Een dreigend ontslag, een webshop die niet levert, ruzie met de buren, gedoe met de aannemer: een rechtsbijstandverzekering komt vaak van pas. Maar ook bij die polis zijn er addertjes onder het gras.
See you in court” klinkt het regelmatig in Amerikaanse films als mensen een conflict met elkaar hebben. Maar hier roepen we dat niet zo snel, omdat iedereen weet dat advocaten duur zijn. Een rechtsbijstandverzekering maakt dat niet anders, want de verzekeraar is géén voordelige advocaat die je op de tegenpartij afstuurt. Het is ook geen vrijbrief om eindeloos te procederen. Wat dan wel? Een rechtsbijstandver-zekering levert ‘in natura’. Je krijgt dus een jurist toegewezen die voor je aan de slag gaat. Een basis-rechtsbijstandverzekering kost zo’n €250 per jaar, maar dan krijg je slechts een deel van de verschillende modules, zoals Consument, Wonen, Inkomen, Familierecht, Verkeer of Belasting. Reken voor de meest uitgebreide rechtsbijstandverzekering, waarbij alle modules verzekerd zijn, op het dubbele: €500 per jaar.
Zodra een verzekerde contact opneemt met de verzekering, zal die eerst kijken of het conflict is gedekt. Zo komt de verzekeraar niet in actie bij een ontslagzaak als de module Werk en Inkomen niet is verzekerd. Ook moet het conflict zijn ontstaan ná het afsluiten van de verzekering. Het conflict mag ook niet te klein zijn. Bij meer dan de helft van de rechtsbijstandverzekeringen is dat een financieel belang van minimaal €175. Bij sommige is dat bedrag hoger.
Daarnaast moet er een redelijke kans op succes zijn. Zelfs tijdens een procedure kan een verzekeraar nog besluiten dat de kans op succes te klein is geworden om door te gaan. De verzekerde hoeft zich daar niet bij neer te leggen, want rechtsbijstandverzekeringen hebben een geschillenregeling. Een onafhankelijk advocaat kijkt dan naar het conflict. Heeft de verzekerde gelijk, dan moet de verzekering de rechtsbijstand uitvoeren zoals de advocaat dat heeft besloten. Krijgt de verzekeraar gelijk, dan kan de verzekerde op eigen kosten verdergaan. Wint de verzekerde, dan betaalt de rechtsbijstandverzekering achteraf de gemaakte kosten terug, tot het verzekerde maximum.
Gespecialiseerde uitvoerder
Een verzekeraar mag de rechtsbijstand niet zelf verlenen als hij daarnaast ook andere verzekeringen verkoopt. Dat mag alleen een gespecialiseerde verzekeraar of onafhankelijke organisatie.
Achter de ruim dertig rechtsbijstandverzekeringen die worden aangeboden, schuilen drie grote partijen: de gespecialiseerde verzekeraars DAS en ARAG, en de stichting Achmea Rechtsbijstand. Onder andere Ohra en Nationale Nederlanden doen zaken met DAS. ANWB/Unigarant, ABN Amro en Aegon zitten bij ARAG. Achmea Rechtsbijstand is de rechtshulpverlener van Interpolis, Centraal Beheer, FBTO en Hema.
Schikking
Bij een conflict proberen juristen van de rechtshulpverlener de zaak op te lossen. Daarbij letten ze altijd op de kosten. Kost het te veel en levert het te weinig op, dan mag de rechtshulpverlener de hulp stoppen en het betwiste bedrag uitbetalen aan de verzekerde. Zo koopt de verzekeraar bewerkelijke, relatief kleine zaken af. De verzekerde is dan schadeloos gesteld, maar kan er wel een onbevredigend gevoel aan overhouden.
Vaak zal de rechtshulpverlener proberen om tot een schikking te komen. Als dat niet lukt, kan hij een juridische procedure aanspannen. Soms is een advocaat verplicht en mag de verzekerde die kiezen. Een advocaat is niet verplicht bij de administratieve rechter, de kantonrechter en een kort geding. De verzekerde kán dan wel een eigen advocaat kiezen, maar daarbij schuilt een addertje onder het gras. Verzekeraars noemen de kosten voor de eigen juristen en advocaten ‘Interne kosten’. Deze zijn onbeperkt verzekerd. Externe advocaten en andere externe kosten (denk aan deskundigenrapporten en proceskosten) zijn tot een maximum verzekerd. Vaak is dit €50.000 of €60.000, soms ook veel lager. Als de verzekerde een advocaat wil terwijl dat niet verplicht is, decimeren veel verzekeringen het kostenmaximum. Zo’n driekwart van de verzekeringen vergoedt in die situatie niet meer dan €8000 externe kosten. Bovendien rekenen ze vaak een eigen bijdrage.
Samenhangend conflict
Nog een belangrijk ‘klein lettertje’: het kostenmaximum geldt voor samenhangende gebeurtenissen. Stel: een verzekerde heeft letsel na een verkeersongeval. De tegenpartij wil niet betalen en de werkgever wil een tijdelijk arbeidscontract niet verlengen. Dan komen er twee procedures tegen twee tegenpartijen, maar het kostenmaximum geldt voor beide geschillen samen.
Voor sommige conflicten biedt een rechtsbijstandverzekering weinig dekking, zoals echtscheiding. Meestal is hooguit een echtscheidingsmediator verzekerd tot €3000 à €5000, voor één keer per huwelijk én er is vaak een wachttijd van drie jaar.
Ook in een strafzaak kan een rechtsbijstandverzekering weinig betekenen. Strafzaken zijn uitgesloten als de verzekerde bewust de wet heeft overtreden of ’n misdrijf begaat. Een crimineel heeft dus niets aan deze verzekering. Maar, blijkt achteraf dat de verdachte onschuldig is, dan vergoeden verschillende verzekeringen achteraf de kosten van de advocaat.
