningaanpassingen. De nieuwe regering moet deze verandering nog in de wet- en regelgeving verankeren.

Hulp en begeleiding: AWBZWie ondersteuning nodig heeft bij het douchen, aankleden of naar het toilet gaan, kan hiervoor hulp krijgen. Ook voor verpleegkundige handelingen, zoals wondverzorging of injecties, is hulp aan huis mogelijk. De AWBZ betaalt dit. Dagbesteding, bijvoorbeeld voor mensen met dementie, komt eveneens uit de AWBZ-pot, net als het vervoer hiernaartoe. Verder is er ondersteuning voor de mantelzorger mogelijk en zo nodig komt er iemand thuis om te helpen met geldbeheer en andere praktische zaken. Al deze vormen van zorg heten extramurale begeleiding: de zorgvrager hoeft met deze begeleiding niet naar een verzorgingshuis en kan gewoon thuis blijven wonen.

In 2012 verloopt de aanvraagt voor extramurale zorg via het Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ). Het CIZ bekijkt wat de aanvrager zelf kan, waarbij mantelzorgers kunnen helpen en waarvoor professionele hulp onmisbaar is. Tachtigplussers mogen het CIZ-loket overslaan en rechtstreeks hulp aanvragen bij een AWBZ-instelling naar keuze. Als die instelling vindt dat de aanvrager in aanmerking komt voor AWBZ-zorg, geeft het CIZ zonder eigen onderzoek een indicatie af.

Veranderingen extramurale begeleiding in 2013Wie in 2013 voor het eerst extramurale begeleiding nodig heeft, moet hiervoor misschien naar de gemeente. Want er zijn vergevorderde plannen om deze zorg onder de WMO te laten vallen. De nieuwe regering moet gaan uitmaken of en wanneer dat gaat gebeuren.

Huishoudelijke hulp: WMOVoor de noodzakelijke huishoudelijke hulp kun je aankloppen bij het gemeentelijke WMO-loket. Houd rekening met een eigen bijdrage.

VervoerNoodzakelijk taxivervoer kan onder de zorgverzekering, de AWBZ, maar ook onder de WMO vallen.

Vervoer naar het ziekenhuis: zorgverzekeringPatiënten die nierdialyse, radio- of chemotherapie moeten ondergaan, krijgen hun taxirit vergoed uit de basisverzekering, net als blinden en slechtzienden die niet met het openbaar vervoer kunnen reizen. Ook mensen die rolstoelafhankelijk zijn, kunnen een taxivergoeding van de zorgverzekeraar krijgen. En er is een verzekerde vergoeding voor mensen die langer dan vijf maanden achter elkaar minimaal twee keer per week vervoer nodig hebben naar het ziekenhuis voor een behandeling en die hiervoor minimaal 25 kilometer of een uur moeten autorijden.
Vervoer naar een instelling: AWBZ Vervoer naar een instelling voor dagverzorging valt onder de AWBZ (zie: 'Verzorging en begeleiding').

Andersoortig vervoer: WMOVervoer om andere redenen is aan te vragen bij de WMO. Net als voor andere WMO-voorzieningen kan de gemeente voor taxivervoer een (inkomensafhankelijke) eigen bijdrage vragen.

Persoonsgebonden budget (Pgb)Wie een voorziening aanvraagt uit de WMO of de AWBZ kan ervoor kiezen deze voorziening in natura te ontvangen; dan regelt en betaalt de gemeente of thuiszorginstelling de rolstoel of persoonlijke begeleiding. Maar vaak is ook een persoonsgebonden budget mogelijk; dan krijg je een bedrag, dat je zelf kunt besteden aan hetzelfde doel. Het voordeel is de keuzevrijheid: je kunt zelf het type rolstoel kiezen, of een vertrouwde begeleider inhuren. Nadeel is dat je die zelf moet betalen en hiervan een administratie moet bijhouden.

Pgb uit de WMOGemeenten bepalen zelf de regels voor een Pgb voor WMO-voorzieningen. Deze verschillen dus per gemeente.

Pgb uit de AWBZVoor een Pgb voor een AWBZ-voorziening gelden landelijke regels. Die bepalen dat een aanvrager meer dan 10 uur per week zorg nodig moet hebben. Verder moeten aanvragers een onderbouwd budgetplan indienen én aantonen dat de zorg die zij nodig hebben in natura niet voorhanden is.

Veranderingen in 2013Mogelijk krijgen budgethouders in 2013 het geld niet meer zelf in handen, maar moeten ze dit laten beheren door een instantie. Misschien maakt een nieuwe regering de regels straks ook weer strenger of soepeler.

De zorgcoach wijst u de wegDuizelt het u van de afkortingen en regelingen? Dan is het fijn als hulp nabij is, bijvoorbeeld bij de eigen zorgverzekeraar. Die heeft zorgcoaches, die alle vragen kunnen beantwoorden. Ze weten de weg in dat enorme woud van regels en vergoedingen.