Voet verzwikt of verstuikt? Spier verrekt of gescheurd? Soms weten we het niet zo precies. En wanneer moet u uw blessure warm houden, en wanneer koud? Wij geven u antwoord op al uw vragen.
Verrekkingen, spierscheuren, verstuikingen, peesscheuren… Het zijn letsels van de onderhuidse weefsels, die allemaal aan elkaar verbonden zijn. Pezen zijn vezelige structuren die de spieren aan de botten hechten en ligamenten zijn brede vezelige banden die de gewrichten omhullen.
Spierverrekking
Een spierverrekking veroorzaakt tijdens de inspanning een pijn die u over de hele lengte van de spier voelt, en die u niet goed kan lokaliseren. Er is geen bloeduitstorting en geen zwelling. Als u beweegt, wordt de pijn erger.
Spierscheur
Bij een spierscheur voelt u onmiddellijk een vlijmscherpe hevige pijn op een welbepaalde plek. Bewegen is zeer pijnlijk. Bij een volledige scheur kunt u een inkeping zien op de plaats van de blessure. Spierscheuren gaan ook vaak gepaard met bloeduitstortingen.
Peesscheur
Peesscheuren doen dan weer minder pijn dan spierscheuren, maar als de pees helemaal doorscheurt, kunt u de betrokken spier niet meer bewegen.
Verzwikking
U kunt een gewricht ook verzwikken. Dat gebeurt wanneer de ligamenten te veel moeten oprekken. Dan verschuiven de botstukken, en wordt het gewricht instabiel.
Verstuiking
Een verstuiking gaat nog een stapje verder. Daarbij ontstaan scheurtjes in de ligamenten, waardoor het gewricht snel dik, pijnlijk en blauw wordt. In de eerste uren kunt u het bijna niet meer bewegen.
Opgewarmde spier
Een goede opwarming voor de training zou het risico op blessures moeten verminderen. Een opgewarmde spier trekt beter samen en ontspant zich gemakkelijker.
Daardoor zou het risico op overrekking afnemen, zo wordt toch algemeen verondersteld. Overtuigend wetenschappelijk bewijs voor het gunstige preventieve effect van deze opwarming is er voorlopig niet, maar het gebruik is wel goed ingeburgerd.
ICE-regel
Bij een blessure van de weke delen kunt u het beste zo snel mogelijk de ICE-regel toepassen: Immobilisatie, Compressie en Elevatie.
Immobilisatie wil zeggen dat u de blessure moet laten rusten, door zo min mogelijk te bewegen met het getroffen lichaamsdeel. Hoe lang u rust, hangt af van de ernst van de blessure.
Bij een pees- of spierscheur bijvoorbeeld worden er fibrinevezeltjes gevormd om de scheur te herstellen. Als u te snel weer in actie komt, zult u die nieuwe, broze vezeltjes opnieuw breken. Drie dagen rusten is aan te raden.
Compressie betekent dat u de zwelling probeert te beperken. Als u onmiddellijk druk uitoefent op de plaats waar u pijn heeft, verhindert u dat er te veel vocht uit de bloedvaten in de omgeving van het letsel binnensijpelt. Zo kunt u zelfs een bloeding stoppen.
Elevatie wil dan weer zeggen dat u de aangedane plek hoger brengt dan uw hart. Probeer het gekwetste lichaamsdeel gedurende de eerste 72 uur zo veel mogelijk in hoogstand te brengen. Dat is namelijk een zeer efficiënte manier om een opkomende zwelling te verminderen. Hoe minder zwelling, hoe sneller de genezing.
Koude en warme behandeling
Ten slotte staat ICE ook voor 'ijs', een goedkope en doeltreffende manier om de pijn te verminderen en het genezingsproces te versnellen. Koudebehandeling vermindert de zwelling. 20 minuten afkoelen is ruimschoots voldoende, langer dan een half uur is af te raden.
Voor een koudebehandeling kunt u speciale coldpacks kopen, die u in de diepvries kunt leggen. Noodzakelijk is dat niet: een zak diepgevroren erwtjes doet het even goed.
Enige voorwaarde is dat het koude pak vervormbaar is, en dat u het over de zere plek kan plooien. Zorg er wel voor dat het bevroren oppervlak en de huid niet rechtstreeks met elkaar in contact komen. Wikkel het koudepak in een handdoek of washandje.
Warmte is geen aanrader als het om acute letsels gaat. Voor chronische letsels en bij letsels zonder zwelling of ontstekingsreactie kan warmteapplicatie wel zinvol zijn.
Stijve spieren en gewrichten worden bijvoorbeeld soepeler als u ze warm verpakt. Warmte helpt ook om verkrampte spieren te ontspannen en het stimuleert de bloedsomloop.
Pijn behandelen
Bij hevige pijn kan een pijnstiller helpen, maar beter is om een niet-steroïdaal anti-flogisticum te gebruiken. Daarmee wordt niet alleen de pijn gestild, maar wordt ook de ontsteking afgeremd.
Omdat deze antiflogistica nogal eens maagpijn veroorzaken, zijn de varianten in de vorm van crèmes, gels en sprays populairder. Verwacht hiervan geen wonderen, want het effect is matig. Langer dan een week smeren heeft weinig zin.
Ga zeker naar de huisarts als de pijn ernstig is, en niet over gaat met een pijnstiller. Als de kwetsuur onmiddellijk een uitgebreide zwelling veroorzaakt, of als het gewricht misvormd lijkt, is een bezoek aan de dokter zeker aan te raden. Ook als het getroffen lichaamsdeel bijna niet meer kan bewegen, of als u daarbij kraakgeluiden hoort, kunt u beter uw huisarts inschakelen.
