Wim Spijkers is journalist en woont in Amsterdam. Hij kreeg de opdracht een week lang niets in een plastic verpakking aan te schaffen. Ging hem dat lukken?
Om de supermarkt te bereiken heb ik 151 stappen nodig. Van deur tot deur kost het loopje me hooguit een minuut. Mijn vrouw noemt die supermarkt ook wel liefkozend ‘onze megakoelkast’. Zeven dagen per week, van ’s morgens acht tot ’s avonds tien uur, kunnen we er terecht. Probeer zoveel luxe en gemak maar eens te weerstaan. Maar nu moet het toch echt gebeuren.
In opdracht van Plus Magazine mag ik – als thuis kantoorhoudende pakezel annex keukenprins van het gezin – een week lang alleen maar plasticvrije boodschappen doen. Om te laten zien dat het anders kan. En anders moet: de aardkloot leefbaar houden voor onze kinderen en hún kinderen. Want een steeds omvangrijker wordende soep van plastic afval vervuilt de oceanen.
En wat niet via rioolbuizen of rivieren daarin terechtkomt, zwerft nog een eeuwigheid rond in de natuur. De noodzaak van een landelijk verbod op eenmalig gebruik van plastic in de vorm van tasjes, zakjes, flesjes, bekertjes, rietjes, wattenstaafjes en wat dies meer zij, begint langzaam tot ons door te dringen. Veel te langzaam, als je het mij vraagt.
Dag 1: Gelukkig nog geen boodschappen
In de badkamer merk ik dat de douchegel vrijwel op is, dus dat wordt zuinig aan doen met inzepen. Uit voorzorg google ik aan de ontbijttafel alvast naar alternatieven. Mijn vrouw souffleert dat ik maar eens bij Lush moet kijken. De website belooft ‘fresh handmade cosmetics’ die zonder verpakking worden verkocht. In hun filiaal aan de Kalverstraat kan ik ’s middags kiezen uit talloze kant-en-klare ‘bath bombs’, ‘bubble bars’ en andere zeepjes. Ik kies voor een stuk blauwe Outback Mate dat naar eucalyptus geurt en per ons wordt afgesneden alsof je bij de kaasboer bent.
Gelukkig zijn er in het weekend aardig wat etenswaren ingeslagen en is de koelkast redelijk gevuld. Behalve zeven blikjes bier en een pak ice-tea zie ik plastic kuipjes met boter, hummus, slagroom en kir. Het gebraden gehakt en de beenham voor op de boterham liggen op een hard kunststofbakje en zijn bovendien ruimschoots voorzien van flinterdunne velletjes gemaksfolie. Wat een verspilling voor twee ons beleg.
De maiskipfilets, die vanavond de pan in gaan, zouden volgens mijn nieuwe verpakkingsmoraal evenmin door de inkoopbeugel kunnen: ze zitten in een plastic zakje dat weer in een plastic zakje zit. In de groentelade liggen nog een pond sperziebonen (in papier), twee naakte paprika’s, een dito winterpeen en een in nauwsluitend plastic gehulde komkommer.
Kortom: vandaag ontspring ik de dans. Morgen zullen er echt boodschappen gedaan moeten worden. En wanneer even later blijkt dat de laatste rol toiletpapier wordt aangebroken, zinkt me de moed alsnog in de schoenen.
Dag 2: Operatie Closetrol
In het kader van ‘alle kleine beetjes helpen’ ga ik tegenwoordig nog maar zelden zonder eigen tas de deur uit om inkopen te doen. Dat is op zich al een hele verbetering voor iemand die jarenlang gewend was achteloos overal een tasje te vragen. En omdat ik toch in de buurt van de Albert Cuypmarkt ben, is de keuze gauw gemaakt: vanavond eten we vis. Deze wordt door de Volendammer achter zijn kraam razendsnel in papier gewikkeld en daarna – voordat ik me kan roeren – met een plastic tasje eromheen aangereikt. Hij schudt meewarig het hoofd als ik hem vraag dat laatste omhulsel weer terug te nemen.
Bij mijn vaste groentekraam laat ik twee kilo krieltjes, vier grote uien, een bosje wortelen en een venkelknol in mijn tas kieperen. Vervolgens is het alle hens aan dek voor de Operatie Closetrol, die bij voorbaat kansloos lijkt. Op internet ben ik gestuit op ongebleekt eco-papier dat in kartonnen dozen van 18 rollen kan worden geleverd. Nog even afgezien van de recensies die reppen over schrale billen, koop ik daar op dit moment natuurlijk niets voor. De nood is aan de man. Er zit uiteindelijk niets anders op dan de joker in te zetten (een keer zondigen moet mogen) en bij de supermarkt een pak fluweelzachte rollen aan te schaffen. Het zitvlak wil tenslotte ook wat.
Dag 3: Prei en aardappelen los op de band
“Slechts 1 procent van de plasticvervuiling drijft, en het overgrote deel van dit afval valt uiteen in microscopisch kleine deeltjes”, lees ik in het boek Ontplastic. “Dus zelfs als we alle landen ter wereld zover krijgen dat ze meebetalen aan een grote schoonmaak van de oceanen, zoals The Ocean Cleanup, dan nog zou het nagenoeg onmogelijk zijn om die ook echt helemaal schoon te krijgen – en zelfs als het zou kunnen, waar láten we het dan allemaal?” Door de auteur(s) van dit oorspronkelijk Engelstalige succesboek worden talloze “simpele manieren om plastic uit je leven te bannen” aangedragen.
“Koop bij de bakker/visboer/slager/groenteboer” breng ik al in praktijk. Evenals “Zorg dat je een tas bij je hebt”. “Neem je eigen fles mee” is niet op mij van toepassing, aan “Kweek je eigen kruiden” ga ik voorlopig niet beginnen, en op “Koop bij verpakkingsvrije supermarkten” zou ik willen antwoorden: “Ja, maar wáár dan?” Ondertussen regent het en moet ik nog een deadline halen. Dat wordt dus toch even snel naar de ‘gewone’ supermarkt.
En nu ik daar met andere ogen rondkijk: we worden inderdaad doodgegooid met in wegwerpplastic verpakte producten. Goddank is de prei in de aanbieding. Die kan straks – net als vier zoete aardappelen – gewoon los op de band worden gelegd. Behalve een pak yoghurt en eieren in een ‘volledig composteerbaar en biologisch afbreekbaar doosje’ zie ik vandaag weinig beren op de weg. Ja, nootjes. Die kun je hier met geen mogelijkheid plasticloos aanschaffen. Dan maar een reep slaafvrije chocola, omwikkeld met ongestreken, FSC-gerecycled papier. Om mezelf te belonen.
Dag 4: O jee, vuilniszakken op!
Wat eerst een leuke uitdaging leek, begint nu toch te ontaarden in een tijdrovende hindernisbaan. Zeker als ’s middags ook de vuilniszakken op blijken te zijn. Ironisch genoeg is uitgerekend nu niet één simpel draagtasje – dat als tijdelijke vervanging kan dienen – in huis te vinden.
Dat wordt gegarandeerd nogmaals zondigen, want er valt simpelweg geen bruikbaar alternatief te bedenken. Of zullen we voor deze ene keer ons afval rechtstreeks in de pedaalemmer kieperen? Misschien redden we het dan – met een gepland etentje buiten de deur voor de boeg – net tot maandagochtend.
Ons gemiddelde van een volle vuilniszak per twee dagen is tenslotte al aardig naar beneden bijgesteld. De uitpuilende prullenbak en rondslingerende pakjes, blikjes en zakjes op de kamer van onze puberzoon niet meegerekend.
Voor het avondeten haal ik verse linguine bij de pastafabriek aan de andere kant van de Amstel. Uit voorzorg heb ik een porseleinen schaal meegenomen, maar er zijn papieren zakjes en kartonnen bakjes in overvloed. Het is een typische avond voor een wijntje of twee.
Dag 5: Niet online bestellen, hop op de fiets
Ondanks enkele tegenslagen en lichte overschrijdingen van de spelregels houd ik de moed erin. Met het naar huis slepen van zo veel mogelijk flessen en potten van glas, bijvoorbeeld. Ook ben ik inclusief linnen tasje meermaals op de markt te vinden. Vandaag dus alweer. En om te voorkomen dat het gewenste cadeau voor onze andere zoon – een poloshirt van een obscuur skatemerk – door de koerier in plastic zal worden afgeleverd, heb ik me niet tot een onlinebestelling laten verleiden.
In plaats daarvan fiets ik nu last minute de halve stad door om het op te halen bij een zaak waar je alleen papieren tasjes meekrijgt. ’s Avonds begint een verkoudheid de kop op te steken, maar we hebben geen paracetamol of aspirine meer in huis. Normaal gesproken zou ik dan een sprintje naar onze supermarkt trekken, nu realiseer ik me: die tabletten zitten in plastic strips – en besluit het nog een nachtje aan te zien.
Dag 6: En het ging net zo goed vandaag
De zaterdagse boodschappen worden altijd onder elkaar verdeeld, anders zijn we de halve dag met niets anders bezig. Het is de bedoeling dat ik eerst naar de slager ga, vervolgens de kippenboer bezoek en op de terugweg brood meeneem. De verkoudheid heeft niet doorgezet, dus het mijden van plastic blijkt tevens een prima remedie tegen overbodig middelengebruik te zijn. Maar goed ook, want we gaan eten bij vrienden. Alleen opletten dat er geen cellofaan om het bosje bloemen voor de gastvrouw komt te zitten, verder hebben we dan de handen vrij.
Dat wil zeggen: de transacties bij alle drie de adresjes zijn goed gegaan, alleen de slagersknecht is vergeten een kilootje stoofvlees bij mijn overige reeds afgerekende spullen te stoppen. Omdat ik er pas thuis achter kom, belooft zijn baas telefonisch dat het zal worden nabezorgd. Ik vergeet alleen iets te zeggen. En jawel. Vlak voordat we moeten vertrekken, wordt een plastic draagtas met in plastic verpakte riblappen overhandigd.
Dag 7: Dit is toch onmogelijk?!
Tijdens het uitlaten van Jimi, onze labradoodle, maak ik de balans op. (Jawel, we gebruiken nu die volledig afbreekbare kartonnen poepzakjes.) Plastic mijden is niet alleen duur en onhandig, maar op de keper beschouwd ook onmogelijk. Tenzij het van bovenaf wordt opgelegd. Bovendien is het maar de vraag of bijvoorbeeld papieren zakjes beter zijn voor het milieu dan hun zo gehate kunststof concurrenten. Naar verluidt gaat die vlieger alleen op als je die papieren zakjes drie keer gebruikt. Om ze tegen vroegtijdig scheuren te beschermen worden bij het productieproces flinke hoeveelheden water en chemicaliën gebruikt.
Ik was me al bewust van de enorme hoop afval die we als gemiddeld huisgezin produceren. Reeds bij het uitpakken van de boodschappen zie je hoe belachelijk het inmiddels geworden is. Natuurlijk ga ik me anders gedragen. Na zo’n weekje heb je er toch meer oog voor gekregen. In onze supermarkt, kijkend naar de andere klanten, voel ik me zelfs een soort Don Quichot. Alsof ik allerlei gevaren zie die zij niet zien. Veel gekker moet het niet worden.
Plastic cijfers:
- De afgelopen 10 jaar is er meer plastic geproduceerd dan de hele periode tussen 1945 en 2000.
- De wereldwijde plasticproductie bedraagt jaarlijks 250 miljard kilo.
- In Nederland gebruiken we nog steeds 5 miljard plastic tasjes.
- Elke dag belandt 12 miljoen kilo plastic in de oceaan.
- Plastic kan tot 1000 jaar blijven bestaan.
- Vissen eten jaarlijks 12 tot 24 miljoen kilo plastic.
- De zogenaamde plasticsoep heeft een oppervlakte die 34 maal zo groot is als Nederland.
Bron: plasticsoupfounation.org
Wilt u zelf ook duurzamer leven? Met deze tips spaart u het milieu én uw portemonnee. https://www.plusonline.nl/geld-recht/met-deze-5-tips-spaart-u-uw-portemonnee-en-het-milieu
- Plus Magazine