Aften in je mond? Vervelend, maar onschuldig

Wat zijn aften?

Naar schatting twintig procent van de volwassenen heeft weleens aften. Dit zijn pijnlijke ontstekingen (zweertjes) van het slijmvlies in je mond. Een ontsteking van je mondslijmvlies wordt ook wel stomatitis genoemd; de medische naam voor aften is daarom stomatitis aftosa (ook wel gespeld als stomatitis aphthosa).

Oorzaken

De precieze oorzaak voor aften is onbekend.

Er zijn verschillende onderzoeken gedaan naar mogelijke oorzaken voor terugkerende ontstekingen van je mondslijmvlies. Deze onderzoeken spreken elkaar echter tegen. Het is daarom onduidelijk of de volgende factoren aften veroorzaken:

• stress
• slaaptekort
• vitaminegebrek (onder andere vitamine B12, vitamine C, ijzer en foliumzuur)
• overgevoeligheid voor bepaalde voedingsmiddelen
• hormonale veranderingen

Symptomen

Aften zijn zweertjes of blaasjes in je mond. Soms heb je er één, soms zitten er meerdere plekjes bij elkaar. De witte, grijze of gelige plekjes met een rode rand zijn meestal drie tot vier millimeter in doorsnede. Meestal zitten ze aan de binnenkant van je wangen of lippen of onder je tong. Ze doen vooral pijn wanneer je heet of zuur voedsel eet, maar kunnen de hele dag pijnlijk zijn.

Soms is het mondslijmvlies rondom de afte ook rood of is een groter deel van je mondslijmvlies ontstoken (stomatitis). Je kunt dan last hebben van de volgende symptomen:

• pijn in je mond
• droge mond
• bloedingen in je mond, spontaan of bij aanraking, bijvoorbeeld tijdens het tandenpoetsen
• ontsteking van je tandvlees, met zwellingen, roodheid en pijn

Duurt het langer dan twee weken voordat de plek helemaal genezen is of komen de aften vaker terug? Je huisarts of tandarts kan kijken of er een oorzaak voor je symptomen is.

Heb je aften en hoge koorts? Ga dan naar je huisarts. Je kunt een ernstige infectie hebben, die zo snel mogelijk behandeld moet worden. Ga ook naar je huisarts als je behalve terugkerende aften ook regelmatig buikpijn en/of diarree hebt. Je zou een ziekte kunnen hebben die het slijmvlies van je mond en je maag-darmkanaal aantast.

Hoe wordt de diagnose gesteld?

Heb je aften die langer dan twee weken blijven of heb je er regelmatig last van? Dan is een bezoek aan je huisarts of tandarts aan te raden. Hij of zij zal je mond goed bekijken en zo de diagnose kunnen stellen. Verder onderzoek is meestal niet nodig. 

Risicofactoren

Je krijgt makkelijker een ontsteking wanneer je weerstand verminderd is, bijvoorbeeld door een infectie met een virus of bacterie. Ook ziektes van je maagdarmkanaal kunnen gepaard gaan met een verhoogde gevoeligheid voor aften, zoals coeliakie (glutenintolerantie) en chronische darmontstekingen als de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa. Medicijnen die de weerstand verlagen, zoals prednison en chemotherapie, verhogen het risico op aften. Antibiotica kunnen het evenwicht van de normale bacteriën in je mond verstoren, waardoor sommige bacteriën en schimmels de kans krijgen om extra te groeien en een infectie van je mondslijmvlies te veroorzaken.

Ook een slechte mondhygiëne en beschadigingen van je mondslijmvlies verhogen het risico op ontstekingen van je mondslijmvlies. Op je wang of tong bijten, te hard tandenpoetsen, te heet voedsel en een slecht passend kunstgebit kunnen leiden tot een grotere gevoeligheid voor mondvliesontstekingen. Hoewel mondwater bij kan dragen aan een goede gezondheid van je mond, kun je beter voorzichtig zijn met het gebruik van mondwater of mondspoelingen waar alcohol in zit. Wanneer je dit veelvuldig gebruikt, kan de alcohol je mondslijmvlies aantasten.

Wanneer je langere tijd niet kauwt, bijvoorbeeld omdat je sondevoeding of voeding via een infuus krijgt, maak je weinig speeksel aan. Speeksel beschermt je mond tegen ontstekingen. Langdurig niet eten en drinken verhoogt daarom je risico op ontstekingen van het slijmvlies van je mond. 

Behandeling

Je kunt aften niet voorkomen. Je kan wel je risico op deze ontstekingen van je mondslijmvlies verlagen door rustig te eten en voorzichtig je tanden te poetsen. Omdat aften vaak ontstaan als je weerstand verlaagd is, kan het verstandig zijn om je weerstand op peil te houden. Eet gezond, slaap voldoende en zorg voor voldoende lichaamsbeweging.

Aften genezen meestal spontaan binnen één tot twee weken. Je kunt daarom meestal afwachten totdat de ontsteking vanzelf overgaat. Probeer van de afte af te blijven. Je klachten worden erger wanneer je de blaasjes stukmaakt. Spoelen met een zoutoplossing of kamillethee kan de pijn verzachten. Als je veel last hebt van pijn, kun je bij de apotheek of drogist een pijnstillende gel of tinctuur kopen. Deze medicijnen bevatten lidocaïne, een stof die de pijn verdooft.

Je huisarts of tandarts kan ook ontstekingsremmers of bacteriedodende mondspoelingen (bijvoorbeeld chloorhexidine) voorschrijven. Het verminderen van het aantal bacteriën in je mond heeft bij sommige mensen een gunstig effect. Bij andere mensen genezen de aften niet sneller wanneer ze desinfecterende mondspoelingen gebruiken. Bovendien kunnen deze mondspoelingen pijnlijk zijn.

Heb je regelmatig last van aften? Ga dan naar je huisarts of tandarts om te kijken of je samen de oorzaak van deze ontstekingen kan achterhalen.

Wanneer je huisarts of tandarts vermoedt dat je symptomen veroorzaakt worden door een schimmelinfectie, bijvoorbeeld met de schimmel candida albicans, kan hij of zij een schimmeldodend medicijn voorschrijven. 

Prognose 

Aften kunnen vervelend en pijnlijk zijn, maar zijn over het algemeen niet gevaarlijk. Hoe groter de afte, des te langer duurt het voordat de plek weer helemaal genezen is. Meestal is een afte binnen een week genezen.

Duurt het langer dan twee weken voordat de plek helemaal genezen is of komen de aften vaker terug? Heb je regelmatig terugkerende aften in combinatie met maag-darmklachten, zoals diarree en bloed bij je ontlasting? Of heb je aften en hoge koorts? Ga dan naar je huisarts. Mogelijk heb je een andere ziekte die deze ontstekingen van het slijmvlies van je mond veroorzaakt.