Wandelen: hét medicijn voor een beter leven

In je boek formuleer je 10 levenslessen. Hoe kwam je daarop?

“Ik lees veel boeken, luister naar podcasts en laat me inspireren door anderen. Vooral door gesprekken tijdens wandelingen met andere hikers hebben die levenslessen vorm gekregen. Ik merkte al snel dat iedereen op dezelfde golflengte zit en dat we vaak diepe gesprekken voeren over het leven. Om de kracht en de moed te hebben voor zo’n trektocht moet je liefde voor de natuur al groot zijn, want je gaat uit je comfortzone en laat alle luxe achter je. Dat is de gemene deler. Praten gaat ook veel makkelijker in de natuur. Je hoofd is vrij, je gedachten zijn letterlijk in flow.”

Is er één levensles die wat jou betreft belangrijker is dan alle andere?

“Ze zijn allemaal even belangrijk en de ene kan niet zonder de andere… Maar als het moet, zou ik de laatste kiezen, omdat die de overige samenvat: Alles staat met alles in verbinding. Als het met ons slecht gaat, dan ook met de natuur, en omgekeerd. We zijn een deel van een groter geheel en nooit alleen. Die gedachte geeft me heel veel rust.”

Wat heeft wandelen voor op fietsen of tuinieren?

“Fietsen is een mechanische manier van voortbewegen, niet helemaal op het ritme van de natuur. Fietsers vertellen me: ‘Als ik fiets, kan ik veel meer zien in korte tijd.’ Bij wandelen gaat het juist om vertragen, de tijd nemen om de natuur rondom je in je op te nemen, de details en de seizoenswisselingen te zien. Wandelen doen we bovendien sinds het ontstaan van de mensheid, toen we rondtrekkende jagers-verzamelaars waren en ons verspreidden over de hele wereld. Dat zit nog in ons DNA. Pas zo’n 10 000 jaar geleden kozen we voor een vaste verblijfplaats. Ons lichaam is nog niet helemaal aangepast aan die levensstijl. Tuinieren vind ik zelf ook een heilzame en meditatieve activiteit. Het grote verschil is dat je grotendeels op dezelfde plaats blijft en vooral met je handen bezig bent. Maar er is geen goed of fout. Iedereen moet doen waar hij zich het beste bij voelt.”

Hoe begin je met wandelen of hiken als je het nooit eerder gedaan hebt?

“Voor wandelen zou ik zeggen: ga naar buiten en begin in de buurt, in een park, in de stad. Het is gratis, je hebt alleen een paar goede schoenen nodig. Test het een paar keer uit en investeer pas in degelijke wandelschoenen of wandelkledij als je echt de smaak te pakken hebt.

Bij hiken ga je op stap in onbekend terrein. Dit is fysiek uitdagender en ook technischer; het pad bestaat vaak uit rotsblokken of keien. Je wandelt bergop en bergaf, soms met een zware backpack als je een meerdaagse trektocht doet en ook kampeermateriaal bij je hebt. Hiervoor is fysieke voorbereiding belangrijker. Je moet niet alleen trainen op afstand maar ook op hoogteverschillen. Ook kennis is belangrijk, 80 procent van een geslaagde trektocht zit ’m in de voorbereiding: weten hoe je route eruitziet, wat je moet doen in geval van nood, welk materiaal je nodig hebt. Daarom heb ik de Op Wandel Academy opgericht, een online trektochtschool met twaalf experts die hun hiking-ervaring delen in de cursus Start to Hike. Je kunt je natuurlijk laten helpen door de technologie, ik gebruik ook voortdurend de gps in mijn smartphone om routes te plannen en te volgen. Toch ben ik er voorstander van dat je uit de voeten kunt met kaart en kompas, voor het geval de technologie of de routemarkeringen wegvallen. Daarnaast krijg je met een kaart inzicht in de omgeving, waardoor ook je oriëntatiegevoel verbetert en je op een andere manier naar een landschap gaat kijken.”

Kun je op latere leeftijd nog met hiken beginnen?

“Zeker, ons lichaam past zich snel aan en kan zichzelf herstellen, net als de natuur. Neurowetenschapper Shane O’Mara haalt in zijn boek Te voet een onderzoek aan dat werd uitgevoerd met een 62-jarige man die de 1300 kilometer lange Via Alpina in Italië uitwandelde. Tijdens de drie maanden lange tocht werden zijn bloed- en andere waarden gemeten. Al na drie dagen begonnen die te verbeteren en op het einde van de tocht waren zijn BMI en bloedvetten veel beter dan voor hij vertrok. Wandelen is een snel, simpel medicijn, doeltreffend voor een beter leven. Iets wat dokters vaker zouden moeten voorschrijven. In hun opleiding krijgt het belang dat de natuur voor ons heeft nog maar heel recent aandacht. Er komt wel steeds meer wetenschappelijk onderzoek naar.”

Zijn er hindernissen die je als beginner moet overwinnen?

“Sommige beginnende wandelaars merken dat ze veel piekeren tijdens het wandelen. Dat is ook niet zo gek. We leven in een heel snelle maatschappij leven we maar doorgaan en gas geven. Als je wandelt, vertraag je ineens. Alle gedachten en gevoelens die je hebt weggeduwd, komen naar boven. Die eerste wandelingen kunnen intens zijn. Je moet het gewoon een paar keer de kans geven, doorbijten, weer leren genieten van het trage tempo. Vaak verbetert het daarna, dan merk je: als je met iets in de knoop zit, ontwar je hem tijdens het wandelen. Het is een beetje de tuinier van onze denkwereld.”

Wat zijn beginnersfouten?

“Wandelen is een niet-blessuregevoelige sport, behalve als je jezelf overbelast. Rustig opbouwen is belangrijk. Loop niet meteen 10 kilometer, maar begin met korte afstanden en luister altijd naar je lichaam. Bij hiken zijn beginnersfouten een slechte voorbereiding en jezelf te zwaar bepakken. Eigenlijk kun je met heel weinig heel veel doen. Bespaar vooral niet op basisbehoeften: eten, drinken, slapen, warm en droog blijven. Ik neem altijd twee à drie liter voor mezelf mee. Een goede tip is om al voor vertrek een liter water te drinken. Die hoef je dan niet meer mee te dragen.”

Tijdens de corona-lockdowns was wandelen ineens enorm populair. Iedereen wandelde omdat je niets anders kon doen. Is er nu geen terugval?

“Volgens een onderzoek van Wandelnet Nederland willen de meeste jongeren die gingen wandelen tijdens corona dat blijven doen. Ik merk wel dat het moeilijker wordt om de regelmaat erin te houden. We vervallen weer een beetje terug in de ratrace. Maar veel mensen willen toch doorgaan. Dat blijkt ook uit de verkoop van wandelschoenen in outdoorwinkels.”

Hoe blijf je in conditie tussen twee wandelvakanties in?

“Voor de fysieke voorbereiding kun je in de buurt bewust op zoek gaan naar wandelingen die wat uitdagender zijn, bijvoorbeeld de (Vlaamse) Ardennen. Of Duitsland, Luxemburg of De Vogezen in Frankrijk. Om te oefenen met backpack op hoogte is traplopen een ideale voorbereiding. Heel lange trappen zijn bijvoorbeeld de Montagne de Bueren met 374 treden in Luik, of de trap van de Wilhelminaberg met 508 treden bij Landgraaf in Nederland.”

Welke wandelroutes zijn aanraders?

“Veel gemeentes hebben gemarkeerde wandelroutes, maar je kunt ook je wandelingen zelf uitstippelen met de wandelknooppunten in Nederland, Vlaanderen en in delen van onze buurlanden. Er bestaan veel circulaire wandelingen zoals de Dagstappers, of in combinatie met openbaar vervoer. Wil je gaan hiken, kijk dan vooral naar wat je wilt en kunt, wat je wilt zien en naar het klimaat. Je kunt het aan de andere kant van de wereld zoeken, maar ook Europa is prachtig: Frankrijk, Oostenrijk, Zwitserland, Slovenië. Voor beginners is Luxemburg een aanrader, bijvoorbeeld het Müllerthal of de Escapardenne Lee Trail. In Nederland heb je onder meer het Krijtlandpad, het Pieterpad en natuurlijk de Hoge Veluwe. De Dutch Mountain Trail koppelt alle heuvels in Nederland aan elkaar en is een goede route om op hoogtemeters te trainen.”

Dorien Drapsis de ziel, pen en stem van outdoorblog Op Wandel. De Op Wandel Academy is een platform voor hikers en wandelaars met online video­cursussen, wandelweekends en groepsreizen. In mei verscheen 10 Levenslessen van de wandelaar.

Een andere versie van dit artikel verscheen eerder +Gezond oktober 2023. Abonnee worden van het blad? Dat doe je in een handomdraai.