Armen Melkonian (28) ontvluchtte Syrië, vanwege de burgeroorlog en zijn homoseksualiteit. Sinds drieënhalf jaar woont hij in Nederland, waar hij een opleiding tot hotelmanager volgt. “Oorlog kun je overleven. Maar niet kunnen zijn wie je bent, dat houd je niet vol.”
Armen Melkonian (28) is in 2014 de oorlog in Syrië ontvlucht. Hij is vrijgezel en woont in Zaandam.
Hella van der Wijst (54) is presentator en schrijfster. Haar meest recente boek is Troost; als je iemand mist. Ze houdt van wandelen en een goed gesprek.
Door de Schoorlse Duinen.
“Gezellig”, zegt Armen Melkonian als hij ons ontmoet op een terras aan de voet van het hoogste klimduin van Nederland in het Noord-Hollandse Schoorl. ‘Gezellig’ was het eerste woord Nederlands dat hij leerde nadat hij de Syrische burgeroorlog in de stad Aleppo was ontvlucht. Via Libanon kwam Armen met een dubbele status – oorlogsvluchteling en homoseksueel – naar Nederland. Hij weet nog goed hoe koud het was toen hij in december aankwam, maar ook hoe hij zich voelde. “Toen ik mijn appartementje binnenstapte, moest ik direct huilen. Ik was veilig!”
Armen greep de kans om in een veilig land opnieuw te beginnen met twee handen aan. Behalve zijn zus, die in Dubai verblijft, wilde de rest van de familie niet uit Syrië vluchten. Eerder waren de grootouders van Armen al de genocide in Armenië ontvlucht. Tot de burgeroorlog leefden de Armeniërs in Syrië relatief veilig in hun besloten gemeenschap. Ze werden gewaardeerd als harde werkers. “Iedere Syriër bracht zijn defecte auto naar een Armeniër. Vanwege onze minderheidspositie moest bij ons alles perfect zijn. Dat gold dus ook voor mij.”
Toen Armen op zijn 13de ontdekte dat hij op jongens viel, was dat een probleem. Niet alleen binnen de islamitische omgeving, maar ook binnen zijn christelijke familie. Homoseksuelen liepen gevaar. Onder IS stond zelfs de doodstraf op homoseksualiteit. Over seksualiteit werd niet gesproken. Op zijn 15de deelde hij zijn geaardheid als eerste met zijn beste vrienden. Die zeiden dat hij moest veranderen, anders konden ze geen vrienden meer zijn. “Later zeiden ze gelukkig dat ik mocht zijn wie ik was, als ik maar ‘normaal’ bleef doen. Daardoor zijn we nu nog vrienden.”
Hella en Armen in Nederlands breedste duingebied.
Armen is helemaal uit Zaandam naar Schoorl komen fietsen, een rit van bijna veertig kilometer, om met mij de Schoorlse duinen te voet en op de fiets te verkennen. Een heerlijke tocht door Nederlands hoogste en breedste duingebied. “In Aleppo fiets je alleen om een uitstapje te maken. Het is geen dagelijkse bezigheid zoals hier”, lacht hij. Aangekomen bij Bospaviljoen De Berenkuil, dat er al sinds 1947 is, vraagt hij nieuwsgierig wat ‘berenkuil’ betekent. ‘Beren’ zijn in de homoscene grote behaarde mannen, zo heeft hij in Amsterdam geleerd, en daar valt Armen wel op. Als hij ook nog uitlegt dat slanke behaarde mannen ‘otters’ worden genoemd, schiet ik in de lach: Armen is al goed geïntegreerd in onze samenleving.
Uit de kast komen binnen het gezin lag een stuk moeilijker voor Armen. Dat durfde hij pas op zijn 20ste. In de gemeenschap wordt veel geroddeld. “Mijn moeder riep: ‘Zo heb ik je niet opgevoed!’ Mijn zussen vreesden geen echtgenoot te vinden omdat hun broer homo was. Mijn zus, die psycholoog is, ging zelfs op zoek naar medicijnen om mij te ‘genezen’.”
Dat was het moment waarop Armen besloot dat hij uit de benauwende Armeense gemeenschap weg wilde. Zijn werk in een hotel met veel Europeanen werd zijn ontsnapping. “Op internet las ik veel over homoseksualiteit. Het bevestigde mij in mijn gevoel. Langzaam ging ik positiever over mezelf denken.”
Precies op het moment dat hij begon te dromen van een baan als hotelmanager in Dubai, Europa of Amerika, brak de oorlog uit in Syrië. Miljoenen dromen vielen in duigen, ook die van Armen. “Op weg naar het hotel door de binnenstad van Aleppo moest ik de kogels ontwijken. Ik was geen beveiliger, maar moest wel het hotel bewaken. Soms was er een regen van raketten. Het is gek, maar bang om dood te gaan ben ik nooit geweest. Ook al zijn vrienden van mij omgekomen.” Toen Armens vader kanker kreeg, besloten ze als gezin naar Damascus te vluchten, waar de zorg beter was. Dat werd voor Armen de springplank om naar Libanon te reizen. Zijn moeder huilde toen hij vertrok. Hij wilde zijn familie niet in de steek laten, maar kon niet langer tegen de homofobie. “Niet vanwege de oorlog, maar vooral voor mijn vrijheid moest ik weg. Oorlog kun je overleven. Maar niet kunnen zijn wie je bent, dat houd je niet vol.” Via de Verenigde Naties kreeg Armen asiel. Toen hij wist dat het Nederland zou worden, begon hij direct de Nederlandse taal te leren met liedjes als: Hoofd-schouders-knie-en-teen. “Lachen hoor!” Met duizend Nederlandse woorden en een rotsvast vertrouwen begon hij zijn nieuwe leven.
Armens vrolijkheid werkt aanstekelijk, net als zijn interesse voor alles om hem heen. Als we even stoppen in de duinen zien we grillige, zwartgeblakerde bomen als stille getuigen van de grote duinbrand in 2010. Turend over de goudgele zandheuvels moet Armen denken aan Kessab. Een stadje in Noord-Syrië waar ze voor de oorlog graag op vakantie gingen. “Het landschap is er prachtig. Maar door de oorlog is het mooie weg.” Voor het eerst is Armen echt even stil. Als ik vraag waar ‘thuis’ voor hem is, zegt hij triest maar beslist: “Dat weet ik niet en dat doet er ook niet zo toe. Thuis is waar ik ben. Wat ik wel weet, is dat ik niet terugga naar Aleppo. Met alle beelden in mijn hoofd kan dat niet meer. Bovendien ga ik in mijn leven nooit een stap terug, maar altijd vooruit.”
Op het strand aangekomen waaien we even uit. Behalve de regen en de directheid van Nederlanders weet Armen weinig minpuntjes van Nederland te noemen. Hij moest even wennen aan stamppot met worst. En de eenzaamheid en individuele samenleving vindt hij soms moeilijk. “Daar zat ik ineens alleen op een flatje in Zaandam, midden in de winter. Ik wist niet waar ik het zoeken moest. Ik ben toen maar snel lid geworden van een koor om mensen te leren kennen.” Via het Amsterdam Gay Men’s Chorus leerde hij mensen kennen en kreeg hij zijn eerste serieuze relatie. “Het is net uit, maar we blijven goede vrienden en hij helpt me met ingewikkelde dingen regelen.” Via Vluchtelingenwerk Nederland ging Armen voorlichting geven. Onder andere een jaar lang als gids van de expo Aleppo in het Amsterdamse Tropenmuseum. En Armen werd het gezicht van de campagne van Vluchtelingenwerk: Bekend maakt bemind, waarbij mensen met een vluchteling in gesprek kunnen gaan. “Als eenzaamheid toch de kop opsteekt, helpt muziek. “Wil ik vrolijk worden, dan luister ik naar The Sound of Music.”
Armen: “Het is gek, maar bang om dood te gaan ben ik nooit geweest.”
Zijn propedeuse van de studie hotelmanagement heeft Armen op zak en met plezier loopt hij nu stage in het chique Amstel Hotel in Amsterdam. Opvallend is dat de rust en het perspectief ook de nachtmerries in zijn leven hebben gebracht. “Nu ik eindelijk veilig en gelukkig ben, komen de nare dromen over de oorlog los. Daar was tot nu toe geen ruimte voor.”
Ter afsluiting rennen we als twee kinderen het 51 meter lange klimduin af. Armen ziet een mooie toekomst voor zichzelf: “Naast hotelmanager hoop ik vader te worden. Ik houd van kinderen en denk dat ik ze veel te geven heb: rust, liefde en levenswijsheid.”
Langs de hoogste duinen van ons land
Deze route door de Schoorlse Duinen voert langs Bergen aan Zee. Bij voldoende wind kun je surfers en catamaranzeilers in actie zien. Nergens in Nederland zijn de duinen breder en hoger. Middenin ligt De Kerf, een uniek brakwatergebied dat ontstaan is nadat een opening in de duinenrij werd gegraven zodat het zeewater bij hoogtij naar binnen kan stromen. De route is te vinden op www.route.nl (zoek op ‘114868’).
Startpunt: NS-station Alkmaar.
Lengte: 37,5 kilometer.
Horeca: Bospaviljoen De Berenkuil, Strandpaviljoen Hargen, restaurant Loetje in Bergen, Café Mereboer en restaurant De Bokkesprong.
Vervoer: vanaf NS-station Alkmaar is het 1,5 kilometer fietsen naar de route.
Drie ex-asielzoekers slaagden erin hun droom in Nederland waar te maken: kijk op www.plusonline.nl/ex-vluchtelingen
- Plus Magazine
