Ontlasting: wat zegt de kleur?

Ontlasting (feces of faeces) bestaat voor het grootste deel uit water, onverteerde voedselresten en bacteriën. Vorm en kleur van de ontlasting kunnen per persoon, per dag verschillen.

Normale ontlasting

De kleur van de ontlasting varieert onder normale omstandigheden van lichtbruin (pindakaasachtig) tot donkerbruin (de kleur van chocoladepasta). Donkerbruine ontlasting betekent dat deze iets langer in het lichaam is gebleven. De bruine kleur ontstaat door de omzetting van bilirubine in de dunne darm. Bilirubine is een afbraakproduct van hemoglobine, het stofje dat rode bloedcellen hun kleur geeft.

Soms heeft de ontlasting een afwijkende kleur. Dit kan verschillende oorzaken hebben. Vaak komt het door eten van bijvoorbeeld bietjes (rood) of andere voedingsmiddelen. Ook het slikken van bijvoorbeeld voedingssupplementen of geneesmiddelengebruik kan van invloed zijn op de kleur van je ontlasting. Wanneer de kleur van je ontlasting plotseling verandert - en je denkt dat het niet aan bovenstaande kan liggen - is het belangrijk contact op te nemen met de huisarts.

Witte of grijze ontlasting

Wanneer er geen of weinig bilirubine in de ontlasting zit krijgt deze een lichte, grijze kleur (stopverffaeces). Dit kan veroorzaakt worden door een gebrekkige afbraak van bilirubine of een afsluiting van de galwegen. Heeft je ontlasting deze kleur, raadpleeg dan je huisarts.

Gele en groene ontlasting

Het eten van groene bladgroente kan vanwege het bladgroen (chlorofyl) voor een andere kleur zorgen. Maar een gele of groene kleur van de ontlasting kan ook andere redenen hebben zoals een maag-darm infectie (salmonella bijvoorbeeld), aandoeningen aan de lever- en galwegen, alcoholgebruik (vaak gelige ontlasting), laxeermiddelgebruik of voedselintoleranties zoals coeliakie.

Daarom is het bij gele of groene ontlasting die niet met bepaalde voedingsmiddelen te maken heeft, altijd verstandig even langs je huisarts te gaan. Een uitzondering hierop zijn overigens zuigelingen die borstvoeding krijgen. Hiervan is de ontlasting ook groengeel.

Rode en zwarte ontlasting

Voedingsmiddelen zoals rode kool en bietjes of voedingssupplementen met (veel) ijzer kunnen voor een rode tot zwarte ontlasting zorgen. Ook bepaalde diarreeremmers op basis van actieve kool kunnen zwarte ontlasting geven.

Bloed in de ontlasting

Een andere oorzaak van roodzwarte ontlasting kan de aanwezigheid van bloed zijn. Helder bloed is vaak afkomstig van kleine wondjes of aambeien in de laatste deel van het maag-darmkanaal of de anus. Wanneer bloed uit hoger gelegen delen van het maagdarmkanaal komt - en dus wordt verteerd - wordt het zwart.

Het is erg lastig om met het blote oog bloed in de ontlasting te herkennen. Om na te gaan of ontlasting bloed bevat is een laboratoriumtest vaak noodzakelijk. Denk je dat je bloed ziet, neem dan contact op met je huisarts. Doe dit ook wanneer je ontlasting zwart is en sterk ruikt. Ook hierbij vormen zuigelingen een uitzondering: bij pasgeborenen is de eerste ontlasting (meconium) ook zwart.

Rode streep

Rode streep: Een rode streep bij de ontlasting kan voorkomen als er een aambei bloedt of een scheurtje in de anus ervoor zorgt dat tijdens de ontlasting een bloedvaatje gaat lekken.

Witte puntjes

Witte puntjes kunnen voorkomen als er wormen (aarsmaden) of wormfragmenten meekomen met de ontlasting. In dat geval is een wormenkuur aan te raden. Deze zijn vrij verkrijgbaar bij drogist en apotheek.