Urine: wat zegt de geur?

Ons lichaam heeft een zelfreinigende functie die in de nieren begint. Daar wordt namelijk het bloed dat door het lichaam pompt gefilterd. De afvalstoffen die dat oplevert worden – samen met vocht – uitgescheiden. Dit kennen we als urine.

Hoe lichter je plas, hoe beter. Bij veel vochtverlies of te weinig vochtopname is de urine veel geconcentreerder en zal deze een sterkere geur afgeven. Niet alleen de geur is dus belangrijk, maar ook de kleur van je urine.

Zwavelgeur

De bekendste afwijkende urinegeur is de aspergegeur; een beetje zwavelachtige lucht. Asperges geven je urine een sterke geur door de manier waarop je lichaam ze verteert. Bepaalde stoffen in de asperge (asparagusinezuur) worden in het lichaam omgezet in vluchtige zwavelhoudende verbindingen. Deze geven je plas de typische aspergegeur.

Niet iedereen heeft hier overigens last van, al is het niet helemaal duidelijk waarom. Waarschijnlijk beschikken sommige mensen niet over de enzymen om het asparagusinezuur om te zetten. Daarnaast heeft de één betere reukreceptoren dan de ander en ruikt de geur dus beter. Dit laatste wordt specifieke anosmie genoemd en is ook bekend van andere geurstoffen, zoals truffelaroma.

Metaalgeur

B-vitaminen zijn goed voor huid, haar en nagels en helpen het zuurstoftransport in je bloed. Hoewel het in vrij veel voedingsmiddelen voorkomt (denk aan bruin brood, graanproducten, aardappelen, groente, vis, vlees en vleeswaren, melk en melkproducten en noten) zijn er redelijk wat mensen die ter aanvulling een B-complex slikken. Wat je te veel binnenkrijgt aan vitamine B plas je uit. Dit kun je zelfs zien. De urine is dan donkergeel van kleur en ruikt sterker: een beetje metaalachtig.

Ammoniakgeur

Ons lichaam breekt aminozuren uit eiwitten af wanneer er te veel van zijn. De ammoniak die hierbij vrijkomt wordt door de lever omgezet in ureum, ook wel urea genoemd. Dit wordt daarna met de urine uitgescheiden. Door onze hoge vleesconsumptie komt dit in westerse landen veel voor, want vlees zit boordevol eiwitten. Veel sporters nemen extra eiwitten voor de opbouw van de spieren. Ook zij kampen regelmatig met een ammoniakgeur in zweet en urine.

Acetongeur

Wanneer de urine (en adem) een typische acetongeur heeft, betekent dit dat de bloedsuikerspiegel hoog is.  Het lichaam kan geen suikers meer uit het bloed halen en krijgt daardoor een tekort aan energie. Als alternatief gaat het vetten verbranden, waarbij afvalproducten vrijkomen. Die ruiken naar aceton. Dit komt voor bij bepaalde crashdiëten, maar kan ook een symptoom van diabetes zijn. Vaak is dit het geval bij mensen met diabetes die nog niet gediagnosticeerd zijn, omdat ze dan voor een langere periode een hele hoge bloedsuiker hebben. Mensen die weten dat ze diabetes type 1 of type 2 hebben en dus ook insuline spuiten hebben ook met enige regelmaat een hoge bloedsuiker, maar zelden zo extreem dat er sprake is van een acetongeur.

Bij een lage bloedsuiker zijn er overigens ook te weinig suikers in het bloed. Maar dan treedt er een ander proces op in het lichaam. Het lichaam gaat zelf nog proberen glucose vrij te maken uit glycogeen (dit is de opgeslagen vorm van glucose) en als dat niet lukt, valt deze persoon flauw.

Zoete of fruitige geur

Een zoete, fruitige urinegeur wijst op een overschot aan glucose. Vaak wordt het als 'appelgeur' omschreven. Ook dit kan een teken van diabetes zijn. Niet alleen de zoete geur (en smaak) van de urine is een kenmerk, maar ook veel drinken en plassen wijzen op diabetes. De gang naar de huisarts is dan de enige optie.

Vislucht

Voor urine met een visgeur zijn een drietal oorzaken. Allereerst ruiken sommige mensen het als ze vis gegeten hebben. Dit is - net als de aspergegeur - tijdelijk en heeft te maken met de manier waarop de voeding verteerd wordt.

Een andere mogelijkheid is besmetting met trichomoniasis. Dit is een soa die veroorzaakt wordt door de parasiet Trichomonas vaginalis. Je kunt het oplopen door onbeschermde seks, maar ook door het delen van bijvoorbeeld handdoeken of washandjes.

Trichomoniasis komt vrij veel voor, vaak in combinatie met gonorroe en chlamydia. De symptomen zijn hevige jeuk, een schuimende groengele urine en urine met een vieze geur. Trichomoniasis kan tot onvruchtbaarheid leiden en wordt behandeld met een eenmalige dosis antibiotica.

Visgeursyndroom

Een derde en mogelijke veroorzaker is het zogenoemde 'visgeursyndroom' oftewel trimethylaminurie (TMAU). Dit is een zeldzame genetische ziekte waarbij het lichaam de stof trimethylamine niet meer (goed) afbreekt. De overtollige trimethylamine wordt uiteindelijk via zweet, urine en de adem afgegeven en heeft een karakteristieke lucht. Deze geur wordt omschreven als oude sigarettenrooklucht of de geur van afval, ontlasting, urine, rotte eieren en vis. Voor de aandoening is (nog) geen behandeling.

Zwangerschap

Je urine kan ook tijdens een zwangerschap anders gaan ruiken. En dat komt dan meestal ook nog eens omdat je reuk verandert en niet je plas. Let erop dat je voldoende drinkt en houd de kleur en geur van je plas in de gaten. Bij een zoetige geur even naar de huisarts om zwangerschapsdiabetes uit te sluiten.

Stinken in het algemeen

Ook een aantal kruiden, voedingssupplementen en geneesmiddelen kunnen invloed op de urinegeur hebben. In het geval van geneesmiddelen staat dit meestal in de bijsluiter. Daarnaast gaat bijvoorbeeld blaasontsteking of een infectie aan de urinewegen ook gepaard met een penetrante geur. Daarbij is de urine vaak troebel of rood. Als je urine plotseling van geur of kleur verandert, is het altijd verstandig dit te laten checken door de huisarts.