Help, een gast met glutenintolerantie

Gluten zijn op zich niet ongezond, maar mensen met de auto-immuunziekte coeliakie (glutenintolerantie) of glutensensitiviteit krijgen er wel last van. Van een broodkruimeltje met gluten kan een coeliakiepatiënt al flink ziek worden.

Welke producten bevatten gluten?

Gluten zit in bepaalde granen, namelijk tarwe, spelt, khorasan tarwe (kamut), rogge, gerst (gort). Ook alle producten die gemaakt zijn van deze granen bevatten gluten. Hierbij kun je denken aan brood, muesli, havermout, koekjes, gebak, pizza, pasta, mie, bier, bulgur en couscous.

Ook meel, paneermeel, bloem en bindmiddelen zijn meestal gemaakt van granen met gluten. En deze ingrediënten kom je vaak tegen in kant-en-klare soep, sausjes, worst, toetjes en snoep.

Lees het etiket

Om zeker te weten of ergens gluten in zitten, moet je goed op het etiket kijken. De groepsnaam ‘gluten’ staat meestal niet op het etiket, maar de onderstaande afzonderlijke glutenbevattende granen moeten producenten wel duidelijk op de verpakking zetten. Wees dus alert op:

• tarwe    
• spelt
• khorasantarwe (ook wel kamut)
• rogge    
• gerst    
• haver    

Daarnaast staat er op een verpakking soms ‘Kan sporen van gluten bevatten’ of ‘Dit product is in een omgeving verwerkt waar gluten aanwezig is’. Deze vermeldingen zijn echter niet verplicht. Ook deze producten zijn niet geschikt voor een gast die geen gluten mag.

Glutenvrije ingrediënten

Misschien lijkt het nu alsof je gast niets mag eten. Gelukkig zijn er ook veel ingrediënten van nature glutenvrij.

Van nature glutenvrij zijn:

• Alle soorten verse groente en fruit.
• Aardappelen.
• (Zilvervlies)rijst.
• De granen sorghum, amaranth, teff, gierst en mais.
• Havermout, havervlokken, havermeel, boekweitkorrels, -meel en –vlokken en quinoa (maar alleen als op de verpakking staat dat het glutenvrij is).
• Onbewerkte vis, schaal- en schelpdieren, vlees, kip, tofu en tempé (een laagje paneermeel of marinade bevat wel gluten!)
• Noten, zaden, pitten, pinda’s (maar borrelnootjes zijn niet glutenvrij).
• Eieren.
• Peulvruchten.
• Melk, yoghurt, kwark en Hollandse kaas van koe-, geiten,- of schapenmelk (maar zuivelproducten met toevoegingen zoals vla, vruchtenkwark, smeerkaas en buitenlandse kazen kunnen wel gluten bevatten).
• Olie en de meeste margarine en halvarine.

Glutenvrije producten

Daarnaast kun je glutenvrije versies kopen van sommige producten die normaal wel gluten bevatten, zoals pasta, brood, toastjes, koekjes, taart en meel om mee te bakken. Je vindt deze in steeds meer in supermarkten, vaak in het schap met dieetproducten. Reformwinkels hebben meestal een behoorlijk assortiment aan glutenvrije producten. Vraag je gast eventueel naar zijn of haar favoriete merk.

Staat er 'glutenvrij' op een etiket, dan weet je zeker dat het product geschikt is voor mensen die geen gluten mogen eten. Je kunt glutenvrije producten ook herkennen aan een symbool met een doorgestreepte aar.

Borrelhapjes en zoetigheid

Geschikte, gemakkelijke borrelhapjes zonder gluten zijn blokjes Hollandse kaas, pinda’s, noten, olijven, rauwkost (bijvoorbeeld stukjes komkommer en paprika, radijsjes en cherrytomaatjes), naturel chips, sommige vleeswaren. Taart is niet glutenvrij (afgezien van speciale glutenvrije taart), maar je kunt wel trakteren op chocolade, bitterkoekjes, nougat en allerlei snoep. Controleer voor de zekerheid altijd het etiket.

Water, melk, frisdrank, sapjes, koffie en thee zijn glutenvrij. Een uitzondering zijn sommige kruidentheeën. Wijn, port, champagne, jenever, heldere likeuren, sherry en whisky zijn ook glutenvrij. Bier bevat wel gluten.

Opletten in de keuken

Iemand met coeliakie kan al ziek worden van het kleinste broodkruimeltje. Alleen uitkijken met welke ingrediënten je gebruikt, is dus niet voldoende. Je moet ook voorkomen dat de glutenvrije producten in aanraking komen met de gluten die in jouw keuken rondzwerven, bijvoorbeeld via bestek, keukengerei, een theedoek, het aanrecht of een snijplank.

Maak het liefst als eerst het glutenvrije gerecht (of de glutenvrije hapjes). Was van tevoren goed je handen en was al het keukengerei dat je gaat gebruiken zorgvuldig af. Droog de spullen af met een schone theedoek. Serveer de glutenvrije maaltijden en hapjes op apart van producten met gluten. Bewaar glutenvrije producten niet in hetzelfde bakje of trommeltje als glutenbevattende producten.

Recepten zonder gluten

Gezondheidsnet stelde in samenwerking met ZonderMeer magazine een boekje met glutenvrije recepten samen. Download het gratis. Het Voedingscentrum heeft een uitgebreide database met bijna duizend glutenvrije recepten.

Je gast is natuurlijk een echte ervaringsdeskundige op het gebied van glutenvrij eten. Kom je er niet uit, vraag je gast gerust om tips!