Wat kun je doen aan migraine?

Wat is migraine?

"Volgens de officiële richtlijnen heeft iemand migraine als hij of zij tenminste 5 keer een heftige hoofdpijnaanval heeft gehad met misselijkheid en/of overlast van licht of geluid. Veel mensen moeten bij zo’n aanval in een stille, donkere kamer liggen. Men spreekt ook van migraine als iemand tenminste twee keer een aanval heeft gehad met aura. Bij een aura zijn er voorafgaand aan de hoofdpijn klachten met het zien, met het voelen of met spraak."

Hoe ontstaan die aura-klachten?

"Bij een aura is als een soort elektrische impuls die vanaf de hersenstam door de hersenen trekt. Dat begint bij het achterhoofd, waar ook het centrum voor het zicht zich bevindt. Daardoor gaan mensen lichtflitsen zien, of vlekken, of er raakt een deel van het gezichtsveld uitgeschakeld. De elektrische prikkels kunnen zich vervolgens over de hele hersenen uitbreiden en daardoor andere klachten geven, zoals tintelingen in de armen, aantasting van het geheugen of spraak. In heel ernstige gevallen kan er zelfs tijdelijke verlamming optreden. Na de migraine-aura is er vaak hoofdpijn, maar dat hoeft niet."

Is migraine iets anders dan hoofdpijn?

"Ja, migraine is geen hoofdpijn, dat je met een paracetamol kunt verhelpen. Migraine is een hersenaandoening. Bij een aanval kun je niet gewoon functioneren. De meeste mensen liggen uren tot dagen in bed bij een aanval."

Bij wie komt migraine voor?

"Er is een erfelijke factor. Zowel mannen als vrouwen met migraine hebben een grotere kans op een kind met migraine. Het vervelende is dat die kinderen vaak meer last hebben van migraine dan de ouders, en dat ze vaker last hebben van migraine-aura. Migraine komt verder vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. Waarom dat zo is, weten we niet precies, maar men verwacht dat het aan de vrouwelijke cyclus ligt. Een aanval ontstaat bijvoorbeeld als het hormoon oestrogeen sterk daalt vlak voor de menstruatie. Ook krijgen vrouwen vaker last rondom de overgang, als de hormoonspiegel ook schommelingen vertoont. Meer dan 10 procent van de Nederlandse bevolking heeft jaarlijks migraine-aanvallen. De gemiddelde frequentie is twee aanvallen per maand. Iedereen zal ooit in zijn leven wel een één of twee aanvallen krijgen."

Gek eigenlijk, dat men dit principe bij vrouwen nog niet goed snapt?

"Het is nooit goed onderzocht, en dat is inderdaad heel raar. Ik werk mee aan de WHAT-study. WHAT staat voor 'Women, Hormones, Attacks and Treatment' (Vrouwen, Hormonen, Aanvallen en Behandeling, red.). Ik werk samen met gynaecologen en we willen achterhalen hoe hormoonschommelingen een migraineaanval kunnen uitlokken. In de eerste fase van de studie hebben we door middel van dagboekjes gekeken welke factoren een aanval kunnen triggeren, en of er een verband is met de cyclus. Het is opvallend: sommige vrouwen zeggen dat er geen enkel verband is tussen de cyclus en migraine, maar komen er dan door het bijhouden van een dagboek achter dat dit wél zo is. Andere vrouwen denken dat er een verband is, maar ontdekken dan dat dat niet zo is. In een tweede onderdeel van de studie willen we kijken of het doorslikken van de anticonceptiepil de aanvallen kan verminderen. En in het derde onderdeel meten we hormoonspiegels bij vrouwen, zowel in de vruchtbare leeftijd als rondom de overgang. Overigens kunnen zich nog steeds deelnemers aanmelden voor deze studie."

Hier vind je meer informatie over de WHAT-study en kun je je aanmelden als deelnemer.

Hoe kan migraine worden behandeld?

"Er zijn steeds betere medicijnen. Je hebt medicatie die een aanval helpt voorkomen, en medicijnen die je kunt innemen als je al hoofdpijn hebt. Maar we kunnen nog niet iedereen helpen. Mijn eigen dochter heeft bijvoorbeeld migraine, en bij haar hebben de medicijnen geen effect."

Sommige mensen voelen een aanval aankomen…

"Ja, dat klopt. Ze krijgen het bijvoorbeeld koud, of raken geïrriteerd, of hebben ineens ongelooflijke zin in chocolade. Die verschijnselen lijken erg op die van het premenstrueel syndroom. Maar er is wel een verschil: als iemand een reep chocolade eet en de dag erna ongesteld wordt, zal diegene niet denken: "Zie je wel, dat komt door de chocolade!" Maar dat gebeurt bij migraine wel. Men heeft zin in chocolade, eet chocolade, krijgt een migraine-aanval en denkt dan dat die door de chocolade komt. Maar dat is dus niet zo. Je moet sowieso oppassen met jezelf te veel beperken. Als je van allerlei dingen denkt dat ze een aanval kunnen uitlokken, dan ben je te veel bezig met leven volgens je aandoening. Het is wél goed om je triggers goed in kaart te brengen, bijvoorbeeld door middel van een dagboek. Dan kun je patronen herkennen of tijdig herkennen wanneer er een aanval aankomt. Maar dan nog: mijn dochter is student, en die wil ook gewoon op kamers en naar feestjes. Moet ze dat laten omdat ze dan migraine kan krijgen? Dat denk ik niet."

Kan migraine dan geen blijvende schade opleveren?

"Nee, een aanval levert geen blijvende schade op aan de hersenen. Het is wel zo dat mensen met aura-migraine een iets verhoogd risico hebben op een hersenbloeding. Migraine is namelijk ook een ziekte van de bloedvaten in de hersenen. Dat is iets om rekening mee te houden. Met name roken is een slecht idee, of de combinatie van roken en de anticonceptiepil bij jonge vrouwen met aura-migraine."

Helpen supplementen of een bepaald dieet?

"Ik kreeg laatst bezoek van twee patiënten, een met epilepsie en een met migraine. Ze hadden allebei gunstige ervaringen met het ketogeen dieet en wilden dit bespreken. Ik heb toen contact gezocht met een diëtist die gespecialiseerd is in dit dieet, en heb een onderzoeksubsidie aangevraagd. Ik vind het altijd fijn om vragen en suggesties van patiënten te krijgen en ik sta open voor nieuwe ideeën. Maar ik vind wel dat het goed onderzocht moet worden en vooral dat je ook zelf goed het effect moet bijhouden in een dagboek. Voordat je jezelf langdurig een streng dieet oplegt, moet je zeker weten dat het werkt. As het gaat om supplementen, dan is er weinig wetenschappelijk bewezen. Vitamine B12, B2, D en E: er is nog te weinig bewijs."

Is er een stigma op migraine?

"Ja, dat is zeker zo. Je ziet het bijvoorbeeld in films of televisieseries, dat in het script migraine wordt gebruikt als 'smoes' om ergens onderuit te komen. De patiëntenvereniging is bijvoorbeeld ook al tijden op zoek naar een BN-er met migraine, om migraine meer bespreekbaar te maken als rolmodel. Niet te vinden! Terwijl ik uit de praktijk weet dat die mensen er wel zijn. Er rust toch een soort taboe op, migraine lijkt een teken van zwakte. Buiten de aanvallen merk je ook niets aan mensen met migraine, en tijdens de aanvallen ligt men in bed. De buitenwereld heeft er dus nauwelijks weet van. Maar werknemers of studiebegeleiders zouden migraine serieus moeten nemen. Dat stigma moet echt verdwijnen."

De podcast met Gisela Terwindt is hieronder te beluisteren.