Plus-onderzoek: we genieten van seks

Goed nieuws. Veel 50-plussers vrijen zorgeloos. 34 procent geeft zijn seksleven een 8 of hoger, en bijna de helft (48 procent) vrijt minstens eens per week. Dat blijkt uit ons onderzoek in samenwerking met Rutgers WPF, Kenniscentrum seksualiteit.

Ruim de helft van de ondervraagden wordt in bed niet beperkt of gehinderd door ziekte, de gevolgen van medicijngebruik of ouderdomsklachten. De andere helft vrijt niet meer zo soepel. Bij hen werkt hun gezondheid belemmerend. Van een beetje (bij 35 procent) tot ernstig (14 procent). Mannen merken dat vooral aan erectieproblemen, vrouwen hebben vaak minder zin om te vrijen of last van een droge vagina. Soms gaat het vrijen ook minder makkelijk doordat de pártner van de ondervraagde gezondheidsklachten heeft (44 procent).

Dat weerhoudt ons er niet van te genieten. Ruim twee derde van de ondervraagden met klachten zegt ondanks hun beperkingen lekker te kunnen vrijen. En daarmee doen ze hun gezondheid veel goed, aldus Woet Gianotten. Hij is arts-psychotherapeut, seksuoloog en vooraanstaand deskundige op het terrein van seksualiteit bij ziekte en ouderdom. "Mensen die veel vrijen, zijn gezonder. Daarvoor komt steeds meer bewijs en er zijn ook goede verklaringen voor." Volgens Gianotten zijn er wel verschillen tussen mannen en vrouwen: "Mannen leven langer naarmate ze vaker klaarkomen, vrouwen naarmate ze meer genieten van seks. En dat kan allebei, ook als je een nieuwe heup hebt, geen erectie meer kunt krijgen of sneller moe bent door medicijnen."
 
Ineke Mouthaan van Rutgers WPF is het met hem eens. "Seks kan leuk blijven, ook al moet het anders door leeftijd of ziekte. Het is zo belangrijk dat mensen zich dat realiseren. Samen met je partner zoeken naar nieuwe manieren van vrijen en intimiteit kan heel spannend en inspirerend zijn. En gezond."

De helft zoekt naar oplossingen

Ook met een lichaam dat het af en toe af laat weten, kun je dus 'gezond' vrijen. Maar dan moet je wel weten hóe. De helft van de ondervraagden die aangaf last te hebben van beperkingen tijdens het vrijen, ging op zoek naar een oplossing. 49 procent besloot de problemen met hun partner te bespreken. "Het grootste deel van mijn leven heb ik al chronisch pijn", vertelt een vrouw. "Tijdens het vrijen heb ik daar steeds meer last van. Voor mijn man is dat niet gemakkelijk. Hij vindt seks erg belangrijk – drie keer per week is toch wel het minste – en was nooit zo’n prater over dat soort dingen. Nu bespreken we hoe het voor ons allebei toch weer iets moois en plezierigs kan zijn. Hij vraagt wat ik prettig vind en houdt daar rekening mee. Een orgasme is voor mij geen must, intimiteit wel. Strelen, aanraken. Dat doet hij nu meer. En dat is fijn."
 
41 procent ging naar een hulpverlener, meestal de huisarts of een andere arts. Een erectiepil of glijmiddel kan weleens helpen. Soms ook gaat het er vooral om te worden gerustgesteld. "Een half jaar nadat ik was geopereerd aan endeldarmkanker, ging ik weer vrijen", zegt een man. “Tot mijn schrik kreeg ik geen zaadlozing, maar ik kwam wel klaar. Ik was bang dat de kanker was uitgezaaid naar mijn prostaat. Ik ben door de dokter doorverwezen naar een specialist. Die heeft me onderzocht en wat bleek? Er was een zenuw geraakt. Daardoor mis ik het gevoel dat ik altijd kreeg als ik een zaadlozing had. Het is niet meer hetzelfde, maar ik ben blij met wat er nog wel kan."
 
32 procent zocht de oplossing in een andere manier van vrijen. "Mijn heup is aan het slijten, daarom doen we het nu in andere houdingen", antwoordt iemand. "Voor de pijn gebruik ik een pijnstiller."
Seksuoloog Woet Gianotten: "Deze mensen zijn bereid hun verwachtingen bij te stellen en hebben daarom gezonde seks, ondanks hun lichamelijke klachten. Wie het alleen maar zo wil als vroeger, komt bedrogen uit. Maar verken je samen wat er nog wél kan, dan kun je fijn blijven vrijen, ook al hapert er hier en daar weleens wat."

Helemaal geen seks meer

Toch lukt dat lang niet iedereen, weet seksuoloog Albert Neeleman. "Als mannen erectieproblemen krijgen, stopt een groot deel van hen met seks." Dat blijkt ook uit het Plus-onderzoek. Zo’n 20 procent van de stellen vrijt helemaal niet meer. De reden die de meeste vrouwen geven (44 procent), is "omdat mijn partner dat niet meer kan". Van de mannen die geen seks meer hebben, zegt 31 procent dat dat komt doordat zij het zelf niet meer kunnen. 36 procent geeft als reden dat hun vrouw dat niet meer wil. Van de vrouwen geeft 18 procent aan geen zin te hebben om te vrijen.

Seks en een (chronische) ziekte

Ernstige ziekten kunnen ons seksleven grondig verstoren. Ze kunnen leiden tot erectieproblemen, minder zin in seks of pijn bij het vrijen. En dan zijn er nog de geneesmiddelen, die meestal ook niet helpen. Zo remmen bepaalde antidepressiva het seksuele verlangen en het vermogen om een erectie en een orgasme te krijgen.

Voor veel mensen is het al een opluchting om te weten dat het niet aan hen ligt, maar wordt veroorzaakt door hun ziekte of geneesmiddel. En er is vaak iets aan te doen. Soms kan de arts een ander middel voorschrijven of de dosering aanpassen. Of juist een medicijn toevoegen, bijvoorbeeld tegen erectiestoornissen. Ook voor klachten die leeftijdgerelateerd zijn, bestaan oplossingen. Veel vrouwen zijn geholpen met een goed glijmiddel, waardoor een droge vagina geen belemmering meer hoeft te zijn bij het vrijen.

Liever met het licht uit

Seks is heel bespreekbaar, blijkt uit het onderzoek. 70 procent van de stellen praat over hun seksleven. Dat doet de overgrote meerderheid (80 procent) zowel in bed als erbuiten. Bij de meesten van hen (60 procent) komen in die gesprekken ook de gevolgen van ziekte, medicijngebruik of leeftijd aan de orde.

Ondanks dit soort fysieke belemmeringen voelt driekwart van de ondervraagden zich prettig in z’n eigen lichaam, ook bloot. 25 procent voelt zich zonder kleren niet op z’n gemak. Dat is bij de meeste vrouwen begonnen na hun 50ste, en bij het merendeel van de mannen na hun 55ste. Vooral de buik zit in de weg. Soms zelfs letterlijk, zoals bij een man in het onderzoek. "Ik had ernstig overgewicht en daardoor ook diabetes en problemen met mijn vaten. Hierdoor was de bloedtoevoer niet meer goed, ook niet in mijn penis. Met een maagverkleining ben ik bijna dertig kilo afgevallen. Ik voel me zelfverzekerder, kan me beter bewegen, ben niet meer zo snel moe en kan makkelijker en langer een erectie krijgen."
 
Meestal zijn mensen eerder onzeker over een 'probleemgebied'. Naast de buik worden borsten en geslachtsdelen het meest genoemd. 65 procent geeft aan zich in bed bewust te zijn van minpunten van zijn of haar lichaam. Bijna de helft (47 procent) af en toe, 19 procent zelfs voortdurend. Vrijen ze daar ook anders door? "Ja", zegt bijna een derde. Zij zorgen bijvoorbeeld dat het licht uit is, of vermijden bepaalde houdingen. Of ze laten het lichaamsdeel waar ze onzeker over zijn, niet meer zien.

Nodig

Een vrouw vertelt dat ze tijdens het vrijen haar beha aanhoudt. "Door kanker moet ik een borst missen. Om het litteken te verbergen, draag ik een beha." De meeste Pluslezers die zich niet prettig voelen in hun lichaam, genieten niet meer zo van seks als voorheen. 45 procent doet dat minder, 23 procent zelfs helemaal niet meer. "Ik geniet nog wel, maar veel minder dan vroeger", vervolgt de vrouw die voor borstkanker is behandeld. "Door de behandeling krijg ik geen orgasme meer en heb ik ook geen zin in seks. Ik mis die gevoelens enorm. Maar ik blijf vrijen. Want al voel ik me lelijk, het vrijen geeft me toch het idee dat ik word gezien en bemind. En dat heb ik zó nodig."