Wandelen met Hella: niemand zat op een Duitse te wachten

Duits Lijntje langs de Boxtel

Thea en ik maken deze wandeling met de speciaal daarvoor ontwikkelde WandelApp Duits Lijntje. Op je smartphone krijg je naast een wandelkaart interessante filmpjes, geluidsfragmenten en foto’s over de historie en natuur op de route. Zoals hoe het gezang van de braamsluiper klinkt, een vogeltje dat je op deze route kunt ­tegenkomen. En wat de oorsprong is van dit stukje spoorweg. Waar wij nu wandelen, boemelden sinds 1878 vorsten, handelaars en pelgrims ­tussen het Duitse Wesel en het Brabantse Boxtel. Het lijntje was onderdeel van het belangrijke traject Londen-Berlijn en verder naar Sint-Petersburg en Vladivostok.

Het is mei

Voor veel mensen die de Tweede ­Wereldoorlog hebben meegemaakt, is dat nog altijd een beladen maand, zeker ook voor Thea. Toen zij als Duitse vrouw zo’n tien jaar na de oorlog naar Nederland kwam, zat niemand daar te wachten op verhalen over wat zij had meegemaakt. “Maar”, zegt ze, “als kind in een schuilkelder ben je doodsbang, in welk land je ook woont.” Kort voor de oorlog werd Thea geboren in Zuid-Duitsland, in een arm gezin met vijf kinderen. In de hoop op een beter leven verhuisden ze naar het midden van het land. “Wij spraken met een andere tongval en zagen er anders uit. Kinderen kunnen dan heel hard zijn. Zowel binnen als buiten school kreeg ik voortdurend klappen”, vertelt Thea. Aan haar gezicht is te zien dat ze nog precies weet hoe dat voelde.

Haar ouders waren anti-nazi, en daarmee maakten ze zich niet geliefd. “De Hitlergroet was verplicht, maar mijn moeder zei dat ik die niet moest brengen, dus deed ik dat ook niet. Daarvoor kreeg ik op school met de stok van Fräulein Muller. En trok ik mijn hand terug, dan kreeg ik nog meer slaag.” Inmiddels was de oorlog in volle gang en moest haar vader als soldaat naar het front, haar moeder alleen achterlatend met de zorg voor inmiddels zes kinderen. Na een heftig bombardement van de ­geallieerden lag het schoolplein vol doden. Nooit zal Thea vergeten dat ze één voor één de witte ­lakens optilde. “Ik wilde weten of Fräulein

Muller eronder lag. Wat was ik opgelucht dat zij dood was. Ze had me zoveel geslagen.”Bij een van de vele volgende bombardementen vluchtte het gezin  de schuilkelder in. Terwijl iedereen in angst af zat te wachten, flapte Thea’s moeder eruit: “Kijk, dit is nu wat er gebeurt dankzij jullie Hitler!” Vanaf dat moment waren ze hun leven niet meer zeker. Uit angst voor wraak van hun buurtgenoten die wel pal achter Hitler stonden, keerde het gezin ten einde raad maar terug naar het Zuid-Duitse Bayerischer Wald. Daar hadden ze nog familie wonen. Haar moeder pakte alles aan om de kost te verdienen. Ze kwamen de oorlog door, maar daarmee is ook alles gezegd. Na de oorlog kon Thea’s moeder via een kennis voor 900 mark een groot maisveld kopen. Toen ook haar vader terugkeerde, bouwden ze een houten hut op het veld. Ze leefden er, zonder ­stromend water of comfort, maar voor het eerst met voldoende eten van eigen land. Thea voelde zich een vrijbuiter en was er naar omstandig­heden gelukkig.

Al pratend komen we aan bij het voormalige treinstationnetje van Liempde. De huidige bewoner komt nieuwsgierig op ons af. Thea en ik vinden dat hij maar een bofkont is. Want sinds de treinen hebben plaatsgemaakt voor wandelaars zoals wij is het hier heerlijk rustig.
We wandelen verder met aan weerszijden weilanden en genieten van de mooie vergezichten. Het lijntje dat in de Eerste Wereldoorlog veel vluchtelingen naar ons land bracht en in de Tweede Wereldoorlog eerst een rol speelde bij de Duitse inval en daarna bij de bevrijding, vormt nu een belangrijke ecologische verbinding tussen het Dommeldal en natuurgebied De Geelders. Op de oude spoorbrug over de rivier de Dommel móet je gewoon even stoppen om te zien hoe mooi het hier is.

Na een jeugd van armoede en oorlog kwam Thea via het voetbal in Nederland terecht. “Ik kende veel Hongaarse vluchtelingen die na de opstand tegen de Sovjet-Unie in 1956 naar Duitsland waren uitgeweken. Zij hadden een voetbal- en dansvereniging.” Toen er een uitwisseling was met de Haagse Schilderswijk, kon Thea mee. Zo was ze op haar 20ste voor het eerst buiten Duitsland. De Haagse voetballer die ze leerde kennen, werd uiteindelijk haar eerste man.
Met tien mark op zak stapte Thea een tijd later op de trein naar Nederland om te trouwen met een man die ze nauwelijks kende. “Het was ook een kans om te ontsnappen, en een avontuur”, zegt ze nu eerlijk.  
Zo kort na de oorlog valt het niet mee om geaccepteerd te worden in Nederland. “Mensen zaten niet op een Duitse te wachten. Zodra ze mijn ­accent hoorden, begon de ellende. Ze gooiden de deur dicht, begonnen te schelden, te spugen of gooiden zelfs stenen naar me. ’s Avonds ben ik een keer door de chauffeur de bus uit gezet, nadat hij me hoorde praten. ‘Raus!’ riep hij, en zette me zo
in het donker op straat, ver weg van iedereen en alles.

“Natuurlijk begrijp ik dat mensen hier na wat ze hadden meegemaakt, Duitsers háátten. Dat ze in de oorlog bij alle vliegtuigen richting Duitsland riepen: ‘Laat ze maar alles platbombarderen.’ Maar toch vraag ik me af of zij ooit dachten aan de kinderen die daar woonden, zoals ik. Die, net als zij, tegen Hitler en oorlog waren en de vreselijkste dingen meemaakten.”
 
We luisteren naar het knerpende geluid van de kiezels onder onze wandelschoenen. Dan vertelt Thea hoe ze zich steeds meer thuis ging voelen in Nederland. Ze vond een goede baan bij een Duits-Nederlands handelskantoor. “Daar voelde ik me wel gewaardeerd als mens. Mijn schoon­familie accepteerde me, net als de be­woners van de Haagse Schilderswijk. Ik word er nog warm van als ik aan die lieve mensen denk.”
We bewonderen Nationaal Landschap Het Groene Woud, waar ’t Duits Lijntje doorheen voert.
“Ik hou van de bergen”, zegt Thea enthousiast. “Maar dit vlakke land is ook zó mooi.” Nooit heeft ze ­serieus overwogen terug te gaan naar haar ­geboorteland. Al hield het huwelijk met de Haagse voetballer uiteindelijk geen stand en liep ook haar tweede huwelijk stuk. “Mijn kinderen zijn hier. Maar ik denk dat ik ook niet meer in Duitsland zou passen. Het benauwde van dat land ligt mij niet. Nederlanders zijn veel gemakkelijker in de omgang en veel vrijer.”