Migraine, bonkende hoofdpijn

De stand van zaken

Al is de tijd voorbij dat migraine werd afgedaan als iets van aanstellerige dames, het wordt nog lang niet altijd herkend. "We denken dat een grote groep migrainepatiënten niet de juiste behandeling krijgt", zegt Gisela Terwindt, neuroloog bij het Leids Universitair Medisch Centrum. Ze krijgen van de huisarts gewone pijnstillers voorgeschreven waar speciale antimigrainemiddelen nodig zijn. "Heel jammer, want daarmee zouden ze een aanzienlijk prettiger leven lijden."

Het onderzoek

Migraine is een hersenaandoening die in belangrijke mate erfelijk is, blijkt uit onderzoek. Je hebt gewoon pech als je het hebt. Het is niet mogelijk om één 'migraine-gen' aan te wijzen. Terwindt: "We denken dat veel meer genen verantwoordelijk zijn. Daarnaast spelen hormonen een rol." Tussen 30 en 50 jaar krijgen vrouwen drie keer vaker migraine dan mannen. De klachten nemen vaak af als vrouwen in de overgang komen.

Op de hoofdpijnpoli ziet Terwindt veel mensen die menen dat een migraineaanval wordt uitgelokt door het eten van chocola of kaas. Als ik daar nou mee stop, wordt de migraine minder, hopen ze. Terwindt: "We denken juist dat de behoefte aan bepaalde voedingsmiddelen onderdeel is van een migraineaanval. Het geeft aan dat de hoofdpijn eraan komt."

Dankzij recent hersenonderzoek weet ze precies wat in de hersenen gebeurt tijdens een migraineaanval. "Het begint met een soort elektrische kortsluiting in de zenuwcellen achter in de hersenen. Daardoor ziet een derde van de mensen met migraine letterlijk sterretjes en kunnen ze gezichten of tekst nog maar half zien." Daarna raken de zenuwcellen elders in de hersenen geprikkeld. Ze scheiden stofjes af die een ontstekingsreactie op gang brengen. Dat veroorzaakt heftige pijn in het hoofd. Ook sommige bloedvaten verwijden zich, maar het is niet duidelijk of dat ook hoofdpijn veroorzaakt.

Op dit moment is er nog geen behandeling die mensen van hun migraine afhelpt. Want de grote vraag is nog steeds waardoor een migraineaanval wordt uitgelokt. Wat maakt dat de schakelaar omgaat? Dat je eerst niets voelt en een paar uur later zelfs geen daglicht meer kan verdragen? Terwindt en haar collega’s proberen dat vooral via erfelijkheidsonderzoek te ontrafelen. "We hopen dat we uiteindelijk medicijnen kunnen ontwikkelen die migraineaanvallen helemaal voorkomen, maar dat zal nog vele jaren duren", zegt ze.

De remedie

Tot die tijd zijn migrainepatiënten aangewezen op middelen die de pijn verlichten. De meest bekende zijn triptanen: pijnstillers die ontstekingsremmend en vaatvernauwend werken. "Lang dachten we dat beide effecten van belang waren", zegt Terwindt.

"Sinds kort denken we dat het vooral draait om het remmen van de ontstekingen." Een nieuwe groep medicijnen (CGRP-antagonisten), die de bloedvaten niet vernauwen, is in ontwikkeling. Dat is goed nieuws voor mensen die vanwege hart- en vaatproblemen geen triptanen mogen slikken.

Sommige migrainepatiënten hebben baat bij het dagelijks gebruik van bètablokkers of anti-epileptica. Die kunnen ervoor zorgen dat ze minder migraineaanvallen krijgen. Maar van tevoren valt volgens Terwindt niet te voorspellen welk middel bij welke migrainepatiënt aanslaat. "Dat is nog steeds een kwestie van uitproberen."

Met behandelingen als fysiotherapie, ontspanningsoefeningen of gesprekken met een psycholoog heeft ze weinig op, als het om migraine gaat. "Prima als mensen dat willen proberen, maar er is heel weinig wetenschappelijk bewijs dat het werkt." Geen enkel onderzoek toont onomstotelijk aan dat het reduceren van stress effect op migraine heeft. Evenmin is er bewijs dat een bepaalde levensstijl migraine uitlokt of juist vermindert. Wel is onlangs aangetoond dat veranderingen in het slaapgedrag – te weinig of juist te veel slaap – een aanval kunnen uitlokken. Terwindt: "80 procent heeft tijdens een aanval behalve medicijnen ook slaap nodig. Mensen vinden het fijn om te horen dat het normaal is dat ze in bed willen blijven."