Wat is herpes?

Wat is herpes?

Herpes is een infectie met het herpes simplex-virus. Er bestaan verschillende typen van het herpes simplex-virus. Het virus kan zich op verschillende manieren uiten: als een koortslip (herpes labialis), als een seksueel overdraagbare aandoening (herpes genitalis) of als een ontsteking van de mond (stomatitis herpetica). Niet iedereen krijgt er ook klachten van.

Het virus blijft in je lichaam aanwezig. Bij een verminderde weerstand kan het virus weer actief worden. Bovendien kun je anderen besmetten met het herpes simplex virus, of je op dat moment klachten hebt of niet.

Oorzaken

Het herpes simplex-virus zit voornamelijk in de blaasjes. Door direct contact, zoals onbeschermd seksueel contact, inclusief orale seks, en via contact met de handen kan het virus zich verspreiden. Het virus kan ook worden verspreid via gebruiksvoorwerpen, zoals glazen, handdoeken en lippenbalsem. In water overleeft het virus niet. Je kunt dus veilig zwemmen, douchen en een wasmachine delen met anderen.

Symptomen van een infectie met het herpesvirus

Veel mensen merken niets van een infectie met het herpesvirus. Het virus kan direct symptomen geven, of pas jaren later. Het virus blijft namelijk levenslang in je lichaam en kan actief worden wanneer je weerstand verminderd is. Het virus kan verschillende symptomen veroorzaken, afhankelijk van waar het je huid en slijmvliezen binnendringt.

Symptomen van een koortslip:

• rode plek met blaasjes
• jeuk, tintelingen of pijn, vaak al voordat de blaasjes ontstaan
• meestal op de lip, soms op de kin, neus of oogleden

Symptomen van genitale herpes:

• vaginale jeuk, irritatie of pijn
• rode plekjes, zweertjes of blaasjes rond de penis, schaamlippen, vagina of anus
• pijn bij het plassen
• koorts
• opgezette lymfklieren, vooral in de liezen

Symptomen van een mondontsteking:

• pijnlijke blaasjes in en rondom de mond
• opgezette lymfeklieren, vooral in de hals
• koorts, algeheel ziek zijn
• niet willen eten en drinken
• voornamelijk bij kinderen tussen de zes maanden en vijf jaar

Symptomen van een oogontsteking:

• rood en pijnlijk oog
• blaasjes op en rond de oogleden
• slijmerige of waterige afscheiding
• soms veel pijn of slechter zien door ontsteking van het hoornvlies

Hoe wordt de diagnose gesteld?

De huisarts stelt vragen en bekijkt de aangedane plekken. Aanvullend onderzoek is meestal niet nodig. Bij twijfel over de diagnose kan je huisarts wat vocht uit de blaasjes afnemen met een wattenstokje en laten onderzoeken in het laboratorium.

Heb je herpes genitalis? Dan kan het verstandig zijn om ook onderzoek naar andere seksueel overdraagbare aandoeningen (soa’s) te laten doen. Je kunt daarvoor terecht bij je huisarts of Gemeentelijke Gezondheidsdienst (GGD). Voor hen is dit een normale klacht; je hoeft zich dus niet te schamen.

Bij een oogontsteking door het herpesvirus verwijst je huisarts je meestal door naar een oogarts voor verder onderzoek en behandeling. Heb je veel pijn aan je oog en zie je slechter? Neem dan direct contact op met je arts. Er kan sprake zijn van een ontsteking van het hoornvlies, die kan leiden tot blijvende oogproblemen.

Risicogroepen

Een infectie met het herpesvirus kan ernstiger verlopen bij jonge baby’s. Vermijd contact met jonge baby’s zoveel mogelijk als je een koortslip hebt. Ben je zwanger en krijg je na de 33e week voor het eerst een infectie met het herpes simplex virus? Neem dan contact op met je huisarts, verloskundige of gynaecoloog voor advies. Je kunt tijdens de geboorte de baby besmetten. Dit kan leiden tot een ontsteking van de huid of ogen bij je baby, maar ook tot een ernstige ontsteking van de hersenen.

Ook mensen met uitgebreid eczeem en mensen met een verminderde afweer, bijvoorbeeld door hiv of het gebruik van prednison of chemotherapie, kunnen meer last hebben van een herpesinfectie. Neem contact op met je huisarts wanneer je mogelijk een herpesinfectie hebt.

Behandeling

Herpes is een besmettelijke ziekte. Let op: je kunt het herpes simplex virus ook overdragen wanneer je geen symptomen hebt. Je bent echter vooral besmettelijk wanneer je blaasjes hebt. Vermijd dan rechtstreeks contact met anderen, zeker met jonge baby’s en mensen met een verminderde weerstand. Was je handen regelmatig. Raak de blaasjes niet aan om verspreiding van het virus te voorkomen.

Heb je een koortslip, was dan je gebruikte kopjes en bestek goed af en deel deze niet met anderen. Hetzelfde advies geldt voor handdoeken. Zoen en knuffel niet en vermijd orale seks. Vermijd seksueel contact, inclusief orale seks, wanneer je actieve genitale herpes hebt. Gebruik van een condoom verlaagt het risico op besmetting, maar geeft geen volledige bescherming.

Gebruik bij pijn een gewone pijnstiller, zoals paracetamol, ibuprofen of naproxen. Bij blaasjes op de huid kan een smeersel met lidocaïne en zinkoxide of lidocaïnevaselinecrème de pijn verminderen. Zinksulfaatvaselinecrème of zinkoxidevaselinecrème helpen om de blaasjes sneller te laten indrogen. Bij een mondinfectie kunnen koele dranken of ijsjes verlichting geven.

Wanneer de infectie ernstig verloopt kan je arts virusremmers voorschrijven, zoals valaciclovir, famciclovir of aciclovir. Je kunt aciclovircrème ook gebruiken wanneer je een koortslip aan voelt komen.

Prognose

Een koortslip en een mondontsteking door herpes genezen meestal binnen één tot twee weken. Herpes genitalis is meestal binnen drie weken over. De blaasjes genezen vanzelf en laten geen littekens achter. Gezonde mensen houden hier geen schadelijke gevolgen aan over. De ziekte kan wel ernstiger verlopen bij jonge baby’s en mensen met een sterk verminderde afweer.

Herpes is niet te genezen: het virus blijft in de zenuwknopen in je lichaam aanwezig. Je merkt daar meestal niets van. Wanneer het virus weer actief wordt, kun je opnieuw een koortslip of symptomen aan de geslachtsdelen krijgen. Het herpes simplex virus kan weer actief worden door:

• blootstelling aan de zon of zonnebank
• koorts en infecties
• vermoeidheid en stress
• menstruatie
• wondjes aan de lippen
• medicijnen die de afweer verminderen, zoals prednison en chemotherapie