8 vragen over glutenintolerantie (coeliakie)

Wat is glutenintolerantie?

Bij deze ziekte, ook coeliakie genoemd of inheemse spruw, is de binnenbekleding van de darm (de darmvlokken) beschadigd door gluten. Gluten is een eiwit dat voorkomt in verschillende granen, zoals haver, rogge, gerst en tarwe. Alledaags eten zoals brood, koek(jes) en pasta bevat dus gluten. De beschadigde darm is slecht in staat om voedsel op te nemen.

Wat zijn de klachten?

Vooral buikklachten, een opgeblazen gevoel in de buikstreek bijvoorbeeld. Een patiënt kan diarree hebben, maar ook obstipatie. De ontlasting kan olieachtig zijn. Klachten treden op na het eten van voedsel waar gluten in zit.

Zijn er ook andere klachten?

Ja. Doordat de opname van voedsel zo slecht is, kan de patiënt vermageren. Ook mineralen en vitaminen kunnen slechter worden opgenomen in het lichaam. Een gebrek aan ijzer of foliumzuur leidt via bloedarmoede tot vermoeidheid. Door een gebrek aan calcium ontstaat botontkalking. Er zijn patiënten die nauwelijks buikklachten hebben, maar wel deze andere symptomen.

Op welke leeftijd treden klachten op?

Bij een aantal patiënten wordt al op jonge leeftijd, zo vanaf 2 jaar, duidelijk dat ze niet tegen gluten kunnen. Die kinderen hebben dunne armpjes en bolle buikjes. Maar bij veel mensen wordt de ziekte pas op latere leeftijd geconstateerd. Dat kan zijn omdat hun darmvlokken pas later gevoelig zijn geworden voor gluten, of omdat de afbraak van de darmvlokken bij hen niet zo snel gaat. Zij hoeven er dan lange tijd niet ziek van te worden, omdat de last die glutenintolerantie veroorzaakt niet ernstig genoeg is. Bij hen wordt pas later duidelijk dat de buikklachten van gluten komen. Vroeger dacht men dat vrijwel alle gevallen van glutenintolerantie voor het zevende levensjaar werden ontdekt. Tegenwoordig is bekend dat tweederde van de nieuwe patiënten volwassen is. 20 procent van de nieuwe patiënten is zelfs ouder dan 60 jaar.

Bij wie komt glutenintolerantie vaak voor?

Bij vrouwen komt glutenintolerantie twee tot drie keer zo vaak voor als bij mannen. Bij mensen van wie een eerste- of tweedegraads familielid glutenintolerant is, komt het vaker voor dan gemiddeld, evenals bij mensen met suikerziekte.

Hoe wordt de diagnose gesteld?

Als een bloedtest van de huisarts op glutenintolerantie wijst, wordt de patiënt doorgestuurd naar een specialist. Die kan bloedonderzoek doen. Maar de diagnose kan alleen maar met zekerheid worden gesteld door een stukje uit de darm weg te snijden (darmbiopt) en dat te onderzoeken op beschadiging van de darmvlokken.

Hoeveel mensen hebben glutenintolerantie?

Naar schatting hebben in Nederland zo'n 170.000 mensen coeliakie. De meeste van hen, zo'n 140.000, weten dat nog niet. Dit komt omdat de klachten vaak vaag zijn, waardoor er niet snel aan glutenintolerantie wordt gedacht.

Wat is eraan te doen?

Beschadigde darmvlokken herstellen zich zodra de patiënt geen gluten meer eet. Zelden zijn de beschadigingen blijvend. Na herstel van de darm blijven patiënten gezond zolang ze geen gluten binnenkrijgen. Dat is niet altijd eenvoudig, want het glutenvrije dieet vergt veel discipline. Glutenvrije varianten van brood, koekjes of pasta zijn duur. Een diëtist kan helpen om alternatieven zoals rijst, aardappels, maïs en gierst in het dieet op te nemen.

Geen coeliakie, maar wel klachten door gluten?

Wanneer er geen coeliakie is vastgesteld kan het alsnog zo zijn dat gluten klachten veroorzaken, zogenoemde glutensensitivitiet genoemd. Dit kan vastgesteld worden door middel van een eliminatiedieet waarbij gluten geschrapt worden uit de voeding om te kijken hoe het lichaam hierop reageert.

Op de Nationale Gezondheidsbeurs 2018 spraken wij met diëtist en coeliakie-expert Lisanne Bosch. Over glutenvrij eten als trend en over het verschil tussen een allergie en intolerantie: