Rustige darmen zorgen voor een betere nachtrust
In een gezond lichaam werkt alles met elkaar samen, als een goed geoliede machine. Als ergens in de machine iets misgaat, merk je dat vaak op verschillende plekken. Darmproblemen kunnen dan bijvoorbeeld de slaap beïnvloeden– en andersom! Hoe dat werkt, lees je in dit artikel.
Slecht slapen
Als je slaapproblemen hebt, bijvoorbeeld omdat je ligt te piekeren of op onmogelijke tijdstippen wakker wordt, dan heeft je lijf daar last van. Je voelt je vermoeid, bent minder alert en hebt misschien een korter lontje dan anders. Ook is er bij langdurige slaaptekort een groter risico op lichamelijke en psychische problemen. Een tekort aan slaap heeft ook effect op je eetlust. Dat merk je al na een nacht weinig slaap. Dan maakt je lichaam extra ghreline aan, een hormoon dat de eetlust stimuleert, en juist minder van leptine, een hormoon dat zorgt voor verzadiging. Je gaat als gevolg daarvan meer eten, en vooral ook snacken, want je krijgt meer zin in zoet en vet voedsel. En dat heeft natuurlijk zijn invloed op de darmen: die krijgen meer en ander voedsel te verwerken.
Buikpijn en andere klachten
Als je last hebt van je darmen, bijvoorbeeld een opgeblazen gevoel, buikpijn of darmkrampen, dan heeft dat effect op je slaap. Je slaapt nu eenmaal niet zo lekker als je je niet lekker voelt. Het gevolg is dat je je de volgende dag vermoeid voelt, dat die hongerhormonen verstoord raken, dat je anders en meer gaat eten… en zo de darmen weer extra prikkelt. Zo kan een vervelende cyclus ontstaan.
Microbioom
Er zijn wetenschappers die denken dat het microbioom in de darmen ook wordt beïnvloed door de slaap. Een tekort aan slaap lijkt de samenstelling van het microbioom te kunnen beïnvloeden. Vooral de bacteriën die een rol spelen bij de stofwisseling en bij de spijsvertering hebben te lijden onder slaaptekort, zeggen Zweedse en Duitse onderzoekers. In hun onderzoek kregen volwassen vrijwilligers een aantal nachten een heel korte nachtrust. Na onderzoek van de ontlasting bleek het gebrek aan slaap effect te hebben op de bacterie-samenstelling. Het is nog niet duidelijk of deze veranderingen uiteindelijk ook effect hebben op de gezondheid.
Serotonine
En dan is er nog serotonine, een boodschapperstof die zich grotendeels in de darmen bevindt. Het is een stof die ervoor zorgt dat er boodschappen worden doorgegeven tussen de hersenen en de darmen. Het is óók de stof waaruit het slaaphormoon melatonine wordt gemaakt (we zeiden toch al dat een lichaam als een goed geoliede machine werkt?). Het blijkt dat er in de darmen cellen zijn, die reageren op stress en dan extra serotonine aanmaken. Dat extra serotonine gaat naar de hersenen en als reactie zorgen de hersenen dat de darmen meer gaan bewegen. Dat herken je vast wel: dat je sneller naar de wc moet als je heel zenuwachtig bent bijvoorbeeld. Onderzoekers bekijken nu of die extra aanmaak van serotonine ook effect heeft op het slaappatroon.
Gun je darmen rust
Van oudsher eet de mens alleen overdag, als het licht is. Dat was allemaal nog lang voor de uitvinding van de kaars en de gloeilamp, maar onze oude genen vinden het waarschijnlijk nog steeds prettig als er een duidelijk dag-nachtritme is voor eten en drinken. Er wordt dan ook steeds meer onderzoek gedaan naar het beste tijdstip waarop je kunt eten. Uit onderzoek bij proefdieren blijkt bijvoorbeeld dat de kans op overgewicht toeneemt als dieren eten op tijden dat ze normaal gesproken rusten of slapen. En bij mensen die aan periodiek vasten doen, zie je ook dat ze hun gewicht en eetlust beter kunnen reguleren. Snacken in de avond lijkt geen goede gewoonte, en op zich is het logisch: ook de spijsvertering is gebaat bij nachtrust.
Blije darmen, goed slapen
Samengevat: er is nog veel onderzoek gaande naar de relatie tussen darmen en slaap. Goed slapen lijkt voor de darmen en het darmmicrobioom in elk geval gunstig. Als je ’s avonds niet meer eet en snackt, geef je je darmen de broodnodig rust die ze nodig hebben. Ook zul je na een nacht goed slapen de volgende dag minder behoefte hebben aan snacks – en zo de darmen niet onnodig belasten. Goed slapen geeft dus blije darmen, en op zijn beurt zorgen blije darmen ervoor dat je niet uit je slaap wordt gehouden door buikpijn of winderigheid. Slaap en darmen: een mooi duo!
Eerder spraken we voor de podcast Gezond Gesprek met immunoloog Eric Claassen over ons darmmicrobioom: de bacteriën die zo veel invloed hebben op onze gezondheid en zelfs op ons brein. Wees lief voor "de beestjes in je buik", aldus Claassen, dat helpt je om gezonder én gelukkiger oud te worden. Je kunt de podcast hieronder - of via de normale kanalen - beluisteren.
