Wandelen met Hella: 'Met alles wat leeft wil ik goed omgaan'

Jaap Wijdenes (81 jaar) was chemicus en is getrouwd met Henny. Hij heeft drie kinderen en zes kleinkinderen.

Hella van der Wijst (58) is presentator en schrijfster van de boeken Troost – als je iemand mist en De kracht van samen. Ze houdt van wandelen en een goed gesprek.

Vanaf stap één is duidelijk dat Jaap een man met een missie is. Hij heeft de wandelroute bepaald. Ook heeft hij een kievitsnest gespot dat we mogen fotograferen. Maar eerst neemt hij ons mee naar de weidevogelpoel die boer Heesakkers, samen met de gemeente Laarbeek en natuurinstanties, in 2013 op zijn Janmiekeshoeve heeft aangelegd. Een mooie samenwerking tussen boer en natuur volgens Jaap, die vier middagen in de week als vrijwilliger werkt op de Janmiekeshoeve. “Ik vind het geweldig hoe deze boer omgaat met de natuur.” Al sinds 1781 is hier een boerenbedrijf dat nu langzaam verandert in een innovatieve, natuurinclusieve biologische bosboerderij. “Met al dat gesjouw heb ik gratis geweldige lichaamsbeweging”, lacht Jaap terwijl hij wijst op de meer dan 12.000 bomen en struiken die mede door hem zijn aangeplant.

Jeroen Berends

Dat Jaap op zijn leeftijd nog zo graag buiten aan het werk is, heeft alles te maken met zijn geboortedorp Opperdoes. In dit Noord-Hollandse dorp verbouwen ze volgens Jaap de lekkerste aardappel, de Opperdoezer Ronde. Duizenden kilo’s heeft hij als jongen met de hand gerooid, maar omdat hij goed kon leren, werd hij chemicus. Daarmee is Jaap binnen zijn familie, sinds 1650, de eerste die geen agrariër is geworden. “Vader zei er wel bij: als het niet goed gaat, dan hangt daar je werkbroek.” Hij kreeg een mooie loopbaan als ­onderzoeker en leraar in de chemie. Via korfbal leerde hij Henny kennen. Samen kregen ze drie kinderen en intussen zijn ze alweer 57 jaar getrouwd. “Ik heb naar heel veel vrouwen gekeken, maar voor één ben ik bezweken. Daar ben ik van gaan houwen, daar ben ik mee gaan trouwen en dat wil ik graag zo houwen”, rijmt Jaap.

Midden in de zin onderbreekt Jaap met: “Hoor je dat? Een vink!” Vogels zijn de tweede liefde van Jaap. Ruim twintig jaar is hij fanatiek weidevogelbeschermer en coördinator van de groep Weidevogelbescherming Laarbeek. Op de route die we wandelen, zijn wel vijftig verschillende vogelsoorten gespot, waaronder de bontbek­plevier en het witgatje.

In 2006 vond Jaap hier het eerste­ Nederlandse kievitsei van het jaar. Trots vist hij een minuscuul speldje uit zijn broekzak als bewijs. Die vondst was een hele happening, vooral bijzonder omdat men meestal in Friesland het eerste ei vindt. Dankzij Jaap was voor de eerste keer de eer aan Brabant. Van jongs af aan kent hij de traditie van het kievitseieren zoeken. Die begon bij arme boeren, die het eerste ei naar hun leenheer en later naar de Commissaris van de Koningin brachten, om daar als dank kaas of een ander luxeproduct voor terug te krijgen. Rapen mag al jaren niet meer, omdat het aantal weidevogels fors achteruit is gegaan. Tegenwoordig markeren vogelbeschermers de nesten om te zorgen dat de boer ze niet stuk maait. Nog altijd maakt Jaaps hart een sprongetje als hij een kievitsnest ontdekt. “Meestal een nest met vier eieren, meer kunnen ze niet warm houden.”

Bij een pluktuin met insectenhotel en picknickbank, staat een typisch Brabants kappelletje met een Jezusbeeld erin. Wandelaars mogen in de pluktuin van de bessen of kersen snoepen. Volgens Jaap is de belangrijkste waarde van dit soort plekken, dat mensen zich bewust worden van de natuur.

Jeroen Berends

Buiten de boer helpen en vogels beschermen, doet Jaap nog meer. Na zijn pensioen reageerde hij op een oproep in het protestantse kerkblad. Ze zochten iemand voor het onderhoud van een kleine begraafplaats in Aarle-Rixtel. Hij vond het ‘mooi werk’. “De eerste keer dat iemand mij vroeg wat ik daar zocht, tussen de doden, zei ik als grap: ‘Geweldig toch, ik heb meer dan dertig man onder me, en zonder commentaar’.” Later vroeg de protestantse begraafplaats in Helmond hem als beheerder, een taak die hij erbij nam. Met nabestaanden een plekje uitzoeken voor het graf vond hij dankbaar werk. “Een goed plekje voor hun geliefde betekent zoveel voor mensen.” Jaap is vaak bedankt voor zijn hulp en luisterend oor. Grappige dingen maakte hij mee. Zoals die keer dat de begra­fenisondernemer de handvaten niet mee had gerekend bij het meten van de kist en het graf daardoor te klein was. “Gelukkig wilden de nabestaanden niet aanwezig zijn bij het zakken van de kist.” Regelmatig was het ook slikken. “Een klein graf graven voor een kind raakte me elke keer weer.”

Jaap beheerde de begraafplaats tot 2021. Het maakte hem nog realistischer. “Als mensen vragen hoe het met me gaat zeg ik altijd: ‘Prima, maar het kan zomaar dat ik er morgen niet meer ben.’ Dat is niet fatalistisch, maar realistisch. Want één ding is zeker in het leven, dat je doodgaat.”

Als we stoppen op een boerenpaadje tussen de weilanden, omzoomd met prachtige paarse judaspenning, denk ik een wulp te horen. Naast de kievit heeft ook deze grootste steltlopersoort van ons land het Brabantse boerenlandschap ontdekt. Jaap speurt de lucht af in de hoop deze zeldzame weidevogel aan zijn vlucht te herkennen. Als hij de vogel heeft gespot, roept hij enthousiast: “De boer had dus gelijk!” Steeds meer boeren zijn enthousiast over vogels op hun land. Hij toont een foto van een wulpennest die een boer hem stuurde, met de tekst ­eronder: ‘Kijk, dat is bij ons!’ “Alsof er een kind was geboren”, glundert Jaap. Om met een ondeugend gezicht te vervolgen: “Als boeren niet meewerken aan weidevogelbescherming, kan ik dreigen dat naar buiten te brengen. Maar gelukkig doen ze bij ons ­allemaal mee.”

Het laatste lusje van de wandeling gaat via de hoogstamboomgaard naar het Janmiekesven, waar Jaap nieuwsgierig in de nestkastjes spiekt die hij daar onlangs heeft opgehangen. Veertien van de twintig kastjes blijken al bewoond. Jaap vertelt dat boer Heesakkers een prachtige boom heeft geplant langs de wandelroute, toen Jaap en Henny 55 jaar getrouwd waren. Dat waardeert hij, maar ook zonder blijken van dank zou hij doen wat hij doet. “Mij gaat het erom dat mensen weer als goede rentmeesters omgaan met alles wat leeft. We moeten uit de mallemolen, minder vlees eten en minder vliegen. Waar ik kan, help ik.”

Zo doet Jaap alles wat hij doet uit betrokkenheid bij mensen en de natuur. “Voor mij is de hemel hier op aarde. Wij moeten die hemel zelf maken. Ik zie het als mijn taak om daar iets aan bij te dragen.”

De Janmiekesroute

Deze route is een van de zestien ommetjes rond het ­Brabantse Mariahout. De route gaat door hoger en lager gelegen natte gronden en langs bloeiende akkerranden. Op www.zorgomhetdorp.nl staan alle ommetjes. De wandeling start bij biologische boerderij Janmiekeshoeve. Meer informatie en rondleidingen: www.janmiekeshoeve.nl

• Startpunt: Janmiekeshoeve, De Hei 15 in Mariahout.
• Horeca: in de dorpskern.
• Vervoer: alleen goed te bereiken met de auto.
• Lengte: 4,8 km, uit te breiden.
• Geschikt voor rolstoel: je kunt niet de hele ronde maken, maar wel de weidevogelpoel, de pluktuin en Janmiekesven bereiken.

Plus Magazine

Oproep

Deze wandeling maken, samen met Hella en Jaap, inclusief een bezoek aan de boerderij? Dat kan op vrijdagmiddag 21 april. Opgeven en informatie: www.hellamediahuis.nl