Ontlastingsincontinentie: een beperking?

Ontlastingsincontinentie is het ongewild verliezen van ontlasting (poep) of het niet kunnen ophouden van ontlasting. Dokters gebruiken ook wel de termen fecale incontinentie of incontinentia alvi. Deze vervelende kwaal treft vooral oudere mensen en komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. De Maag Lever Darm Stichting schat dat in Nederland ongeveer 100.000 mensen last hebben van ontlastingsincontinentie.

Klachten
Als je last hebt van ontlastingsincontinentie ervaar je vaak verschillende vervelende klachten. De meest voorkomende zijn:

• Niet kunnen ophouden van ontlasting.
• Ongewild ontlastingsverlies.
• Geen aandranggevoel van de ontlasting.
• Verlies van kleine beetjes slijm uit de anus.
• Pijn, jeuk en een geïrriteerde huid bij de anus.
• Geen controle hebben over winden laten.
• Gevoelens van schaamte als gevolg van vieze luchtjes en angst voor ongelukjes.

Ernst
Om de ernst van de incontinentie uit te drukken, wordt vaak gebruik gemaakt van de classificatie volgens Parks. Deze onderverdeling zegt niets over de mate van invloed die de incontinentie heeft op je dagelijkse leven. Hoe beperkt je je voelt door het ongewilde verlies van ontlasting verschilt per persoon.

• graad I: continent
• graad II: incontinent voor winden en darmvocht
• graad III: incontinent voor dunne ontlasting
• graad IV: incontinent voor normale ontlasting.

Kringspier
Ontlastingsincontinentie kan verschillende oorzaken hebben. De meeste voorkomende is een onvoldoende werking van de buitenste sluitspier. Wanneer de endeldarm is uitgezet – door lucht of ontlasting – moet de buitenste kringspier zich aanspannen om de boel binnen te houden. Lukt dit onvoldoende dan kan er lucht ontsnappen of ontlasting naar buiten lekken.

Dit kan komen doordat de kringspier beschadigd is, bijvoorbeeld na een zware bevalling, operatie of seksueel misbruik. Deze gebeurtenissen beschadigen soms ook de zenuwen die de kringspier en bekkenbodemspieren aansturen. Bij multiple sclerose (MS), een tumor in het ruggenmerg of een open ruggetje kunnen de zenuwen ook beschadigen. Tot slot verslapt de sluitspier ook met het ouder worden.

Ontstekingen en diarree
De kringspier is niet de enige mogelijke boosdoener bij ontlastingsincontinentie. Een verzakking van de endeldarm, het spastische bekkenbodemsyndroom en chronische darmontstekingen - zoals de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa – kunnen ook leiden tot ongewild ontlastingsverlies.

Sommige mensen die langdurig last hebben van diarree, hebben ook moeite met het ophouden van de ontlasting. Bij langdurige verstopping (obstipatie) kan dunne ontlasting langs de harde ontlasting in de endeldarm weglekken. We noemen dit overloopdiarree. Vooral bij ouderen en kinderen is dit regelmatig de oorzaak van de ontlastingsincontinentie.

Naar de dokter
Veel mensen vinden het lastig om over ongewild ontlastingsverlies te praten. Ze schamen zich er voor. Toch is het belangrijk om je klachten met de huisarts te bespreken. De arts kan de anus onderzoeken (rectaal toucher) en eventueel doorverwijzen naar een maag-darm-leverarts of internist.  In het ziekenhuis kan de knijpkracht van de anus worden gemeten (manometrie) en kunnen beschadigingen van de anus worden opgespoord (MRI of endo-anale echo).

Op zoek naar een oplossing
Incontinentie voor ontlasting geneest meestal niet vanzelf. De behandeling is sterk afhankelijk van de oorzaak. Bij verslapping of beschadiging van de kringspier en/of bekkenbodemspieren bestaan de volgende behandelingsmogelijkheden.

• bekkenbodemfysiotherapie
• darmspoeling
• hulpmiddelen
       anale tampons
       incontinentieluiers
• stoma
• operatie
       herstellen kringspier (sfincterplastiek)
       nieuwe kringspier gemaakt van gracilisspier uit
       dijbeen (dynamische gracilis plastiek)
• sacrale neuromodulatie (stimuleren van zenuwen)

Wanneer het verlies van ontlasting wordt veroorzaakt door verstopping of diarree kom je vaak met leefstijlaanpassingen al een heel eind. Een arts kan je hierbij helpen.