Gezond Gesprek met met cardioloog Tamara Aipassa
Je voelt het niet, je ziet het niet, maar het wordt een sluipmoordenaar genoemd: hoge bloeddruk. Maar liefst 4 miljoen Nederlanders hebben een hoge bloeddruk, ook wel hypertensie genoemd. Cardioloog Tamara Aipassa van het Zuyderland Medisch Centrum in Heerlen legt in een heel helder gesprek uit wat hoge bloeddruk is, waarom het zo gevaarlijk is, hoe je de bloeddruk het beste kunt meten en natuurlijk: wat de beste behandeling is tegen hoge bloeddruk. Het goede nieuws is: je leefstijl verbeteren heeft vaak een groter effect dan medicijnen!
Wat is hoge bloeddruk?
Je hart pompt het bloed door je bloedvaten, waardoor er in de bloedvaten een continue druk ontstaat. Elke samentrekking van de hartspier stuwt het bloed voort en op dat moment is de druk op de bloedvaten het grootst. Dit noemen we de bovendruk. Bij elke ontspanning van de hartspier neemt de druk iets af en dat noemen we de onderdruk. Een normale, gezonde bloeddruk ligt zo rond de 120/80. Er is sprake van hoge bloeddruk of hypertensie als de bovendruk boven de 140 komt en/of de onderdruk boven de 90. Een hoge bloeddruk geeft letterlijk veel druk op de bloedvaten en die kunnen daardoor beschadigen. Uiteindelijk geeft dat een verhoogd risico op hart- en vaatziekten. Aipassa: "Ik vind het altijd zo’n algemene term, 'hart- en vaatziekten'. Maar je moet niet vergeten dat dit uitermate vervelende aandoeningen zijn. Je moet dan bijvoorbeeld denken aan een hartinfarct, aan hartfalen, aan een hersenbloeding, aan etalagebenen of aan beschadiging van de bloedvaten in de ogen."
Thuis meten is een aanrader
Cardioloog Aipasa benadrukt dat veel mensen niet weten dat ze een hoge bloeddruk hebben: "Je merkt er namelijk niets van en het wordt daardoor vaak per toeval ontdekt. Een keer een hoge bloeddrukmeting bij een arts of praktijkondersteuner zegt trouwens niet zo veel. Er zijn factoren die de bloeddruk tijdelijk wat verhogen. Je kunt nerveus zijn in de spreekkamer van een arts, je kunt persoonlijke stress hebben, toevallig extra veel zout gegeten of je hebt net een forse inspanning gedaan. Daarom zijn er altijd wat meer metingen nodig om de diagnose met zekerheid te stellen." Aipassa is een voorstander van thuis de bloeddruk meten. "Met een eigen meter kun je meten op een rustig moment, je kunt op verschillende tijdstippen van de dag meten en je hebt niet het bloeddrukverhogend effect van de witte jas uit de spreekkamer. Die waardes zijn heel waardevol voor mij als arts."
Hoe ontstaat hoge bloeddruk?
Bij verreweg de meeste mensen ontstaat een hoge bloeddruk door een combinatie van genetische gevoeligheid, plus leefstijl. Hoge bloeddruk kan veel voorkomen in de familie, maar leefstijl speelt ook een grote rol. De kans op hoge bloeddruk wordt hoger door bijvoorbeeld overgewicht, weinig bewegen, roken, ongezond eten en veel alcohol drinken. En daarin zit dan dus ook de sleutel tot herstel: wie de leefstijl verbetert, ziet de bloeddruk meestal snel dalen. Aipassa: "Dat effect kan heel direct zijn: na een flinke workout of stevige wandeling is de bloeddruk de rest van de dag al wat lager. Maar ook op de lange termijn helpt een gezonde leefstijl om de bloeddruk te verlagen. Dat effect kan groter zijn dan dat van medicijnen. De behandeling van hoge bloeddruk zou daarom altijd een combinatie moeten zijn van allereerst leefstijl, plus eventueel medicijnen." Aipassa vindt het daarom jammer dat veel artsen maar weinig tijd hebben om hun patiënten te begeleiden bij een leefstijlverandering. "Leefstijlverandering is gedragsverandering en dat kost per definitie tijd en moeite. Dat lukt niet in 10 minuten op het spreekuur."
Medicijnen afbouwen?
Er zijn veel verschillende medicijnen tegen hoge bloeddruk, ieder met een eigen werkingsmechanisme. Met wat zoeken kan volgens Aipassa voor iedereen een werkend medicijn worden gevonden: "Maar dan is de 'therapietrouw' wel belangrijk: slik je de medicijnen wel elke dag en op de juiste manier? Sommige patiënten vinden het vervelend om te vertellen dat ze hun medicijnen niet innemen, om wat voor reden dan ook, maar ik hoor dat juist graag. Dan weet ik hoe het zit en kunnen we een andere oplossing zoeken." En als je nou gezond gaat leven, kun je dan de pillen afbouwen? Aipassa: "Dat is zeker mogelijk. Het helpt als je je eigen bloeddrukwaarden goed bijhoudt, zodat de arts de pillen kan afbouwen. Maar: stop nooit op eigen houtje met medicijnen tegen hoge bloeddruk!"
Bommetje voor je bloeddruk
En hoe zit het nou met zout, kan dat de bloeddruk verhogen? "Ja, dat kan", zegt Aipassa. "Maar de ene persoon is wel gevoelig voor zout, en de andere niet. We weten nog niet zo goed hoe dat komt, en ook niet hoe je dat kunt achterhalen. Verder is het belangrijk om te weten dat suiker, en dan met name fructose, ook een verhogend effect heeft op de bloeddruk. Dat geldt dan met name in de combinatie met zout. Als je bijvoorbeeld een fastfoodmaaltijd met veel zout eet, en je drinkt daarbij frisdrank met veel fructose, dan is dat een soort 'bommetje' voor je bloeddruk. Gezond, mediterraan eten met veel groenten, fruit en vis is waarschijnlijk de beste voeding voor gezonde bloedvaten."
De podcast over hoge bloeddruk is hieronder te beluisteren.
